Εγγυητικό Κεφάλαιο Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής: Διεθνής Επισκόπηση και Ελληνική Περίπτωση

Απόψεις & Θέσεις Φοιτητών του ΠΑ.ΠΕΙ.
Τμήμα Στατιστικής & Ασφαλιστικής Επιστήμης

Όπως κάθε άλλος κλάδος των επιχειρήσεων, οι ασφαλιστικές εταιρείες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με το White Paper on Insurance Guarantee Schemes της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με τις ασφαλιστικές εγγυήσεις, υπολογίζεται ότι η πιθανότητα πτώχευσης μιας Ευρωπαϊκής Ασφαλιστικής Εταιρείας είναι 0,5%, κάτω από κανονικές συνθήκες, και 1% όταν υπάρχουν πιέσεις στις αγορές. Το αποτέλεσμα της χρεοκοπίας μιας ασφαλιστικής εταιρείας είναι η αδυναμία της να αντιμετωπίσει όλες τις οικονομικές οφειλές της και συνεπώς να θεωρηθεί αφερέγγυα.

Των Ευγένιου Δουμένη και Ματθαίου Μινάρδου, φοιτητών A΄εξαμήνου

Σε περίπτωση αφερεγγυότητας ασφαλιστικής εταιρείας ή σε περίπτωση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας λόγω παραβίασης νόμου, τα κράτη διαθέτουν συστήματα εγγυήσεων των ασφαλιστικών παροχών. Οι περισσότερες χώρες έχουν εγγυητικά κεφάλαια που προστατεύουν τους ασφαλισμένους. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν εγγυήσεις καταθέσεων, τα οποία έχουν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ τους, δεν υπάρχει ανάλογη εναρμόνιση των Εγγυητικών Κεφαλαίων Ασφάλισης Ζωής. Η έλλειψη αυτής της εναρμόνισης σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι προστατεύονται ανόμοια από τον κίνδυνο πτώχευσης μιας ασφαλιστικής εταιρείας και ο διασυνοριακός ανταγωνισμός διαστρεβλώνεται από τις διαφορετικές πολιτικές των κρατών μελών (The Promises and Pitfalls of Harmonization: What Insurance Guarantee Schemes Tell Us About when Harmonization Works). Λιγότερα από τα μισά μέλη της ΕΕ έχουν κάποιας μορφής σχήματα εγγυήσεων για τις ασφάλειες Ζωής (Ιδιωτική Ασφάλιση και Διαχείριση Κινδύνων).

Αντιθέτως, στις ΗΠΑ υπάρχει υποχρέωση όλες οι Πολιτείες να έχουν Εγγυητικά Κεφάλαια Ασφάλισης Ζωής. Συγκεκριμένα, Εγγυητικά Κεφάλαια Ζωής έχουν και οι 50 Πολιτείες. Οι περισσότερες Πολιτείες έχουν ξεχωριστό Κεφάλαιο για ασφάλειες κατοικιών, αυτοκινήτων και διαφορετικό για ζωής. Στις ΗΠΑ, το Εγγυητικό Κεφάλαιο δημιουργείται βάσει του Νόμου κάθε Πολιτείας. Το Εγγυητικό Κεφάλαιο συνήθως διοικείται από ένα Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Η εποπτεία γίνεται από τον Επίτροπο κάθε Πολιτείας. Οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να συμμετέχουν στο Εγγυητικό Κεφάλαιο σε όλες τις Πολιτείες στις οποίες έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, αν μία ασφαλιστική εταιρεία έχει άδεια λειτουργίας σε καθεμία από τις 50 Πολιτείες, τότε θα συμμετέχει και στα 50 Κεφάλαια. Η χρηματοδότηση των Κεφαλαίων γίνεται συνήθως μετά από αξιολόγηση, που αποφαίνεται ότι μια εταιρεία είναι μη φερέγγυα. Σε αυτή την περίπτωση, το μέγιστο ποσό, βάσει Νόμου, που θα χρειαστεί να καταβάλει στο Κεφάλαιο είναι 1% έως 2% των καθαρών ασφαλίστρων που έχει εισπράξει. Στον αντίποδα, πολλά Κεφάλαια ορίζουν μέγιστο όριο για απαιτήσεις. Για παράδειγμα, της Νέας Υόρκης έχει ανώτατο ποσό τα 500.000 δολάρια (Life and Health Insurance Guaranty Association Act).

