Γράφει η Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου*,
Ψυχολόγος BSc – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σεμιναρίων.

Η ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία και σύνδεση είναι έμφυτη και είναι βαθιά ευεργετική, τόσο για την ψυχική όσο και για τη σωματική υγεία. Το αίσθημα του ανήκειν αναφέρεται στη συναισθηματική ανάγκη που έχουν οι άνθρωποι να συνδεθούν και να είναι αποδεκτοί.

Από τη γέννησή μας είμαστε “προγραμματισμένοι” για σύνδεση με τους άλλους και η ανάγκη για συντροφικότητα και αποδοχή είναι μέρος της φύσης μας. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι στην πορεία της ζωής τους, είτε επειδή δεν βίωσαν ασφαλείς συναισθηματικούς δεσμούς στην παιδική τους ηλικία είτε λόγω εξωτερικών παραγόντων, είναι αναπόφευκτο να βιώσουν, σε κάποια φάση, συναισθηματική μοναξιά.

Μοναξιά είναι η συναισθηματική κατάσταση κατά τη διάρκεια της οποίας κάποιος νιώθει την έλλειψη ουσιαστικής κοινωνικής σύνδεσης και θεωρεί ότι οι κοινωνικές του σχέσεις δεν είναι επαρκείς, τόσο σε ποιότητα όσο και σε ποσότητα χρόνου. Παρουσιάζεται όταν υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ των συναισθηματικών αναγκών για εγγύτητα, αγάπη και στοργή και του τρόπου που ικανοποιούνται αυτές οι ανάγκες μέσω των σχέσεων. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι το αίσθημα της μοναξιάς δεν είναι το ίδιο όπως το να είσαι μόνος. Κάποιος μπορεί να αισθάνεται μοναξιά είτε ενώ βρίσκεται ανάμεσα σε ανθρώπους είτε είναι μόνος του. Έχει να κάνει με το πόσο συνδεδεμένος νιώθει με τους γύρω του και όχι με τον αριθμό των ανθρώπων που τον περιτριγυρίζουν.

Η έλλειψη στενής συναισθηματικής σύνδεσης, όπως η έλλειψη συντρόφου ή κοντινού φίλου, η απομάκρυνση λόγω μετακίνησης, χωρισμού ή απώλειας, η απομόνωση από ένα ευρύτερο δίκτυο οικογένειας, φίλων, συναδέλφων ή κοινότητας αποτελούν βασικούς παράγοντες μοναξιάς. Η συναισθηματική αυτή κατάσταση μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα απομόνωσης, θλίψη, άγχος και αγωνία. Έρευνες δείχνουν ότι το αίσθημα της μοναξιάς εγκυμονεί, μακροπόθεσμα, σοβαρή απειλή όσον αφορά την ψυχική και τη σωματική υγεία των ανθρώπων. Το αίσθημα της μοναξιάς είναι σαν μία ψυχολογική “σπείρα”: όσο αποσυρόμαστε, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να ξανασυνδεθούμε. Οι άνθρωποι με αίσθημα μοναξιάς έχουν ένα είδος αρνητικής προκατάληψης στην αξιολόγηση των κοινωνικών τους συναναστραφών και είναι πιο ευαίσθητοι στα σημάδια πιθανής απόρριψης, ίσως γιατί με αυτόν τον τρόπο προστατεύουν τους εαυτούς τους.

Το αίσθημα της μοναξιάς και η επίδραση στη ζωή μας

Παρόλο που το αίσθημα της μοναξιάς δεν είναι κάτι καινούργιο, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση και τη διατήρησή του.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η εμφάνιση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που εξυπηρετούν και διευκολύνουν τον άνθρωπο και βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής του, μειώνουν την αλληλεπίδραση των ανθρώπων με φυσική παρουσία. Επίσης, ο σύγχρονος τρόπος ζωής απαιτεί αυξημένες ώρες εργασίας και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για τις καθημερινές υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην έχουν τον χρόνο και την ενέργεια να περάσουν στιγμές με τους αγαπημένους τους.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με την αλλαγή της καθημερινότητας, π.χ. λόγω της συνταξιοδότησης, ή με την απώλεια αγαπημένων, σε συνδυασμό με την παρουσία θεμάτων υγείας και πιθανά κινητικά θέματα, μπορεί να περιορίσουν τις κοινωνικές συναναστροφές και τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες.
Οι αλλαγές στη δομή της οικογένειας και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι άνθρωποι συχνά απομακρύνονται από τον τόπο καταγωγής τους, είτε για εκπαίδευση, είτε για εργασία, είτε για αλλαγή του τρόπου ζωής τους. Επίσης, υπάρχει καθυστέρηση στη δημιουργία στενών δεσμών και οικογένειας, ενώ παράλληλα έχει αυξηθεί ο αριθμός των χωρισμών και των διαζυγίων. Άρα, ο τρόπος ζωής στις σύγχρονες κοινωνίες έχει γίνει πιο ατομικιστικός, ενώ οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί στην αναζήτηση νέων εμπειριών μέσω της μετακίνησής τους.

Η αντιμετώπιση της συναισθηματικής μοναξιάς δεν σημαίνει να είναι κάποιος πάντα περιτριγυρισμένος από ανθρώπους· έχει να κάνει με το αίσθημα ότι συνδέεται με τον άλλον, ότι έχει αξία για τον άλλον και ότι υπάρχει συναισθηματικό ενδιαφέρον, σταθερότητα, διάρκεια και οικειότητα. Χρειάζεται χρόνος και διάθεση για αλλαγή, με συχνές μικρές ενέργειες, με συνέπεια, για να καλλιεργηθεί το αίσθημα του «ανήκειν» σε μια ομάδα ή/και σε μια κοινότητα. Είναι σημαντικό να μπορούν οι άνθρωποι να μιλούν ανοιχτά για το αίσθημα της μοναξιάς, χωρίς να υπάρχει το στίγμα, γιατί θα μπορέσουν, εάν χρειαστεί, να ζητήσουν βοήθεια και να δεχθούν υποστήριξη.

* Η κα Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου παρέχει υπηρεσίες σε εταιρείες μέσω ατομικών συνεδριών, μικρών ομάδων εργασίας, εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συμβουλευτικής (coaching).
Διατηρεί προσωπικό γραφείο για την παροχή συνεδριών ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής σε άτομα, οικογένειες, ζευγάρια και ομάδες.
Έχει υπάρξει ανώτατο στέλεχος Ασφαλιστικών Εταιρειών.
e-mail: [email protected]

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News