Γυναίκες VS Άνδρες: υπάρχει χάσμα ισότητας στην υγεία;

Οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες. Αυτό είναι γεγονός. Αλλά είναι αυτό ένδειξη προνομίου όσον αφορά τη θεραπεία μιας νόσου; Ίσως όχι. Πράγματι, ενώ οι γυναίκες ζουν περισσότερο, βρίσκονται αντιμέτωπες με περισσότερα χρόνια κακής υγείας από ό,τι οι άνδρες.

Αυτό το παράδοξο υπογραμμίζει μια σειρά διαχρονικών ανισοτήτων με πολύπλοκες και πολυπαραγοντικές αιτίες. Η αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων αποτελεί μια πραγματική πρόκληση στον τομέα της δημόσιας υγείας που πρέπει να αντιμετωπιστεί από όλους όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα υγειονομικής περίθαλψης.

Της Marie Bogataj AXA Research Fund Director

“Γυναικείες ασθένειες “: από τη διαφορά στην ανισότητα

Ορισμένες ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι λιγότερο γνωστές από άλλες. Η ανισότητα στον τομέα της υγείας, για παράδειγμα, είναι πολύ πραγματική και συχνά αποκλείεται από τη δημόσια συζήτηση. Αλλά για τι μιλάμε ακριβώς;

Σαφώς υπάρχουν βιολογικές διαφορές. Για παράδειγμα, πολλές γυναίκες βιώνουν μία ή περισσότερες εγκυμοσύνες και γεννήσεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συγκεκριμένες ασθένειες.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, 800 γυναίκες πεθαίνουν κάθε μέρα από αιτίες που μπορούν να αποφευχθούν και σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο θανατηφόρος καρκίνος για τις γυναίκες και ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τέταρτος πιο θανατηφόρος. Και επίσης ότι το 60% των ασθενών με Αλτσχάιμερ στη Γαλλία είναι γυναίκες.

Από ποιο σημείο και μετά μπορούμε να θεωρήσουμε αυτές τις βιολογικές διαφορές ως ανισότητες; Και οι άνδρες εκτίθενται σε ασθένειες που πλήττουν μόνο το δικό τους φύλλο –όπως ο καρκίνος του προστάτη, για παράδειγμα.

Η ανισότητα προκύπτει κυρίως όταν δεν επιτυγχάνεται ισότητα ευκαιριών, όταν δεν υπάρχει διάγνωση ή πρόσβαση σε φροντίδα ή παρακολούθηση λόγω του φύλου ενός ατόμου. Αυτό εκφράζεται σε διαφορετικά επίπεδα.

Γνώση των ιδιαιτεροτήτων των γυναικείων ασθενειών

Ας εξετάσουμε το παράδειγμα μιας ασθένειας μόνο για γυναίκες: ενδομητρίωση. Παρόλο που αφορά μία στις δέκα γυναίκες, παρέμενε άγνωστη για μεγάλο χρονικό διάστημα, επειδή οι έντονοι πόνοι περιόδου δεν θεωρήθηκαν πραγματικό σύμπτωμα. Ακόμα και σήμερα, χρειάζονται από 8 έως 10 χρόνια για να διαγνωστεί η ασθένεια, αφήνοντας τον χρόνο για να αναπτυχθεί και η αντιμετώπισή της να γίνει ακόμα πιο δύσκολη.

Τώρα ας εξετάσουμε μια κατάσταση που επηρεάζει και τα δύο φύλα: καρδιαγγειακή νόσος. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι μόνο 35% των γυναικών περιλαμβάνονται σε κλινικές δοκιμές σε αυτό το πεδίο, παρόλο που είναι πιθανότερο από τους άνδρες να πεθάνουν από καρδιακή προσβολή.

Αυτό εγείρει το ζήτημα μιας διαφοροποιημένης προσέγγισης, που θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε φύλου, για πιο κατάλληλες και αποτελεσματικές θεραπείες.

Τα στερεότυπα των φύλων αντέχουν

Αν ψάξουμε την προέλευση των ανισοτήτων, τι βρίσκουμε; Η πλειοψηφία ακόμα πιστεύει τον μύθο του «ασθενούς φύλου». Οι γυναίκες θεωρείται ότι έχουν την τάση να παραπονούνται περισσότερο, με το πρόσχημα ότι είναι σωματικά και ψυχολογικά πιο εύθραυστες.