Ένα ζήτημα που ανακύπτει κατά τη δημιουργία ενός Εγγυητικού Ταμείου Ασφάλισης είναι με ποιον τρόπο θα χρηματοδοτείται. Η χρηματοδότηση μπορεί να γίνεται με εισφορές εκ των προτέρων (pre-insolvency assessments), εισφορές εκ των υστέρων (post-insolvency assessments) ή με συνδυασμό των δύο αυτών τρόπων. Στις ΗΠΑ, τα Εγγυητικά Ταμεία λειτουργούν με εισφορές εκ των υστέρων. Παγκοσμίως, κυριαρχεί η χρηματοδότηση εκ των προτέρων και έπεται ο συνδυασμός των δύο τρόπων (βλ. σχήμα 1).

Τα Εγγυητικά Κεφάλαια, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα πρέπει να λειτουργούν προληπτικά. Έτσι, θα μπορούσαν να αναλαμβάνουν διαφορετικές δραστηριότητες, ώστε να μη θεωρηθεί μια εταιρεία αφερέγγυα (tendencies for Cooperation between Insurance Guarantee Funds on the Example). Αυτή η λειτουργία είναι σημαντική, επειδή υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις πτωχεύσεων και παρ’ ολίγον κατάρρευσης (near misses), ειδικά στον κλάδο ασφαλίσεων ζωής, συγκριτικά με τους υπόλοιπους κλάδους ασφάλισης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσω των περιπτώσεων αυτών γίνεται ξεκάθαρη η ανάγκη ύπαρξης του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής αλλά και της σωστής λειτουργίας του (βλέπε σχήμα 2).

Στη χώρα μας το 2009 δημιουργήθηκε μεγάλο θέμα με την ανάκληση της άδειας του Ομίλου Ασπίς. Αυτό το γεγονός οδήγησε στη δημιουργία του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής (Ε.Κ.Ι.Α.Ζ.) το καλοκαίρι του 2010, που ιδρύθηκε με τον Ν.3867/2010 (ΦΕΚ 128/3.8.2010) υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Σκοπός του είναι η διατήρηση και μεταβίβαση του συνόλου ή μέρους του χαρτοφυλακίου ζωής υπό εκκαθάριση ασφαλιστικής εταιρείας σε άλλη ασφαλιστική ή σε άλλες ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Σε περίπτωση που αυτό καταστεί ανέφικτο, καταβάλλεται αποζημίωση έναντι της αξίας των συμβολαίων αυτών αλλά και έναντι εκκρεμών ζημιών και πληρωτέων παροχών (Εγγυητικό Κεφάλαιο Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής).

Σε αντίθεση με τα εγγυητικά κεφάλαια στις ΗΠΑ, το Ε.Κ.Ι.Α.Ζ. χρηματοδοτείται από ένα ποσοστό 1,5% της ετήσιας παραγωγής ακαθάριστων ασφαλίστρων (άρθρο 10 παρ. 1, Ν.3867/2010). Η εισφορά αυτή πληρώνεται κατά το ήμισυ από τους ασφαλισμένους και κατά το άλλο μισό από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Το White Paper σχετικά με τις ασφαλιστικές εγγυήσεις προτείνει ένα ποσοστό 0,12% των ακαθάριστων ασφαλίστρων να προορίζεται για τα εγγυητικά ταμεία ασφάλισης. Το ποσοστό που ισχύει στην Ελλάδα είναι δυσανάλογο σε σχέση με το προτεινόμενο, αλλά αυτό οφείλεται στη λειτουργία του Ε.Κ.Ι.Α.Ζ., να καλύψει δηλαδή αναδρομικά τις ανάγκες και τις ζημίες που είχαν γίνει προγενέστερα (όπως Ασπίς, Commercial Value). Μετά την ίδρυση του Ε.Κ.Ι.Α.Ζ. τέθηκε υπό εκκαθάριση η εταιρεία VDV Leben International AEAZ. To E.K.I.A.Z. κατέβαλε 16,7 εκατομμύρια ευρώ στους δικαιούχους (Ασφαλιστικό Δίκαιο).

Στη χώρα μας, ο ασφαλισμένος πρέπει να γνωρίζει ότι το Ε.Κ.Ι.Α.Ζ. παρέχει κάλυψη μέχρι 30.000 ευρώ ανά δικαιούχο στις ασφαλίσεις ζωής και μέχρι 60.000 ευρώ για θάνατο ή μόνιμη ολική αναπηρία. Αντίθετα, δεν παρέχει κάλυψη για νοσοκομειακή περίθαλψη.

Από όσα προαναφέρθηκαν, είναι ολοφάνερη η προστασία που προσφέρουν στον καταναλωτή τα Εγγυητικά Κεφάλαια Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής, όταν η ασφαλιστική εταιρεία δεν μπορεί να αντεπεξέλθει οικονομικά. Παρόλα αυτά, η ύπαρξή τους δεν είναι πανάκεια και υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε χώρες της Ευρώπης για το πώς λειτουργούν, ενώ σε κάποια μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχουν παρόμοια σχήματα.

Συμπερασματικά, η δημιουργία του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής ήταν αναγκαία, καθώς έχει βοηθήσει να αποζημιωθούν ασφαλισμένοι που παλαιότερα δεν θα αποζημιώνονταν. Σημαντική θα είναι η ελάχιστη εναρμόνιση εγγυητικών ταμείων ασφάλισης που προσπάθησε να πετύχει η Ευρωπαϊκή Ένωση με το White Paper. Με την ύπαρξη του Ε.Κ.Ι.Α.Ζ. υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις ασφαλιστικές εταιρείες, γεγονός που κάνει την ασφαλιστική αγορά πιο ισχυρή.

Πηγές

• White Paper on Insurance Guarantee Schemes, EC, Brussels, COM (2010) 370.
• The promises and pitfalls of harmonization: what insurance guarantee schemes tell us about when harmonization works, Indiana law journal, Jordan Burton, 2018.
• Ιδιωτική Ασφάλιση και Διαχείριση κινδύνων, Μιλτιάδης Νεκτάριος, Εκδόσεις Παπαζήση, 2014.
• Principles Of Funding For An Insurance Guarantee Scheme, Dunning G., Monkiewicz M., Pavlopoulos N., IFIGS, August 2015.
• Tendencies for Cooperation between Insurance Guarantee Funds on the Example of the International Forum of Insurance Guarantee Schemes (IFIGS), Marek Monkiewicz, Prawo Asekuracyjne, 2016.
• e-nomothesia.gr, N.3867/2010, https://www.e-nomothesia.gr/kat-epikheireseis/idiotikes-epikheireseis-asphalises/n-3867-2010.html.
• Εγγυητικό Κεφάλαιο Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής, http://www.pligf.gr.
• Ασφαλιστικό Δίκαιο, Αριστέα Σινανιώτη-Μαρούδη, Νομική Βιβλιοθηκη, 2η έκδοση, 2017.
• NAIC Model Laws, Regulations, Guidelines and Other Resources -1st Quarter 2018 LIFE AND HEALTH INSURANCE GUARANTY ASSOCIATION MODEL ACT.

Δείτε εδώ όλες τις προηγούμενες εργασίες.

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News