Η διεύρυνση των περιπτώσεων απαλλαγής του ασφαλιστή από αποζημίωση

Ο Ν. 2496/1997 για την ασφαλιστική σύμβαση, με στόχο την παροχή προστασίας του λήπτη της ασφάλισης, του ασφαλισμένου κ.λπ., εντός των πλαισίων των «ημιαναγκαστικού» χαρακτήρα διατάξεών του, δεν επιτρέπει την ελεύθερη διαπραγμάτευση των όρων της σύμβασης, με εξαίρεση μόνο τις ρητά αναφερόμενες στη διάταξη του άρθρου 33 παρ. 1 του νόμου περιπτώσεις, καθώς και όπου η διάταξη αυτή παραπέμπει σε άλλη διάταξη του ίδιου νόμου, η οποία εμμέσως εντάσσεται στη γενική επιφύλαξη του άρθρου 33, υπό την έννοια ότι, ναι μεν δεν κατονομάζεται ρητά στην εν λόγω διάταξη, καλύπτεται, όμως, από την περιεχόμενη σ’ αυτή γενική επιφύλαξη.

Υπό το πνεύμα αυτό, το άρθρο 7 παρ. 5 του νόμου προβλέπει ότι ο ασφαλιστής απαλλάσσεται της υποχρέωσης να καταβάλει την αποζημίωση, αν η επέλευση της ασφαλιστικής περίπτωσης οφείλεται, στη μεν ασφάλιση ζημιών, σε δόλο ή βαριά αμέλεια, στη δε ασφάλιση προσώπων σε δόλο, του λήπτη ή του ασφαλισμένου.

Η διάταξη αυτή, όμως, στο 6 εδ. (α) του ιδίου άρθρου 7, δέχεται ότι δίνεται η δυνατότητα διεύρυνσης της απαλλαγής του ασφαλιστή με συμφωνία των μερών, αρκεί να προβλέπεται ρητά στην ασφαλιστική σύμβαση, αν η ασφάλιση συνάπτεται για την κάλυψη επαγγελματικών κινδύνων, ακόμη και για περιπτώσεις ελαφράς αμέλειας.

Επί του ζητήματος αυτού έκρινε, μεταξύ άλλων, ο Άρειος Πάγος σε πρόσφατη απόφασή του, απόσπασμα της οποίας ακολουθεί (ΑΠ 246/2022 δημοσίευση ΝΟΜΟΣ):

(…) Τέτοια ειδική ρύθμιση είναι και αυτή του άρθρ. 7§6 του Ν. 2496/1997, η οποία έχει ευρεία διατύπωση, είναι ενταγμένη στο πρώτο τμήμα του νόμου αυτού (2496/1997), που περιέχει γενικές διατάξεις για τις ασφαλιστικές συμβάσεις και μπορεί έτσι να γίνει ασφαλώς δεκτό ότι η προβλεπόμενη με τη ρύθμιση αυτή δυνατότητα διεύρυνσης με την ασφαλιστική σύμβαση των περιπτώσεων απαλλαγής του ασφαλιστή, όταν ο ασφαλισμένος ή ο λήπτης της ασφάλισης ενεργούν για την κάλυψη επαγγελματικών κινδύνων, αφορά ποικίλες κατ’ αρχήν απαλλακτικές ρήτρες, για όλα τα είδη των ασφαλιστικά καλυπτόμενων ζημιών. Κατά συνέπεια, ως απαλλακτική ρήτρα μπορεί να συμφωνηθεί έγκυρα στις ασφαλίσεις επαγγελματικών κινδύνων και η απόκλιση από τον βαθμό της υπαιτιότητας στην επέλευση της ασφαλιστικής περίπτωσης, έτσι ώστε με συμφωνία των μερών ο ασφαλιστής να απαλλάσσεται από την καταβολή του ασφαλίσματος, όχι μόνο όταν η ασφαλιστική περίπτωση επήλθε από δόλο ή βαριά αμέλεια των αναφερόμενων στην παράγραφο 5 του άρθρου 7 του Ν. 2496/1997 προσώπων, αλλά και όταν προκλήθηκε από ελαφριά αμέλειά τους. Επομένως, η παραπάνω απαλλακτική ρήτρα, η οποία αποτελεί ευχέρεια παρεχόμενη από το άρθρ. 7§6 του Ν. 2496/1997, δεν αποκλείεται από τη διάταξη του άρθρ. 33§1 του νόμου αυτού. Η ίδια, εξάλλου, ρήτρα δεν παραβλέπει εξ ορισμού τα εύλογα συμφέροντα του ασφαλισμένου, ώστε να αντιτίθεται αφ’ εαυτής στη ρύθμιση του άρθρ. 2§8 ίδιου νόμου, κατά την οποία όλοι οι όροι του ασφαλιστηρίου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη εύλογα συμφέροντα του λήπτη της ασφάλισης και του ασφαλισμένου, ούτε υπερβαίνει, τέλος, το εύρος της διάταξης του άρθρ. 13§3 του αυτού ασφαλιστικού νόμου, κατά την οποία στην ασφάλιση ζημιών μπορεί με το ασφαλιστήριο να συμφωνηθεί η διεύρυνση των εξαιρέσεων κάλυψης, εφόσον υπαγορεύεται από δικαιολογημένες τεχνικές ανάγκες του ασφαλιστή, αφού και χωρίς την προϋπόθεση αυτή ισχύει στις ασφαλίσεις επαγγελματικών κινδύνων η δυνατότητα απαλλαγής του ασφαλιστή κατά το άρθρ. 7§6 του παραπάνω νόμου (Ολ. ΑΠ 18/2015, 19/2015). Ενόψει των εκτεθέντων, προκειμένου περί ασφάλισης αστικής ευθύνης, κατά την προαναφερθείσα έννοια του άρθρου 25 Ν. 2496/1997, η οποία αποτελεί είδος της ασφάλισης ζημιών, η ασφάλιση καλύπτει την ευθύνη του ασφαλισμένου έναντι των αξιώσεων οποιουδήποτε τρίτου στα όρια του ασφαλιστικού κινδύνου (ΑΠ 883/2015). Σε περίπτωση, που ο λήπτης της ασφάλισης και ασφαλισμένος ενεργεί τη σύμβαση για επαγγελματικούς λόγους, επιτρέπεται ο συμβατικός περιορισμός των δικαιωμάτων του (άρθρ. 33 παρ. 1 Ν. 2496/1997). Συνεπώς, είναι επιτρεπτό στο ασφαλιστήριο να περιοριστεί η κάλυψη μόνο σε περιπτώσεις ευθύνης από ελαφρά αμέλεια ή μόνο σε αντικειμενική ευθύνη, χωρίς πταίσμα ή να συμφωνηθεί αντίστοιχα απαλλαγή του ασφαλιστή, ακόμη και αν η πραγματοποίηση του ασφαλισμένου κινδύνου οφείλεται σε ελαφρά αμέλεια του ασφαλισμένου (…).

Θεόδωρος Κουτσούμπας, Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής, [email protected]
Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News