Η παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο (πρέπει να) αφορά και τους ανθρώπους της ασφαλιστικής αγοράς

Ψευδείς ειδήσεις (fake news) και παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο είναι έννοιες που μας απασχολούν στην καθημερινότητά μας. Η συζήτηση έχει ανοίξει εδώ και αρκετό καιρό, το φαινόμενο είναι παρόν και στην ελληνική πραγματικότητα και μας απασχολεί όλους: εταιρείες, πολίτες, πελάτες.

Ως κλαδικό έντυπο, θεωρούμε ότι είναι ένα θέμα που αφορά ή θα έπρεπε να αφορά και τους ανθρώπους της ασφαλιστικής αγοράς, σε οποιαδήποτε βαθμίδα κι αν δραστηριοποιούνται.

Ειδικότερα και πολύ περισσότερο, αφορά τους υπεύθυνους σχεδιασμού marketing και επικοινωνίας των ασφαλιστικών εταιρειών, αυτούς που θέλουν να είναι πρωτοπόροι, να σκέφτονται out of the box, να κάνουν τη διαφορά…

Τι συνεπάγεται σ’ αυτή την εποχή, με αυτές τις συνθήκες, η επιλογή να επικοινωνείς και να διαφημίζεις την εταιρική δράση σου μόνο ή κυρίως ψηφιακά και μέσα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης; Τίθεται θέμα αξιοπιστίας και εγκυρότητας;

Aφορμή για τις παραπάνω σκέψεις – ερωτήματα ήταν η δημοσιοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις 12 Μαρτίου, των συμπερασμάτων έκθεσης της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τις ψευδείς ειδήσεις και την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο. Στην έκθεση, η οποία παραδόθηκε στην Επίτροπο Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας, κα Μαρίγια Γκαμπριέλ, ορίζεται το φαινόμενο και διατυπώνονται μια σειρά από συστάσεις.

Να σημειωθεί ότι η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου συστάθηκε για να παράσχει συμβουλές στην Επιτροπή σχετικά με την έκταση του φαινομένου των ψευδών ειδήσεων.

Στους 39 εμπειρογνώμονες της ομάδας συμπεριλαμβάνονται εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, οργανισμών μέσων ενημέρωσης, καθώς και δημοσιογράφοι και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας.

 Σε τι διαφέρουν οι  «ψευδείς ειδήσεις» από την παραπληροφόρηση

H έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων επικεντρώνεται ειδικότερα στα προβλήματα που συνδέονται με την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο και όχι στις ψευδείς ειδήσεις.

Όπως αναφέρεται στο σχετικό δελτίο Τύπου που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εμπειρογνώμονες σκοπίμως απέφυγαν να χρησιμοποιήσουν τον όρο «ψευδείς ειδήσεις», διευκρινίζοντας ότι είναι ακατάλληλος για να αποτυπώσει τα περίπλοκα προβλήματα της παραπληροφόρησης, στην οποία συγκαταλέγεται επίσης το περιεχόμενο που αναμειγνύει κατασκευασμένα στοιχεία με πραγματικά περιστατικά.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, η παραπληροφόρηση ορίζεται ως ψευδείς, ανακριβείς ή παραπλανητικές πληροφορίες που κατασκευάζονται, παρουσιάζονται και προωθούνται με σκοπό το κέρδος ή για να ζημιώσουν το κοινό συμφέρον.

Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να υπονομεύσουν τις δημοκρατικές διαδικασίες και αξίες και να θέσουν στο στόχαστρο διάφορους τομείς, όπως η υγεία, η επιστήμη, η εκπαίδευση και ο χρηματοπιστωτικός τομέας.

 Μπορεί να λυθεί το πρόβλημα;

Η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη συμμετοχής όλων των ενδιαφερόμενων μερών σε κάθε πιθανή δράση και συνιστά, κατά κύριο λόγο, την υιοθέτηση μιας προσέγγισης αυτορρύθμισης.

Η ομάδα συνιστά την προώθηση της μιντιακής παιδείας (media literacy) στα μέσα επικοινωνίας για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, την ανάπτυξη εργαλείων που δίνουν στους χρήστες και τους δημοσιογράφους τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν την παραπληροφόρηση, τη διασφάλιση της πολυμορφίας και της βιωσιμότητας των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης και τη συνέχιση των ερευνών σχετικά με τον αντίκτυπο της παραπληροφόρησης στην Ευρώπη.

