Υπάρχουν ευκαιρίες για την ασφαλιστική αγορά μετά τον Covid-19

Μια πραγματικά αξιέπαινη πρωτοβουλία πήρε ο ΣΕΣΑΕ, διοργανώνοντας στις 16 Ιουνίου την πρώτη διαδικτυακή του συνάντηση με θέμα «Μετά την πανδημία – τι αλλάζει για την ασφαλιστική αγορά». Στη συνάντηση προσκλήθηκαν να διατυπώσουν τις εκτιμήσεις τους για την επόμενη ημέρα ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, και ο Managing Director της Geneva Association, κ. Jan Ariss.

Ο κ. J. Ariss πήρε τον λόγο πρώτος και, αφού υπενθύμισε ότι η Geneva Association είναι το μοναδικό διεθνώς Think Tank ασφαλιστικού ενδιαφέροντος, με μέλη του τους CEO των 70 μεγαλύτερων ασφαλιστικών ομίλων, τοποθετήθηκε σύντομα αλλά περιεκτικά σχετικά με το μέλλον του κλάδου.

Επέλεξε να ξεκινήσει την τοποθέτησή του αναφερόμενος στο μεγάλο παράδοξο που σηματοδότησε για την παγκόσμια ασφαλιστική αγορά ο Covid-19. Ένας τεράστιος κίνδυνος έγινε πραγματικότητα πριν λίγους μήνες, ξαφνιάζοντας ολόκληρο τον κόσμο. Θα έλεγε κανείς ότι η ασφαλιστική βιομηχανία που προστατεύει τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις από απρόβλεπτους κινδύνους, θα ήταν πρωτεργάτης στη μάχη κατά των επιπτώσεων του ιού. Τι συνέβη, όμως, πραγματικά και πώς επηρέασε ο Covid-19 τη λειτουργία των ασφαλιστικών εταιρειών;

Στον κλάδο Ζωής τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα. Πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων έχασαν τη ζωή τους. Οι αριθμοί είναι συγκλονιστικοί: 150.000 άνθρωποι υπολογίζεται ότι θα είναι τα θύματα του κορωνοϊού στις ΗΠΑ. Ανάλογος ο αριθμός των θυμάτων και στην Ευρώπη. Στη Γαλλία το αντίστοιχο νούμερο είναι 30.000 ζωές. Για τα δεδομένα της ασφαλιστικής αγοράς, όμως, οι αριθμοί αυτοί δεν συνιστούν αυτό που ονομάζουμε massive effect.

Στον κλάδο ασφάλισης Υγείας το κόστος του κορωνοϊού επιβάρυνε κυρίως τα δημόσια συστήματα κάθε χώρας. Η συμβολή του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή της ασφαλιστικής αγοράς, θα είναι σημαντική αλλά όχι τεράστια.

Στους κλάδους ασφάλισης Περιουσίας και Ατυχημάτων η μεγάλη συζήτηση αφορά φυσικά στη διακοπή εργασιών. Είναι, όμως, γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπήρχε ασφαλιστική κάλυψη. Αντίθετα, η ακύρωση εκδηλώσεων και οι εμπορικές ασφαλίσεις έχουν επηρεαστεί σημαντικά.

Συμπερασματικά, ένας τεράστιος κίνδυνος έγινε πραγματικότητα αλλά η ασφαλιστική αγορά δεν επηρεάστηκε όσο θα φανταζόταν κάποιος. Και αυτό, κατά τον κ. Ariss, συνιστά το μεγάλο παράδοξο για τον κλάδο, αλλά κυρίως έχει οδηγήσει πολλούς, καταναλωτές, πολιτικούς, φορείς, να ζητούν από την αγορά να υπερβεί τους όρους των συμβολαίων της και να αναλάβει μεγαλύτερο μέρος του κόστους. Αυτό, τόνισε ο έμπειρος ομιλητής, στοιχίζει στη φήμη της αγοράς και πλήττει την εμπιστοσύνη στον κλάδο, η οποία ούτε πριν τον Covid-19 βρισκόταν σε υψηλά επίπεδα.

Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν;

Τρεις είναι οι προτάσεις που εισέφερε στη συζήτηση ο κ. Ariss. Αρχικά, εμφατική και ουσιαστική εκπαίδευση του κόσμου, του γενικού κοινού αλλά και των πολιτικών, των αρμόδιων αρχών, περί του τι σημαίνει ακριβώς ασφάλιση, πώς λειτουργεί, ποιοι είναι οι περιορισμοί και οι προϋποθέσεις για να είναι λειτουργική. Δεύτερον, σημείωσε ο ομιλητής, «να δουλέψουμε πάνω στους όρους των συμβολαίων μας. Συχνά η αγορά κατηγορείται για ασάφεια, διγλωσσία, πολυπλοκότητα. Ας δουλέψουμε στη βελτίωσή τους», παρότρυνε το κοινό του. «Τέλος, ας συνεργαστούμε μεταξύ μας και με την πολιτεία, ώστε να δημιουργήσουμε από κοινού τα συστήματα εκείνα που θα αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις μη ασφαλισμένων μεγάλων κινδύνων. Ήδη, σε πολλές χώρες, η σχετική συζήτηση έχει ξεκινήσει», σημείωσε κλείνοντας την αρχική τοποθέτησή του.

Τη σκυτάλη πήρε ο κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου. Η εμπειρία του ως Πρόεδρος και Δ/νων Σύμβουλος της Eurolife FFH αλλά και ως Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, έδωσε στην τοποθέτησή του ιδιαίτερη αξία. Ο κ. Σαρρηγεωργίου υπενθύμισε ότι το Solvency II είχε ποικιλοτρόπως προετοιμάσει τις εταιρείες για ακραία σενάρια. Ωστόσο, κανείς δεν περίμενε να συμβεί ένα τέτοιο γεγονός. «Ήταν μεγάλο μάθημα ό,τι συνέβη», είπε ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, «Ήταν δύσκολο, αλλά καταφέραμε να λειτουργήσουμε και να περάσουμε το τεστ χάρη στην τεχνολογία», σημείωσε. Σύμφωνα με τον ίδιο η αγορά δεν θα επιστρέψει εκεί που βρισκόταν, διότι έμαθε πολλά που θα ωφελήσουν κυρίως τους εργαζόμενους σε αυτήν.

Σε ό,τι αφορά επιμέρους πτυχές της δραστηριότητας των εταιρειών, η παραγωγή ήταν το πρώτο ζήτημα που έθιξε ο κ. Σαρρηγεωργίου. Ήταν πολύ περιορισμένες οι εξαγορές στον κλάδο Ζωής και η ελπίδα είναι ότι αυτό δεν θα ανατραπεί στο μέλλον. Οι νέες εργασίες, όπως ήταν φυσικό, κατέρρευσαν, ωστόσο, κάθε δίκτυο διανομής συμπεριφέρθηκε διαφορετικά. Τα παραδοσιακά δίκτυα εμφάνισαν μια σχετική ανθεκτικότητα, ενώ το Bancassurance σημείωσε μεγαλύτερη υποχώρηση, την ίδια ώρα που τα online και ψηφιακά συστήματα πέτυχαν ανάπτυξη. Στο διάστημα, ωστόσο, που η ελληνική οικονομία επαναλειτουργεί, οι ασφαλιστικές εργασίες έχουν επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα. Οι ισολογισμοί, τέλος, σημείωσε ο Πρόεδρος, «έχουν σαφέστατα πληγεί από τη μεταβλητότητα των αγορών, οι οποίες, όμως, επίσης το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ότι ανακάμπτουν». Ένα βασικό μάθημα που εξάγεται από όλα αυτά είναι η αξία της διαφοροποίησης μεταξύ δικτύων αλλά και προϊοντικών γραμμών. Ο κ. Σαρρηγεωργίου διατύπωσε, ωστόσο, την προσωπική του επιφύλαξη ως προς την επάνοδο στα προ κρίσης επίπεδα σε ό,τι αφορά τις νέες εργασίες.

Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα, η διακοπή εργασιών αλλά και η αστική ευθύνη ξενοδοχείων είναι δύο περιπτώσεις στις οποίες δόθηκε έμφαση από τους εκπροσώπους της αγοράς, για να γίνει κατανοητή η θέση της. Μετά από επαρκείς εξηγήσεις είναι πλέον σαφές στα ενδιαφερόμενα μέρη ότι, για να υπάρξει αποζημίωση, πρέπει να αναφέρεται ρητά στα συμβόλαια η κάλυψη και βεβαίως να έχουν πληρωθεί ασφάλιστρα.

«Σχήματα συνέργειας με το δημόσιο τομέα σαφώς και θα μπορούσαν να υπάρξουν», είπε ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, αλλά κατά την άποψή του «για την κάλυψη μελλοντικών κινδύνων και όχι για τον Covid-19». Από επαφές του ίδιου με κυβερνητικούς παράγοντες διαπίστωσε την ύπαρξη μεγάλου ενδιαφέροντος για την κάλυψη διακοπής εργασιών, κάλυψη που δυστυχώς οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν είχαν στη μεγάλη τους πλειοψηφία για την περίπτωση πανδημίας. Όπως σημείωσε, η αγορά βρίσκεται σε συζητήσεις με κυβερνητικούς παράγοντες και εκπροσώπους της τουριστικής βιομηχανίας για την εξεύρεση λύσεων, συμβατών πάντα με τους κανόνες της ασφαλιστικής αγοράς, ενώ πιο κοντά σε μια λύση βλέπει επίσης το θέμα της ασφάλισης έναντι σεισμού.

Ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και στο θέμα των επενδύσεων. Ως ο μεγαλύτερος θεσμικός επενδυτής, η ασφαλιστική αγορά μπορεί να βοηθήσει στην επανεκκίνηση της οικονομίας, εάν βρεθεί ο χρυσός κανόνας μεταξύ SCR και των κεφαλαιακών απαιτήσεων για την επανεκκίνηση. Η ασφαλιστική αγορά θα μπορούσε να κατευθύνει μέρος των επενδύσεών της σε νέα project, που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.

Με το πέρας των αρχικών τοποθετήσεων των δύο κεντρικών ομιλητών, ο Πρόεδρος του ΣΕΣΑΕ, κ. Ιωάννης Βασιλάτος, υπογράμμισε ότι οι έξυπνες στρατηγικές κινήσεις, η ευελιξία και οι αφοσιωμένες ομάδες που θα εργαστούν συστηματικά, θα κάνουν τον δρόμο ευκολότερο για τις ασφαλιστικές εταιρείες και θα διασφαλίσουν την επιτυχία στο μέλλον.

Οι ερωτήσεις

Ποιες είναι οι προβλέψεις για την επόμενη μέρα στην παγκόσμια οικονομία;

Οι προβλέψεις μιλούν για πολύ αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ, υπενθύμισε ο κ. Σαρρηγεωργίου και συμπλήρωσε ότι, πέρα από την προβλεπόμενη ύφεση, στην Ελλάδα αναμένουμε τον αντίκτυπο που θα έχει η πρόσφατη κρίση στον τουρισμό, ενώ η ανεργία θα δώσει το αποτύπωμά της στην οικονομία το ερχόμενο φθινόπωρο. Την ίδια στιγμή, δεν πρέπει να ξεχνάμε τον πληθωρισμό και τις επιπτώσεις που θα έχουν σε αυτόν τα χρήματα που δίνονται σήμερα για στήριξη της οικονομίας.

