Παραγωγή ασφαλίστρων στην Ευρώπη, αλλά από ποια δίκτυα;

Μείωση των συνολικών ασφαλίστρων (-0,4%) το 2016, καθώς και εξελίξεις στη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων που οφείλονται στις μεταβολές στις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, καθώς και στις κανονιστικές και τεχνολογικές εξελίξεις, διαπιστώνεται, μεταξύ άλλων, στην τελευταία έκδοση της Insurance Europe “European Insurance in Figures”.

Η έκδοση, που βασίζεται στα στοιχεία που παρέχουν οι ενώσεις μέλη της στην Insurance Europe, περιλαμβάνει ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τον ευρωπαϊκό ασφαλιστικό κλάδο το 2016 και ειδικότερα για τις Ασφαλίσεις Ζωής, Υγείας, Γενικών Ασφαλίσεων, Περιουσίας και Ατυχημάτων, το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο των ασφαλιστών και τα κανάλια διανομής.

Σύμφωνα, λοιπόν με την “European Insurance in Figures” το 2016, τα συνολικά ασφάλιστρα στην Ευρώπη υποχώρησαν κατά 0,4% στα €1.189 δισ., μετά από τρία χρόνια σχετικά ισχυρής ανάπτυξης κατά μέσο όρο 3,3% ετησίως. Αν κοιτάξουμε ακόμα πιο πίσω, τα συνολικά ευρωπαϊκά ασφάλιστρα το 2016 ήταν 5,7%  υψηλότερα από ό,τι πριν10 χρόνια.

Οι τέσσερις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αγορές όσον αφορά τα ασφάλιστρα –το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία– κατέχουν το 65,8% του συνόλου το 2016, ποσοστό μειωμένο κατά 0,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία σημείωσαν αύξηση των ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων το 2016 (+ 0,5%  και + 0,2%, αντίστοιχα). Η Γαλλία και η Ιταλία, αντίθετα, το ίδιο διάστημα δήλωσαν μείωση των ασφαλίστρων κατά 0,1% και 8,7%.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατά 2,9% στα $4.732 δισ. το 2016, μετά από αύξηση 4,3% το προηγούμενο έτος. Ο όγκος παγκοσμίως αυξήθηκε ως αποτέλεσμα της αύξησης των ασφαλίστρων κατά 10,5% στην Ασία και κατά 2,4% στη Βόρεια Αμερική. Ο όγκος των ασφαλίστρων μειώθηκε στη Λατινική Αμερική (-7,7%), την Ωκεανία (-4,6%) και σε άλλα μέρη του κόσμου.

Ασφαλίσεις Ζωής

Παρά την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης το 2016, τα ασφάλιστρα ζωής μειώθηκαν κατά 2,2% από το 2015, φθάνοντας στα €696 δισ. Ένας σημαντικός λόγος για τη μείωση αυτή ήταν τα παρατεταμένα χαμηλά επιτόκια στην Ευρώπη και η επακόλουθη μειωμένη ελκυστικότητα των εγγυημένων προϊόντων.

Από το σύνολο των ασφαλίστρων ζωής, το 71,2% προήλθε από τις τέσσερις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης, δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Γερμανία. Το συνδυασμένο μερίδιο των χωρών αυτών στα συνολικά ασφάλιστρα της Ευρώπης το 2016 μειώθηκε κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες ως αποτέλεσμα της απότομης μείωσης (-11,0%) των ασφαλίστρων ζωής στην Ιταλία, καθώς και ελαφρών μειώσεων στη Γαλλία (-1,2%) και τη Γερμανία (-2,0%). Τα ασφάλιστρα ζωής στο Ηνωμένο Βασίλειο, από την άλλη πλευρά, αυξήθηκαν κατά 2,0%.

Η τάση για μετάβαση από τα παραδοσιακά προϊόντα σε unit linked, που επισημάνθηκε στα περσυνά στοιχεία της Insurance Europe, συνεχίστηκε το 2016. Γενικά, η μετατόπιση αυτή οφείλεται στον έναν ή και στους δύο ακόλουθους λόγους:

• Χαμηλά επιτόκια, τα οποία καθιστούν τα προϊόντα με εγγυήσεις λιγότερο ελκυστικά.
• Το αυξημένο κόστος κεφαλαίου για τα παραδοσιακά προϊόντα, ως αποτέλεσμα της μεταχείρισής τους στο πλαίσιο του νέου ρυθμιστικού καθεστώτος της ΕΕ, Solvency II.

Η τάση αυτή παρατηρείται κυρίως στην Αυστρία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία και την Πολωνία, οι οποίες σημείωσαν άνοδο των προϊόντων unit linked. Στη Γαλλία, την Ιταλία, τη Φινλανδία και την Ισπανία, ωστόσο, ο όγκος των unit linked μειώθηκε το 2016.

Στη Γερμανία, τα ασφάλιστρα ζωής μειώθηκαν κατά 2,0%, κυρίως ως αποτέλεσμα της μείωσης των προϊόντων ενιαίου ασφαλίστρου κατά 6%. Τα annuities ήταν λιγότερο δημοφιλή, καθώς ήταν πιο δαπανηρά για τους ασφαλιστές, και άρα συνεχίστηκε η μετάβαση σε προϊόντα unit linked. Η τάση των νοικοκυριών για αποταμίευση το 2016 ήταν αρκετά χαμηλή σε σχέση με τα προηγούμενα έτη κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί.

Στην Ελβετία, όπου τα ασφάλιστρα ζωής μειώθηκαν κατά 6,0% το 2016, οι ασφαλίσεις ζωής ήταν ελάχιστα ελκυστικές λόγω των χαμηλών επιτοκίων και των υψηλών κεφαλαιακών απαιτήσεων που επιβάλλει το ελβετικό τεστ φερεγγυότητας στις εταιρείες ζωής. Αυτό είχε επιβραδυντικό αποτέλεσμα στην προσφορά προϊόντων με εγγυημένο επιτόκιο.

Στην Πορτογαλία, η ασφάλιση ζωής συνέχισε να μειώνεται (-24,4%) λόγω του συνδυασμού των συνεχιζόμενων χαμηλών μακροπρόθεσμων επιτοκίων και της μείωσης του δείκτη ιδιωτικής αποταμίευσης.

Στη Δημοκρατία της Τσεχίας, τα ασφάλιστρα ζωής μειώθηκαν κατά 4,8%. Οι ασφαλίσεις ζωής συνέχισαν να επηρεάζονται από την διακοπή/εξαγορά συμβολαίων. Η ανεπαρκής απόδοση στις χρηματοπιστωτικές αγορές και οι μεταβολές στην εθνική νομοθεσία, οι οποίες περιορίζουν σημαντικά τη φορολογική έκπτωση επί των ασφαλίστρων που έχουν καταβληθεί και θέτουν ανώτατο όριο στις προμήθειες των διαμεσολαβητών, οδήγησαν σε σημαντικά χαμηλότερες πωλήσεις ασφάλισης ζωής.

Αντίθετα, ορισμένες χώρες σημείωσαν αύξηση των ασφαλίστρων ζωής το 2016. Μεταξύ αυτών ήταν η Ισπανία (+ 21,1%), όπου η ασφάλεια ζωής απέκτησε δημοτικότητα, κυρίως επειδή οι τραπεζικές καταθέσεις –ο πιο δημοφιλής τρόπος αποταμίευσης στην Ισπανία– είχαν χαμηλότερες αποδόσεις από τα προϊόντα ασφάλισης ζωής λόγω των χαμηλών επιτοκίων.

Στην Ελλάδα, τα ασφάλιστρα ζωής αυξήθηκαν κατά 6,1%, κυρίως λόγω της αύξησης των παραδοσιακών προϊόντων ασφάλισης ζωής και της διαχείρισης των ομαδικών συνταξιοδοτικών.

Η ανάπτυξη της παραδοσιακής ασφάλισης ζωής ήταν η ακούσια συνέπεια των capital controls που επιβλήθηκαν στις ελληνικές τράπεζες στα μέσα του 2015. Ως αποτέλεσμα, η ασφάλιση ζωής που συνδέεται με επενδύσεις εκτός Ελλάδας ήταν περιορισμένη, ενώ η ασφάλιση ζωής που συνδέεται με τις εγχώριες επενδύσεις δεν φαινόταν ελκυστική στους καταναλωτές.

Έτσι, οι ασφαλιστικές εταιρείες προσέφεραν παραδοσιακά σχήματα ασφάλισης ζωής με εγγυημένες αποδόσεις, τα οποία αποδείχθηκαν πιο ελκυστικά από τα άλλα διαθέσιμα προϊόντα στην αγορά.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο σημειώθηκε μικρή αύξηση κατά 2%. Υπήρξε μια μετατόπιση από τα annuities που μπορεί να εξηγηθεί από τις μεταρρυθμίσεις απελευθέρωσης των συντάξεων που εισήχθησαν το 2015, οι οποίες επιτρέπουν στα μέλη του συστήματος καθορισμένων εισφορών να εισπράξουν αφορολόγητο έως και το 25% της συντάξεώς τους.

Ασφαλίσεις Υγείας

Η ιδιωτική ασφάλιση υγείας παρέχει σε άτομα ή ομάδες όχι μόνο κάλυψη για το ιατρικό κόστος ασθένειας ή ατυχήματος, αλλά και άλλα προϊόντα, όπως η κάλυψη σοβαρών ασθενειών και η αναπηρία ή η ασφάλιση μακροχρόνιας περίθαλψης.

Όπως και τα προηγούμενα έτη, η αύξηση των ακαθάριστων ασφαλίστρων οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού και στην αύξηση του ιατρικού κόστους.

Οι περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές σημείωσαν αύξηση το 2016. Συνολικά, τα ασφάλιστρα υγείας αυξήθηκαν κατά 2,4% σε ετήσια βάση, φθάνοντας τα €129 δισ. το 2016, εκ των οποίων το 62% γράφεται στις δύο μεγαλύτερες αγορές, τις Κάτω Χώρες και τη Γερμανία.

Στη μεγαλύτερη αγορά των Κάτω Χωρών, τα ασφάλιστρα υγείας μειώθηκαν κατά 0,2% το 2016. Εν τω μεταξύ, η Γερμανία σημείωσε αύξηση 1,2% ως αποτέλεσμα των αυξήσεων των επιτοκίων.

Οι ασφάλειες υγείας αυξήθηκαν επίσης στη Γαλλία, το 2016, κατά 3,4%. Αυτό οφείλεται στον αυξανόμενο αριθμό συλλογικών συμβολαίων που υπογράφηκαν από τις εταιρείες, κάτι που κατέστη υποχρεωτικό το 2016.

Παρομοίως, ένας αυξανόμενος αριθμός συμβολαίων ήταν επίσης πίσω από την αύξηση κατά 4,7% των ασφαλίστρων υγείας στην Αυστρία το 2016, όπου αυξήθηκε η αβεβαιότητα σχετικά με το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Στην Ιταλία, τα νέα ασφαλιστικά προϊόντα υγείας που εισήγαγαν οι ασφαλιστικές, ως πρόσθετα της υποχρεωτικής ασφάλισης υγείας, οδήγησαν στην αύξηση κατά 9,6% των ασφαλίστρων υγείας το 2016.

Στις αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, σημειώθηκε σημαντική αύξηση των όγκων των ασφαλίστρων λόγω της αυξανόμενης δημοτικότητας των συμπληρωματικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, κυρίως στην Κροατία (+ 24,3%) και στην Τουρκία (+ 23,0%).

Στη Ρουμανία, τα ασφάλιστρα υγείας αυξήθηκαν κατά 60,2%, λόγω του ότι από την αρχή του έτους συμπεριλήφθηκαν στο νέο φορολογικό κώδικα φορολογικά κίνητρα για την τόνωση της ανάπτυξης της αγοράς ιδιωτικής ασφάλισης υγείας.

Ασφαλίσεις Περιουσίας και Ατυχημάτων

Οι τέσσερις κύριοι κλάδοι των Γενικών ασφαλίσεων είναι το αυτοκίνητο, η περιουσία, οι γενικές ευθύνες και τα ατυχήματα. Οι οικονομικές συνθήκες τείνουν να επηρεάζουν έντονα τις επιδόσεις των Γενικών ασφαλίσεων, καθώς τα υψηλότερα επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας δημιουργούν μεγαλύτερη ζήτηση για προϊόντα προστασίας.

Ο τομέας των Γενικών είναι επίσης κυκλικός. Όταν η τιμή του κινδύνου είναι υψηλή, προσελκύεται νέο κεφάλαιο στην αγορά, αλλά ο αυξημένος ανταγωνισμός που προκύπτει στη συνέχεια ωθεί τις τιμές κάτω και ορισμένοι πάροχοι βγαίνουν εκτός αγοράς. Στη συνέχεια ο κύκλος ξαναρχίζει.

Τα ευρωπαϊκά ασφάλιστρα ανήλθαν σε €363 δισ. το 2016, αυξημένα 2,0%  σε σύγκριση με το 2015.

Τα ασφάλιστρα στις ασφάλειες αυτοκινήτων αυξήθηκαν σε €136 δισ. (αύξηση 3,8%  το 2016) Τα ασφάλιστρα περιουσίας ανήλθαν σε €99 δισ. (αύξηση 1,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος).

Οι ασφαλίσεις ευθυνών ανήλθαν σε €40 δισ. ή 11% του συνόλου και τα ασφάλιστρα ατυχημάτων ήταν €35 δισ. ή 10%.

Αύξηση των ασφαλίστρων Γενικών ασφαλίσεων καταγράφηκε στη μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαϊκών αγορών. Αυτό συνέβη κυρίως στη Γερμανία και τη Γαλλία, όπου αυξήθηκαν κατά 2,9% και 1,7%, αντίστοιχα, το 2016.

Αντίθετα, στην Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο παρατηρήθηκαν μειώσεις 0,9% και 4,8% αντίστοιχα. Αν και τα έσοδα από ασφάλιστρα Γενικών ασφαλίσεων στη γερμανική αγορά συνήθως ακολουθούν το συνηθισμένο κυκλικό πρότυπο, έχει σημειωθεί κάποια απόκλιση τα τελευταία χρόνια στις ασφαλίσεις οχημάτων, όπου ο όγκος των ασφαλίστρων αυξάνεται από το 2011. Αυτό οφείλεται στην εισαγωγή καινοτόμων προϊόντων –εν μέρει ως αποτέλεσμα της ψηφιοποίησης– που δημιουργεί μεγαλύτερη ζήτηση.

Στην Ιταλία, η πτώση των ασφαλίστρων προήλθε από τις ασφαλίσεις οχημάτων (και ειδικότερα από την αστική ευθύνη οχημάτων που αντιπροσωπεύει το ήμισυ του κλάδου στη χώρα), η οποία μειώθηκε κατά 3,1%. Τα τελευταία πέντε χρόνια, η ασφάλιση οχημάτων μειώθηκε κατά 25% συνολικά.

Οι ισχυροί παίκτες στην αγορά Γενικών ασφαλίσεων το 2016 ήταν η Τουρκία (+ 32,1%), η Πολωνία (+ 17,3%), η Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο (+ 13,7% η κάθε μία), η Ρουμανία (+ 10,2%) και η Ισπανία (+ 7,2%).

Στην Τουρκία, η σημαντική αύξηση των ασφαλίστρων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση των μέσων ασφαλίστρων το 2016. Στην Πολωνία, η αύξηση των ασφαλίστρων εξηγείται από την αύξηση των τιμών για την κάλυψη της αστικής ευθύνης. Στην Ισπανία, η αύξηση οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της αστικής ευθύνης οχημάτων, η οποία είχε σημειώσει απότομη κάμψη κατά την οικονομική κρίση.

Αρνητική δυναμική των ασφαλίστρων καταγράφηκε στην Ελλάδα, τη Λετονία και τις Κάτω Χώρες. Πρόκειται για τρεις χώρες που παρουσίασαν παρατεταμένη, πολυετή συρρίκνωση των ασφαλίστρων στους Γενικούς κλάδους.

Στην Ελλάδα, η κάμψη άρχισε το 2010 και η σωρευτική πτώση μεταξύ του 2010 και του 2016 ήταν 45%. Ιδιαίτερα έντονη είναι η πτώση των εγγεγραμμένων ασφαλίστρων που παρατηρήθηκε στους κλάδους ασφάλισης οχημάτων, νομικών εξόδων και θαλάσσιων και αεροπορικών μεταφορών (MAT) κατά τη διάρκεια αυτής της εξαετίας.

Στις Κάτω Χώρες, η πτώση των ασφαλίστρων ξεκίνησε το 2008, οδηγώντας σε επιδείνωση κατά 24% κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών έως το 2016. Ένα μέρος οφείλεται στο γεγονός ότι η ολλανδική αγορά Περιουσίας και Ατυχημάτων είναι κορεσμένη, δημιουργώντας ισχυρή πίεση στις τιμές. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι ορισμένες ξένες εταιρείες έχουν σταδιακά μετατοπίσει τις δραστηριότητές τους μακριά από την ολλανδική εποπτεία, πράγμα που σημαίνει ότι τα ασφάλιστρα που εισπράττουν δεν εμφανίζονται στα στοιχεία της ολλανδικής αγοράς.

Στη Λετονία, η πτώση των ασφαλίστρων το 2016 από το 2008 ανήλθε σε 67%. Οχήματα, περιουσία, γενικές ευθύνες και τα ασφάλιστρα ΜΑΤ επηρεάστηκαν περισσότερο κατά τη διάρκεια αυτής της οκταετούς περιόδου. Το 2016, μια μεγάλη εγχώρια εταιρεία μετατράπηκε σε υποκατάστημα, με αποτέλεσμα τα ασφάλιστρα να μην συμπεριληφθούν στα στοιχεία της αγοράς της Λετονίας.