Υποστηρίζει, επίσης, την κατάρτιση ενός κώδικα αρχών που θα πρέπει να δεσμευτούν να τηρούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μία από τις 10 βασικές αρχές που περιγράφονται στην έκθεση προβλέπει, για παράδειγμα, ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να μεριμνούν για τη διαφάνεια των εργασιών τους, εξηγώντας πώς επιλέγονται από τους αλγορίθμους οι ειδήσεις που προβάλλονται.

Επίσης, οι πλατφόρμες αυτές ενθαρρύνονται να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα, σε συνεργασία με ευρωπαϊκά ειδησεογραφικά πρακτορεία, για τη βελτίωση της προβολής ασφαλών, αξιόπιστων ειδήσεων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των χρηστών σε αυτές. Τα μέτρα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά κατά τη διάρκεια προεκλογικών περιόδων.

Τέλος, η Ομάδα συνιστά τη σύσταση συνασπισμού με πολλούς εταίρους, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα εφαρμόζονται, παρακολουθούνται και επανεξετάζονται τακτικά.

Τα αποτελέσματα των ερευνών αναδεικνύουν τον ρόλο των ποιοτικών μέσων ενημέρωσης

Η Επιτροπή έλαβε σχεδόν 3.000 απαντήσεις στη δημόσια διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 13 Νοεμβρίου 2017 και 23 Φεβρουαρίου 2018.

Στόχος της διαβούλευσης ήταν να συμβάλει στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σημερινών ενεργειών εκ μέρους των φορέων της αγοράς και άλλων ενδιαφερομένων, στην ανάγκη κλιμάκωσής τους και στην εισαγωγή νέων δράσεων για την αντιμετώπιση διαφορετικών τύπων fake news.

Οι δύο κορυφαίες κατηγορίες στις οποίες η πλειονότητα των ατόμων που απάντησαν πιστεύουν ότι οι ψευδείς ειδήσεις ενδέχεται να ζημιώσουν την κοινωνία ήταν η εσκεμμένη παραπληροφόρηση με σκοπό τον επηρεασμό των εκλογών και των πολιτικών για τη μετανάστευση.

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (με τη συμμετοχή περίπου 26.000 πολιτών), η αντίληψη της κοινής γνώμης είναι ότι υπάρχουν πολλές ψευδείς ειδήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς το 83% των ατόμων που απάντησαν δηλώνουν ότι το φαινόμενο αυτό θέτει σε κίνδυνο τη δημοκρατία.

Η έρευνα αναδεικνύει, επίσης, τη σημασία των ποιοτικών μέσων ενημέρωσης: σύμφωνα με τα άτομα που απάντησαν, τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης είναι η πλέον αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης (ραδιόφωνο 70%, τηλεόραση 66%, Τύπος 63%).

Οι διαδικτυακές πηγές ειδήσεων και οι ιστοσελίδες δημοσίευσης βίντεο είναι η λιγότερο αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης, με ποσοστό εμπιστοσύνης 26% και 27%, αντίστοιχα.

Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνονται από τη δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την οποία τη λιγότερη εμπιστοσύνη εμπνέουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι διαδικτυακοί φορείς συγκέντρωσης ειδήσεων, τα ιστολόγια και οι δικτυακοί τόποι, ενώ στο άλλο άκρο βρίσκονται οι παραδοσιακές εφημερίδες και τα περιοδικά, ειδικευμένοι δικτυακοί τόποι και διαδικτυακές εκδόσεις, ειδησεογραφικά πρακτορεία και δημόσιοι οργανισμοί (με ποσοστό άνω του 70%).

Σύμφωνα με τη δημόσια διαβούλευση, η παραπληροφόρηση είναι εύκολο να εξαπλωθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επειδή οι ψευδείς ειδήσεις απευθύνονται στο συναίσθημα των αναγνωστών (88%), διαδίδονται με σκοπό να κατευθύνουν τον δημόσιο διάλογο (84%) και σχεδιάζονται με στόχο την αποκόμιση κέρδους (65%).

Το ήμισυ των ατόμων που απάντησαν πιστεύουν ότι η εξακρίβωση των πραγματικών περιστατικών μετά τη δημοσίευση της παραπληροφόρησης δεν λύνει το πρόβλημα, καθώς δεν γίνεται αντιληπτή από τα άτομα που είδαν τις αρχικές πληροφορίες.

Η θέση μας

Η παραπληροφόρηση μέσω του διαδικτύου αφορά και τη δική μας αγορά, την αγορά της ασφαλιστικής βιομηχανίας. Οι επιλογές μας, ως πολίτες, ως «καταναλωτές ενημέρωσης», ως στελέχη εταιρειών που σχεδιάζουν και χρηματοδοτούν επικοινωνιακή στρατηγική σε μέσα ενημέρωσης, κλαδικά και μη, είναι σημαντικές και ενέχουν ευθύνη.

Ως κλαδικό περιοδικό, εξειδικευμένο στα θέματα της ασφαλιστικής βιομηχανίας, με έντυπη παρουσία 41 χρόνων τώρα, “δικαιούμαστε” να επιστήσουμε την προσοχή των επαγγελματιών της ασφαλιστικής αγοράς σχετικά με το τι διαβάζουν και πού το διαβάζουν.

Χρειάζεται να είναι υποψιασμένοι και να “ψάχνουν πίσω από τις λέξεις”, για να μπορούν να αντιλαμβάνονται τα κίνητρα και τη στόχευση των διαφόρων δημοσιευμάτων σε ιστοσελίδες, blogs κ.ο.κ. νεόκοπων ενασχολουμένων με την ιδιωτική ασφάλιση, που πιστεύουν ότι βρήκαν στο διαδίκτυο “πόρτα ανοιχτή”, είτε για να αποκομίσουν ίδια οφέλη, είτε για να ασκήσουν κριτική (αρνητική ή θετική) σε πρόσωπα και εταιρείες, είτε για να πουν τον… πόνο τους!

Σε αυτή την αγορά, που δεν θα κουραζόμαστε να τονίζουμε ότι βασίζεται στην αξιοπιστία και την καλή φήμη, δεν μπορεί να είμαστε όλοι λίγο από όλα και όλοι ό,τι δηλώσουμε. Υπάρχουν αντικειμενικές παράμετροι και προϋποθέσεις που ορίζουν και οριοθετούν την επαγγελματική ιδιότητα καθενός. Αυτό αφορά, βεβαίως, και τα κλαδικά μέσα ενημέρωσης.

Σε ό,τι μας αφορά, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η διαδικτυακή παρουσία μας είναι μια παρεπόμενη δραστηριότητα της εκδοτικής – δημοσιογραφικής παρουσίας μας.

Πρώτιστο μέλημά μας είναι η διάδοση της ιδέας της ασφάλισης. Αυτόν το σκοπό υπηρετούμε 41 χρόνια με τις δημοσιεύσεις μας και η κριτική μας σε πρόσωπα, συμπεριφορές και καταστάσεις εκπορεύεται από πραγματικό ενδιαφέρον για την πρόοδο της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς και των ανθρώπων της.

Ο χρόνος και η προσοχή μας σήμερα είναι πολύτιμα και συγκεκριμένης έκτασης. Τα διεκδικούν πολλοί.

Αυτό που μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, μικρό, ακόμα και διασκεδαστικό στην ελαφρότητά του, μπορεί να μας εκπαιδεύει σε νωθρότητα και αποδοχή μιας ενημέρωσης χαμηλού επιπέδου, να κοιμίζει τα αντανακλαστικά και το κριτικό μας πνεύμα, να μας εθίζει στην επιδερμική ανάγνωση και την κουλτούρα της εντύπωσης που κρατά για λίγο μόνο χρόνο, καθώς κάτι νέο μας αποσπά την προσοχή.

Σε ό,τι αφορά την ενημέρωσή μας, στον επαγγελματικό μας στίβο αλλά και όχι μόνον, ας μην ξεχνάμε να είμαστε απαιτητικοί. Η σωστή, έγκυρη ενημέρωση, όπως και καθετί πραγματικά χρήσιμο, έχει κόστος.