Τρίτα πρόσωπα στην Αστική Ευθύνη από Αυτοκίνητα

Στην πράξη συχνά ανακύπτει το ερώτημα για το ποια πρόσωπα χαρακτηρίζονται ως «τρίτοι» και ως εκ τούτου δικαιούμενοι αποζημίωσης στην αστική ευθύνη από ατυχήματα αυτοκινήτων.

Επί του ερωτήματος αυτού ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 427/2014, σε ΕΕμπΔ, Τόμος ΞΣΤ΄ 2015, σελ. 647 επ.) έκρινε μεταξύ άλλων:

(…) Κατά το αρ. 2 παρ. 2 του π.δ. 264/1991, που εκδόθηκε σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της Οδηγίας 84/5 ΕΟΚ (Ε.Ε.) για την εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και αντικατέστησε την παρ. 2 του αρ. 6 του π.δ. 237/1986, «η ασφαλιστική κάλυψη πρέπει να περιλαμβάνει την έναντι τρίτων αστική ευθύνη εξαιτίας θανάτωσης ή σωματικής βλάβης ή ζημιών σε πράγματα, στην οποία περιλαμβάνεται και η χρηματική ικανοποίηση για ψυχική οδύνη ή ηθική βλάβη, καθώς και την αστική ευθύνη λόγω θανάτωσης ή σωματικών βλαβών έναντι των μελών της οικογένειας του ασφαλισμένου οδηγού, ή, κάθε άλλου προσώπου, του οποίου η αστική ευθύνη καλύπτεται σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο, ανεξάρτητα από βαθμό συγγένειας».

Κατά δε το αρ. 4 του ιδίου π.δ. 264/1991 που τροποποίησε και αντικατέστησε το αρ. 7 του π.δ. 237/86 «δεν θεωρούνται τρίτοι κατά την έννοια των διατάξεων του αρ. 2 παρ. 1 και του αρ. 6 παρ. 2: α) Ο οδηγός του αυτοκινήτου που προξένησε τη ζημία, β) Κάθε πρόσωπο του οποίου η ευθύνη καλύπτεται με τη σύμβαση ασφάλισης, γ) εκείνος ο οποίος έχει καταρτίσει μετά του ασφαλιστή την ασφαλιστική σύμβαση, δ) οι νόμιμοι εκπρόσωποι νομικού προσώπου που είναι ασφαλισμένο ή εταιρείας που δεν έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα» (84/5/ΕΟΚ αριθμός 3). Έτσι, θεωρούνται τρίτοι και έχουν ευθεία αξίωση αποζημιώσεως κατά της ασφαλιστικής εταιρείας και οι συγγενείς του οδηγού του αυτοκινήτου που προξένησε τη ζημία ή του προσώπου του οποίου η ευθύνη καλύπτεται με τη σύμβαση ασφαλίσεως ή έχει καταρτίσει με τον ασφαλιστή της ασφαλιστική σύμβαση (αρ. 10 παρ. 1 π.δ. 237/86).

Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι η ως άνω ασφάλιση γίνεται για να καλύψει την αστική ευθύνη των ασφαλισμένων προσώπων έναντι των τρίτων που ζημιώνονται και ότι τα πρόσωπα τα οποία ο νόμος θεωρεί τρίτους έχουν αξίωση αποζημιώσεως κατά του ασφαλιστή, εφόσον, όμως, έναντι αυτών ο ασφαλισμένος έχει υποχρέωση αποζημιώσεως, την οποία ακριβώς καλύπτει η σύμβαση ασφαλίσεως.

Εξάλλου, κατά τη διάταξη του αρ. 932 ΑΚ, σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, στην περίπτωση δε θανατώσεως προσώπου, η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης. Ενόψει αυτών, βασική προϋπόθεση για τη θεμελίωση από την οικογένεια του θύματος αξιώσεως χρηματικής ικανοποιήσεώς της λόγω ψυχικής οδύνης είναι η έναντι του τελευταίου (Θύματος) τέλεση αδικοπραξίας. (….) Επομένως η οικογένεια του θύματος μπορεί να αξιώσει από την ασφαλιστική εταιρεία χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, εφ’ όσον πληρούται το πραγματικό μίας, με την παραπάνω έννοια, αδικοπραξίας σε βάρος του θύματος από πρόσωπο του οποίου, κατά τα ανωτέρω, έχει ασφαλιστεί η έναντι τρίτων αστική ευθύνη του.

Συνεπώς, εάν το τελευταίο τούτο πρόσωπο είναι το ίδιο το θύμα και η θανάτωσή του οφείλεται αποκλειστικώς σε δική του υπαιτιότητα, δεν πληρούται το πραγματικό της, με την έννοια που αναφέρθηκε, αδικοπραξίας σε βάρος του, με αποτέλεσμα να μην ιδρύεται δικαίωμα αποζημιώσεως και εντεύθεν υποχρέωση της ασφαλιστικής εταιρείας για την κάλυψη αυτής.

Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του αρ. 7 του ν. 489/1976, όπως ισχύει και μετά την ως άνω αντικατάστασή της, ο οδηγός του ασφαλισμένου ζημιογόνου αυτοκινήτου, κάθε πρόσωπο του οποίου η ευθύνη καλύπτεται με τη σύμβαση ασφαλίσεως, όπως και εκείνος που έχει καταρτίσει με τον ασφαλιστή την ασφαλιστική σύμβαση αλλά και ο νόμιμος εκπρόσωπος του νομικού προσώπου που είναι ασφαλισμένος ως ιδιοκτήτης, δεν θεωρούνται τρίτοι εάν ασκούν αξιώσεις με την ίδια ιδιότητα, κατά την έννοια του αρ. 6 παρ. 2 του ιδίου νόμου, όπως προαναφέρθηκε, ώστε και αυτών δεν καλύπτεται με την ίδια σύμβαση η ζημία τους. (…)

Και καταλήγει η απόφαση: (…) Για τον λόγο αυτόν, σε περίπτωση θανάτωσης ή τραυματισμού του οδηγού στην κυριότητα του οποίου ανήκει το ασφαλισμένο αυτοκίνητο, δεν υπάρχει υποχρέωση της ασφαλίζουσας το αυτοκίνητο εταιρείας για αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση των συγγενών τους. Οι συγγενείς όμως, των ιδίων αυτών προσώπων (π.χ. του οδηγού ή νομίμου εκπροσώπου), εφ’ όσον επιβαίνουν στο ζημιογόνο αυτοκίνητο, θεωρούνται ως «τρίτοι», με αποτέλεσμα να έχουν ευθεία αξίωση κατά της ασφαλιστικής εταιρείας, για ζημία που οι ίδιοι (οι συγγενείς) έχουν υποστεί. (ΑΠ 1114/2000) (…).

Θεόδωρος Κουτσούμπας, Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής (e-mail: [email protected])
Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