Ο κ. Ariss συμπλήρωσε ότι στην Geneva Association οι ειδικοί εργάζονται σε τρία σενάρια. Το πρώτο και πιθανότερο είναι αυτό που υπαγορεύει ότι προοδευτικά θα οδηγηθούμε σε μια νέα κανονικότητα, στην οποία πολλά θα είναι διαφορετικά: και σε επίπεδο γεωπολιτικής αλλά και ως προς τις επιλογές της κοινωνίας. Ένα δεύτερο σενάριο είναι ότι θα επιστρέψουμε εκεί που ήμασταν προηγουμένως. Σε ένα χρόνο όλα θα έχουν επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα. Οι οικονομικές αγορές, αισιόδοξα, τείνουν προς αυτό το σενάριο. Το τρίτο σενάριο είναι το ακριβώς αντίθετο. Προβλέπει ότι θα υπάρξει και δεύτερο ίσως και τρίτο κύμα του ιού και ότι όλα θα καταρρεύσουν. Υπήρχε, άλλωστε, η άποψη ότι ο τρόπος λειτουργίας του κόσμου μας δεν ήταν βιώσιμος και χρειαζόταν αυτή η κατάρρευση. Η άποψη αυτή επικεντρωνόταν, βέβαια, στην κλιματική αλλαγή ως αιτία κατάρρευσης.

Οι ασφαλίσεις Ζωής ή οι Γενικές Ασφαλίσεις έχουν καλύτερες προοπτικές για το μέλλον;

Η άποψη του κ. Arris σχετικά είναι ότι υπάρχουν καλές προοπτικές για τις ασφαλίσεις Υγείας και Ζωής στη μετά Covid-19 εποχή. Ο ίδιος προσθέτει και τον τομέα των συνταξιοδοτικών στις αισιόδοξες προβλέψεις του, καθώς διαβλέπει ότι το δημόσιο θα έχει σημαντικά λιγότερους διαθέσιμους πόρους. Διαφορετική, ωστόσο, είναι η εικόνα που δίνει για τις Γενικές ασφαλίσεις. Όπως επεσήμανε, «τα ασφάλιστρα σε αυτή την περίπτωση συνδέονται πολύ στενότερα με την εξέλιξη του ΑΕΠ, το οποίο θα μειωθεί αναμφισβήτητα. Λιγότερα περιουσιακά στοιχεία σημαίνουν ξεκάθαρα μικρότερη ασφαλιστική ύλη», υπογράμμισε.

Ο κ. Σαρρηγεωργίου τοποθετήθηκε σχετικά λέγοντας ότι, κατά την άποψή του, οι προοπτικές συνολικά για τον ασφαλιστικό κλάδο είναι καλές, καθώς οι κίνδυνοι παραμένουν δυστυχώς αμετάβλητοι. Ειδικά στην Ευρώπη, ο κ. Σαρρηγεωργίου διαπιστώνει εμφανή την τάση της υπερβολικής ρύθμισης, τη στιγμή που ο κόσμος, μετά την έλευση του Covid-19, βλέπουμε ότι προσανατολίζεται στα βασικά και οι απαιτήσεις είναι για απλές και ξεκάθαρες λύσεις. Ο κ. Σαρρηγεωργίου εξέφρασε την ανησυχία του για το κατά πόσον αυτή η τάση υπερβολικών ρυθμίσεων βοηθά στην κατεύθυνση αυτή ή μπορεί απλά να διογκώσει το κόστος για τις ασφαλιστικές εταιρείες, με αποτέλεσμα τα προϊόντα τους να μην είναι πλέον ανταγωνιστικά και ο κόσμος να παραμένει ανασφάλιστος.

Στις ρυθμιστικές αρχές αναφέρθηκε και ο Διευθυντής της Geneva Association, ο οποίος επεσήμανε ότι η διεθνής εμπειρία του οργανισμού και η επαφή με την IAIS του επιτρέπει να διαπιστώσει ότι υπάρχει πλέον και μια νέα τάση στους κόλπους των ρυθμιστικών και εποπτικών αρχών, πέραν αυτής που επικεντρώνεται στα κεφάλαια, και είναι η τάση που αφορά στη συμπεριφορά των εταιρειών στην αγορά. Για τις εποπτικές αρχές αρχίζει να μετρά η εμπιστοσύνη που κερδίζουν οι εταιρείες βάσει του πώς συμπεριφέρονται και αυτό είναι κάτι που ενισχύθηκε στην εποχή του Covid-19. «Θα μπορούσε κάποιος να πει», σημείωσε ο κ. Ariss, «ότι υπάρχει πλέον κάποια ένταση ανάμεσα στους εκπροσώπους των δύο αυτών τάσεων εντός των εποπτικών και ρυθμιστικών αρχών, ειδικά σε χώρες όπως το Ην. Βασίλειο».