Η Catherine Vidal που έχει εργαστεί πάνω σε αυτά τα θέματα (ως νευροβιολόγος, είναι επικεφαλής του think tank “Gender and Health Research”, στο πλαίσιο της επιτροπής δεοντολογίας του Inserm, Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας), δηλώνει:

«Οι ανισότητες στην υγεία προκαλούνται εν μέρει από τις κοινωνικές αναπαραστάσεις που σχετίζονται με το γυναικείο ή το αρσενικό φύλο. Αυτές μπορούν να επηρεάσουν τη στάση των ίδιων των ασθενών στον τρόπο που εκφράζουν τα συμπτώματά τους και στο εάν αναζητούν ή όχι ιατρική περίθαλψη.
Αυτές οι παραστάσεις επηρεάζουν επίσης τη συμπεριφορά των φροντιστών, οι οποίοι ακούν διαφορετικά ανάλογα με το φύλο του ασθενούς.
Για παράδειγμα, έχοντας όμοια συμπτώματα, μια γυναίκα ασθενής που αναφέρει μια αίσθηση σφιξίματος στο θώρακα είναι πιθανό να της συνταγογραφηθούν αγχολυτικά, ενώ ένας άνδρας θα παραπεμφθεί σε μια καρδιολογική κλινική.
Και κάτι ακόμα: αυτές οι προκαταλήψεις είναι εξίσου επιβλαβείς για τους άνδρες. Για παράδειγμα, οι άνδρες συχνά δεν διαγιγνώσκονται με οστεοπόρωση, η οποία θεωρείται γυναικεία ασθένεια. Ενώ οι άνδρες που πάσχουν από κατάθλιψη συχνά θεωρείται ότι υφίστανται απλώς μια περίοδο άγχους και, ως εκ τούτου, η κατάσταση αντιμετωπίζεται ανεπαρκώς.
Αυτό σημαίνει ότι η καταπολέμηση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας και των διακρίσεων είναι καλή για όλους!».

Πώς λοιπόν θα πολεμήσουμε ενάντια σε αυτήν την προκατάληψη; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω της εκπαίδευσης τόσο του ευρέος κοινού όσο και των επαγγελματιών του τομέα της υγείας –κατά τη διάρκεια των σπουδών τους αλλά και της συνεχούς κατάρτισης. Το ερευνητικό think-tank Inserm έχει δημιουργήσει έξι βίντεο “Gender and Health: Down With Clichés!” Και το 2017 διοργάνωσε το πρώτο σημαντικό συνέδριο με θέμα: «Σεξ και φύλο στην έρευνα στον τομέα της υγείας, ένας καινοτόμος σύνδεσμος».

Η επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων

Επιπλέον, η Catherine Vidal τονίζει τη σημασία της οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας που πλήττει ιδιαίτερα τις γυναίκες:

«Η επισφαλής απασχόληση (το 70% της οποίας αφορά τις γυναίκες στη Γαλλία), οι μικρές συντάξεις, η υποτίμηση της δυσκολίας των συνθηκών εργασίας, η επικράτηση των γυναικών ως επικεφαλής μονογονεϊκών οικογενειών… Αλλά και η σωματική και σεξουαλική βία. Αυτή η κοινωνική πραγματικότητα οδηγεί σε επιδείνωση του τρόπου ζωής που έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία και μπορεί να οδηγήσει σε παραίτηση από την φροντίδα.
Η κατανόηση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σημαίνει ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη όλοι αυτοί οι παράγοντες –βιολογικοί, κοινωνικο-πολιτιστικοί και οικονομικοί. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι το θέμα αυτό αποτελεί γενικό ζήτημα δημόσιας υγείας».