Δίκτυα Διανομής

Η ασφάλεια πωλείται είτε απευθείας από ασφαλιστές είτε μέσω άλλων καναλιών, τα πιο συνηθισμένα από τα οποία είναι μεσίτες, πράκτορες και bancassurance. Η δημοτικότητα κάθε καναλιού ποικίλλει ανάλογα με την αγορά και το ασφαλιστικό προϊόν. Αυτή η ποικιλία καναλιών, που επιτρέπει στους ασφαλιστές να προσαρμοστούν σε διαφορετικούς πολιτισμούς, ανάγκες και προτιμήσεις σε διάφορες αγορές, είναι προς το συμφέρον των καταναλωτών.

Ασφαλίσεις ζωής
Μεταξύ των μεγαλύτερων αγορών ασφάλισης ζωής, τα περισσότερα προϊόντα πωλήθηκαν μέσω Bancassurance στην Ιταλία (79% των ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων το 2015) τη Γαλλία και την Ισπανία (64% έκαστη), ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο τα περισσότερα προϊόντα ζωής πωλούνταν από πράκτορες και μεσίτες (68 %).

Οι άλλες ευρωπαϊκές αγορές στις οποίες κυριάρχησαν οι τραπεζοασφάλειες ήταν η Μάλτα (82%), η Πορτογαλία και η Τουρκία (80% σε κάθε μία).

Η αγορά στην οποία οι πράκτορες και οι μεσίτες κυριάρχησαν ήταν η Βουλγαρία (80%). Μόνο οι πράκτορες ήταν το κύριο κανάλι διανομής στη Σλοβενία ​​(80%) και στη Σλοβακία (66%).
Γενικές ασφαλίσεις
Στις μεγάλες αλλά και στις μικρές αγορές, οι Γενικές ασφαλίσεις διανέμονται κυρίως μέσω πρακτόρων και μεσιτών.

Οι πράκτορες κυριαρχούν στην Ιταλία (79%), τη Σλοβακία (79%), την Τουρκία (66%), τη Σλοβενία ​​(65%), την Πολωνία (61%), τη Γερμανία (59%) και την Πορτογαλία (54%). Εν τω μεταξύ, οι μεσίτες αντιπροσωπεύουν το 61% των ασφαλίστρων εκτός του κλάδου ζωής στο Βέλγιο, 52% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 50% στη Βουλγαρία.

Αντίθετα, η Κροατία είχε το μεγαλύτερο ποσοστό απευθείας πωληθέντων προϊόντων (63%), ακολουθούμενη από τη Φινλανδία (48%), τη Γαλλία και τη Μάλτα (34% έκαστη).

Εξελίξεις στη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων
Οι εξελίξεις στον τομέα αυτό οφείλονται στις μεταβολές στις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, καθώς και στις κανονιστικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

Από πλευράς κανονιστικών ρυθμίσεων, η πρόσφατη νομοθεσία της ΕΕ –όπως η οδηγία IDD και η οδηγία για τα PRIIPs–  ενδέχεται να έχει αντίκτυπο στις υπάρχουσες δομές διανομής, όπως και οι κανονιστικές εξελίξεις σε επιμέρους χώρες της ΕΕ.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις μεταβάλλουν σημαντικά τις προσδοκίες των καταναλωτών από τις ασφαλιστικές εταιρείες και το εξελιγμένο ψηφιακό περιβάλλον επιτρέπει τόσο στις παραδοσιακές εταιρείες όσο και στις startups, να φέρνουν νέες τεχνολογίες και προϊόντα στην αγορά πολύ πιο γρήγορα και να ανταποκρίνονται καλύτερα στις αναδυόμενες ανάγκες. Αυτό θα έχει αντίκτυπο στη δομή της αγοράς.

Σύμφωνα με την Insurance Europe, έχει ζωτική σημασία το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ να παραμείνει ευνοϊκό για την καινοτομία και να επιτρέπει στους καταναλωτές, τις εταιρείες και τους νεοεισερχόμενους στην αγορά να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προσφέρει η ψηφιοποίηση.

Επομένως, οι κανονιστικές ρυθμίσεις και η εποπτεία θα πρέπει να βασίζονται στη δραστηριότητα, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές προστατεύονται αποτελεσματικά και εξίσου εάν αγοράζουν τα ασφαλιστικά τους προϊόντα από παραδοσιακούς ασφαλιστές ή από νεοεισερχόμενους στην αγορά.

Διαβάστε επίσης: Insurance Europe – Στατιστικά στοιχεία 2015.