Καταστροφικοί κίνδυνοι και Κλιματική αλλαγή. Θα έχει αρνητικό αντίκτυπο η προσήλωση στην ανάκαμψη των οικονομιών στις δράσεις που αντιμετωπίζουν την κλιματική αλλαγή;

«Οι ρυθμοί ύφεσης παγκοσμίως μάλλον υποδηλώνουν πως ναι, υπάρχει αυτή η πιθανότητα», σημείωσε ο κ. Σαρρηγεωργίου. «Παρότι δεν πρέπει να αμελήσουμε τους στόχους και τις δράσεις για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, αυτά χρειάζονται κεφάλαια που τώρα θα κατευθυνθούν σίγουρα αλλού».

Ο κ. Arris επιβεβαίωσε ότι αυτός είναι ένας φόβος που εκφράζεται και από περιβαλλοντικές ΜΚΟ. Σημείωσε ότι νέα κεφάλαια δύσκολα θα διατεθούν σε πράσινα projects, αλλά ήδη υπάρχει η τάση τα σχέδια ανάκαμψης να συνυπολογίζουν την περιβαλλοντική διάσταση. Άλλωστε, και αυτό έχει τη σημασία του σε ό,τι αφορά ειδικά το θέμα της κλιματικής αλλαγής, η πανδημία ανέδειξε ότι είναι πολύ πιο κοστοβόρο να αντιδράς σε μια κρίση από ό,τι να την προβλέπεις ή να προλαμβάνεις. Επίσης ανέδειξε ότι, δυστυχώς, το κόστος βαρύνει κυρίως τους πιο αδύναμους και τους λιγότερο προνομιούχους.

Από τις ερωτήσεις δεν μπορούσε να λείψει η πιθανότητα συνεργασίας Δημόσιου τομέα με την ασφαλιστική αγορά και οι τομείς που θα μπορούσε να αφορά αυτό

Ο κ. Σαρρηγεωργίου έχει μεγάλη εμπειρία στο θέμα. Είναι απολύτως ενδεικτική της πραγματικότητας η τοποθέτησή του. «Στην Ελλάδα ο δημόσιος τομέας δεν είναι καθόλου συνηθισμένος να συνεργάζεται με τον ιδιωτικό τομέα και ειδικά με την ασφαλιστική αγορά. Αυτό ελπίζω να αλλάξει, αλλά είμαστε ακόμα μακριά. Δυστυχώς, ακόμα δεν υπάρχουν μηχανισμοί αλλά ούτε και εμπιστοσύνη», σημείωσε.

Η συζήτηση μεταξύ των δύο διακεκριμένων στελεχών έδωσε τροφή για σκέψη στα στελέχη των ασφαλιστικών εταιρειών που την παρακολούθησαν διαδικτυακά. Η επόμενη μέρα για την ασφαλιστική αγορά φαίνεται ότι θα μπορούσε να κρύβει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης, φυσικά υπό προϋποθέσεις. Συμμεριζόμαστε τις επιφυλάξεις και τον σκεπτικισμό που σε πολλά σημεία εξέφρασε ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ. Πιστεύουμε ότι προκύπτουν όχι μόνο από τη βαθιά γνώση της κατάστασης των χρηματοοικονομικών αγορών, αλλά κυρίως από την εμπειρία του και την κατανόηση των εγγενών αδυναμιών που ακόμα ταλαιπωρούν την ασφαλιστική αγορά και την ατολμία που διαχρονικά επιδεικνύει η πολιτεία. Ελπίζουμε και εργαζόμαστε όλοι για το καλύτερο σενάριο.

Αμαλία Ρουχωτά