Η προσέγγιση της ΑΧΑ: ανάληψη δράσης για την υγεία των γυναικών

Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε αυτά τα στερεότυπα φύλου στην υγεία; Ολόκληρη η αλυσίδα υγειονομικής περίθαλψης έχει ένα ρόλο να παίξει. Η ομάδα του Ταμείου Έρευνας της AXA έχει κάνει πλήρη απολογισμό του θέματος. Γι’ αυτόν τον λόγο αφιερώνουμε 1 εκατομμύριο ευρώ φέτος για να προωθήσουμε την έρευνα για τις ασθένειες που πλήττουν τις γυναίκες. Ακολουθούν τέσσερα από τα οκτώ έργα που υποστηρίζουμε σε αυτό το θέμα:

1. Μείωση της μητρικής θνησιμότητας μέσω καλύτερης διάγνωσης της συγγενούς αιμορραγίας
   

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η αιμορραγία μετά τον τοκετό (PPH) είναι η κύρια αιτία μητρικής θνησιμότητας (1/3 των θανάτων κατά τον τοκετό). Και όμως, εάν προβλεφθεί, υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες που μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από την PPH. Σήμερα, μέχρι 30% των περιπτώσεων PPH είναι απρόβλεπτες και εμφανίζονται σε γυναίκες που θεωρούνται χαμηλού κινδύνου.

Μία από τις εξηγήσεις που έδωσε η Michelle Lavin, αιματολόγος στο Βασιλικό Κολλέγιο Χειρουργών στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας, που υποστηρίζεται από την ΑΧΑ, είναι η κακή επίγνωση των συγγενών αιμορραγικών διαταραχών.

Η Δρ. Lavin έθεσε ως στόχο τη βελτίωση της αναγνώρισης των προηγουμένως αδιάγνωστων αιμορραγικών διαταραχών με βάση ένα απλό ερωτηματολόγιο, που προσδιορίζει τις γυναίκες με υψηλότερο κίνδυνο PPH από ό,τι αναμενόταν από τη ρουτίνα διαλογής.

Μέσα από αυτό το έργο σκοπεύει να διαδώσει την προσέγγιση αυτή ευρύτερα για να βελτιστοποιήσει τον προγεννητικό έλεγχο για κίνδυνο PPH Μάθετε περισσότερα εδώ.

Dr. Michelle Lavin: «Η υγεία των γυναικών –και ιδιαίτερα η αναπαραγωγική υγεία– έχει παραμεληθεί εδώ και πολύ καιρό. Η συζήτηση για την αιμορραγία των γυναικών –ειδικά αυτή που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του τοκετού– παραμένει ταμπού, μεταξύ και των ίδιων των γυναικών. Η σιωπή αυτή αντιμετωπίζει μια πραγματικότητα: κάθε χρόνο περίπου 14 εκατομμύρια γυναίκες βιώνουν αιμορραγία μετά τον τοκετό. Επομένως, πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα και να το επιλύσουμε μέσω της καινοτομίας».

2. Μια πολλά υποσχόμενη νέα στρατηγική για την καταπολέμηση της οστεοπόρωσης
   

Μια στις τρεις γυναίκες άνω των 50 ετών θα πάθει κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης. Και μέσα στα επόμενα 50 χρόνια, ο αριθμός των καταγμάτων ισχίου αναμένεται να διπλασιαστεί, γεγονός που θα επηρεάσει και την υγεία των γυναικών αλλά και τα συστήματα υγείας.

Η νόσος επηρεάζει και τους άνδρες, αλλά η εμμηνόπαυση παίζει κεντρικό ρόλο, προκαλώντας ανεπάρκεια οιστρογόνων. Ωστόσο, η αντικατάσταση οιστρογόνων έχει πολλαπλές ανεπιθύμητες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου κινδύνου καρκίνου του μαστού.

Σύμφωνα με τη Laura Velázquez Villegas, μεταδιδακτορικής ερευνήτριας της Ecole Polytechnique Fédérale στη Λωζάνης της Ελβετίας, είναι απαραίτητο να διερευνηθούν εναλλακτικοί τρόποι.

Για τον λόγο αυτό, με την υποστήριξη της AXA, αποφάσισε να διερευνήσει μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση, μελετώντας, ειδικότερα, τον ρόλο των χολικών οξέων, που παράγονται από το ήπαρ, στον σχηματισμό και την επαναρρόφηση των οστών. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Μάθετε περισσότερα εδώ.

Laura Velázquez Villegas: «Το κάταγμα είναι πολύ επώδυνο και δυσλειτουργικό. Έχει πολύ ισχυρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των γυναικών, όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχολογικά, επειδή χάνουν την αυτοπεποίθησή τους και την αυτονομία τους. Επομένως, η καινοτομία στις θεραπείες που προσφέρουμε είναι επείγουσα».

3. Βελτίωση της υγείας των γυναικών μειώνοντας τους πόνους της πλάτης
   

Το 86% των γυναικών εμφανίζουν πόνο στην πλάτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά χαμηλά στην πλάτη. Ωστόσο, οι αιτίες αυτών των πόνων δεν είναι απολύτως κατανοητές επειδή έχουν γίνει λίγες σχετικές μελέτες.

Η Nina Goossens, παραλήπτης μιας υποτροφίας της AXA στη Σχολή Επιστημών Αποκατάστασης του Πανεπιστημίου Hasselt στο Βέλγιο, αποφάσισε να ρίξει φως στους μηχανισμούς που εμπλέκονται μέσω μιας καινοτόμου προσέγγισης βασισμένης στην ιδέα της ιδιοδεκτικότητας (η ικανότητά μας να μετρήσουμε τη θέση του σώματος μας στον χώρο) συνδυάζοντας βιολογικές, αλλά και κοινωνικές και ψυχολογικές εξηγήσεις.

Ο απώτερος στόχος: να εντοπίσει τους παράγοντες πρόληψης και να βελτιώσει τις θεραπευτικές στρατηγικές. Μάθετε περισσότερα εδώ.

Dr. Nina Goossens: «Ο πόνος στην πλάτη είναι πολύ συχνός στις έγκυες γυναίκες. Θεωρείται ως εγγενές μέρος της εγκυμοσύνης. Ως εκ τούτου, οι γυναίκες αναμένεται να “τον αντέξουν”. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το φαινόμενο είναι ελάχιστα μελετημένο, ενώ οι επαγγελματίες υγείας προτιμούν να επικεντρωθούν σε συμπτώματα που θεωρούνται πιο σοβαρά. Τέτοιοι πόνοι στην πλάτη αντιμετωπίζονται, λοιπόν, πιο ελαφρά. Και όμως, μπορεί να υπάρξουν σημαντικές φυσικές συνέπειες, επειδή το 10% των γυναικών πάσχουν από σοβαρές επιπλοκές που μπορούν να επιμείνουν για αρκετά χρόνια μετά τη γέννα. Οι συνέπειες μπορεί επίσης να είναι ψυχολογικές λόγω της εμπειρίας της απογοήτευσης, της αδυναμίας και του άγχους –συναισθήματα που μπορούν να αποτρέψουν τις γυναίκες από το να κάνουν και άλλο παιδί».

4. Διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας με τη νανοτεχνολογία

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας που προκαλείται από ορισμένους τύπους θηλωμάτων είναι ο τέταρτος συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες και ο δεύτερος πιο συχνός σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου. Οι διαγνωστικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση του ιού παραμένουν πολύ ακριβές και περιλαμβάνουν ογκώδη εξοπλισμό.

Η Serap Aksu, μηχανικός φυσικής στο πανεπιστήμιο Koc στην Κωνσταντινούπολη (Τουρκία), ανέλαβε την πρόκληση με την υποστήριξη της AXA: τι γίνεται αν η διάγνωση θα μπορούσε να γίνει χρησιμοποιώντας μια φορητή συσκευή που θα είναι εύκολη στη χρήση, φθηνή και εξαιρετικά αποδοτική;

Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί την εμπειρογνωμοσύνη της στον τομέα της νανοτεχνολογίας για να αξιοποιήσει τις οπτικές ιδιότητες ορισμένων μεταλλικών νανοδομών και να δημιουργήσει ένα εντελώς νέο σύστημα διαλογής. Μάθετε περισσότερα εδώ.

Dr. Serap Aksu: «Αυτή η νέα συσκευή επιτρέπει πιο ακριβή διάγνωση. Ο εξοπλισμός είναι εύκολος στη χρήση και φθηνός, επιτρέποντας την έγκαιρη θεραπεία και δίνοντας τις καλύτερες πιθανότητες ανάρρωσης σε όλες τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο».