Φυσικές καταστροφές: Πρόταση αποτελεσματικής διαχείρισης των επιπτώσεων

Ο κ. Παναγιώτης Στρατής, Οικονομολόγος, Μέτοχος του Γραφείου Πραγματογνωμόνων «Πασκάλ & Στρατής Α.Ε.» εκπόνησε ειδική μελέτη με θέμα: «Καταστροφικά γεγονότα από φυσικά και καιρικά φαινόμενα – Διαπιστώσεις και προτάσεις αποτελεσματικής διαχείρισης των επιπτώσεών τους».

Στο συνοπτικό κείμενο που παραθέτουμε στη συνέχεια (δείτε εδώ την πλήρη μελέτη) μπορεί κανείς να αντλήσει βασικές πληροφορίες για την πρόταση του πολύπειρου και έγκριτου πραγματογνώμονα. Ελπίζουμε να αποτελέσει αφορμή για γόνιμη σκέψη και προβληματισμό για το δέον γενέσθαι και να τύχει της προσοχής των καθ’ ύλην αρμοδίων. Δυστυχώς, έχουν καθυστερήσει υπερβολικά στη χώρα μας να ληφθούν αποφάσεις που θα ορίζουν το πλαίσιο ουσιαστικής προστασίας των πολιτών έναντι των φυσικών φαινομένων, τα οποία εκδηλώνονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο έντονα, και μας υπενθυμίζουν την ανάγκη λήψης μέτρων για τη διαχείριση των επιπτώσεών τους.

Κατά περιόδους, έπειτα από επέλευση στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαϊές κ.λπ.), αρχίζουν συζητήσεις για τις ζημίες που προκλήθηκαν σε περιουσίες, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ανασφάλιστες.

Δημοσιεύονται γνώμες για τη διαπίστωση αυτή και ενίοτε γίνονται προτάσεις αντιμετώπισης του υπαρκτού πράγματι προβλήματος, που με την πάροδο του χρόνου, όταν σταματούν οι θλιβερές εικόνες της τηλεόρασης και τα σχετικά δημοσιεύματα και ανταποκρίσεις, εξαφανίζεται και το πρόβλημα, ωσάν να έχει λυθεί και επανέρχεται με την επέλευση νέου γεγονότος.

Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, τα χρονικά διαστήματα που μεσολαβούν μεταξύ δύο διαδοχικών καταστροφικών γεγονότων γίνονται μικρότερα, με τις επιπτώσεις τους να παρουσιάζουν σταθερά αυξητικές τάσεις στη χώρα μας.

Ανελήφθη η πρωτοβουλία και συνετάγη ειδική μελέτη για τα καταστροφικά φυσικά και καιρικά φαινόμενα, που περιλαμβάνει και τρόπους αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεών τους.

Σκοπός της μελέτης που συνετάγη είναι η παρουσίαση της έννοιας των καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα, καθώς και των βασικών εννοιών που συνδέονται με τα γεγονότα αυτά και την αντιμετώπισή τους.

Στο πλαίσιο του σκοπού αυτού, στη μελέτη γίνεται:

Α. Αναφορά καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα και βασικών εννοιών που συνδέονται με τα γεγονότα αυτά και τη διαχείριση των επιπτώσεών τους.

Β. Ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων των καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, με διαχωρισμό και συγκρίσεις των ασφαλισμένων και μη απωλειών.

Γ. Ανάπτυξη της αναγκαιότητας της αντιμετώπισης των επιπτώσεων επέλευσης κινδύνων από καταστροφικά γεγονότα.

Δ. Αναφορά των πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί από κράτη, κοινοβούλια, οργανισμούς, ενώσεις, επιχειρήσεις κ.λπ., για τον περιορισμό των ζημιών περιουσιών έναντι των επιπτώσεων από καταστροφικά γεγονότα.

Ε. Συνοπτική ανάπτυξη των προγραμμάτων αντιμετώπισης – διαχείρισης των επιπτώσεων από την επέλευση καταστροφικών γεγονότων που εφαρμόζονται από άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες, οργανισμούς, ενώσεις, ειδικούς με το αντικείμενο κ.λπ.

ΣΤ. Περιγραφή της μέχρι τώρα αντιμετώπισης από το ελληνικό κράτος διαχείρισης των επιπτώσεων επέλευσης καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα και των πρωτοβουλιών τρίτων προς αυτόν τον σκοπό.

Ζ. Ανάπτυξη προτεινόμενων προγραμμάτων για την αποτελεσματική διαχείριση των επιπτώσεων επέλευσης καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα.

Μπορούμε ως κράτη, κοινωνίες και άτομα, εκτός των μέτρων που οφείλουμε να λάβουμε για τη μείωση τόσο της συχνής εμφάνισης, όσο και της μεγάλης έντασης καταστροφικών φαινομένων, να αντιδράσουμε προληπτικά και οργανωμένα, έναντι των επιπτώσεων από την επέλευση καταστροφικών γεγονότων.

Για την αιτία επέλευσης των γεγονότων αυτών και το οικονομικό μέγεθος των επιπτώσεών τους σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν και κυρίως διαδραματίζουν:

• Η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας.
• Η μεγαλύτερη συγκέντρωση αξιών και ανθρώπων σε πιθανά επικίνδυνες περιοχές.
• Η αποδάσωση εκτεταμένων περιοχών, κυρίως κοντά σε αστικές και πυκνοδομημένες περιοχές.
• Η επέκταση της χωρικής ανάπτυξης με ασχεδίαστες κατασκευές, επιρρεπείς στις καταστροφές.
• Η συχνή εκδήλωση γεωφυσικών και υδρομετεωρολογικών επικίνδυνων συμβάντων, συνδυαζομένων με καταστάσεις υπερεκμετάλλευσης και υποβάθμισης της γης.
• Οι αλληλοεπιδράσεις διαφόρων φυσικών φαινομένων.

Αναζητώντας δημοσιευμένα στοιχεία των τελευταίων χρόνων, δεν ανευρέθη κάποιο οργανωμένο σχέδιο ή πρόγραμμα αντιμετώπισης από το ελληνικό κράτος των επιπτώσεων επέλευσης καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα, παρότι τα συμβάντα, τουλάχιστον των τελευταίων δέκα πέντε (15) χρόνων, θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν τα αντανακλαστικά της κρατικής μηχανής.

Σε μία ιδιαίτερα ευάλωτη από καιρικά φαινόμενα χώρα όπως η Ελλάδα, με χαμηλό εισόδημα, με φτωχές υποδομές, με αυξημένη τρωτότητα για το πλείστον των οικοδομών της, με τραπεζικό σύστημα να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε αυξημένες ανάγκες και με χαμηλή διείσδυση των κατοίκων της στην Ιδιωτική Ασφάλιση, η σύνταξη ενός οργανωμένου σχεδίου πρόληψης και διαχείρισης των επιπτώσεων επέλευσης γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα θα έπρεπε να είχε ήδη αποτελέσει απόλυτη προτεραιότητα για την προστασία του πληθυσμού της.

Η επικρατούσα εσφαλμένη νοοτροπία, σε συνδυασμό με την αισιοδοξία ότι τίποτα το κακό δεν θα συμβεί άμεσα, αφού ήδη παρήλθε το τελευταίο ακραίο συμβάν, το έχει ο Θεός θα δούμε τι θα πράξουμε, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη ειδικού αποθεματικού στον προϋπολογισμό του κράτους (ανεξάρτητα των δυσκολιών εκταμίευσής του), αποτελούν παράγοντες μετάθεσης στο μέλλον της προτεραιότητας σύνταξης του οργανωμένου αυτού σχεδίου.

Η διάθεση χρημάτων από τον προϋπολογισμό του κράτους για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων στις ιδιωτικές περιουσίες των πολιτών και, ειδικότερα, όσων έχουν την οικονομική δυνατότητα ή την ευχέρεια χρησιμοποίησης των διαθέσιμων εργαλείων της αγοράς για την προστασία της περιουσίας των, κατά την άποψή μας δεν μπορεί να συνεχιστεί. Δεν μπορεί το σύνολο των φορολογουμένων πολιτών να επιβαρύνεται, μέσω της συνεισφοράς του κράτους από τα δημόσια έσοδα, για την αποκατάσταση της ιδιωτικής περιουσίας των πολιτών, ανεξαρτήτως, όπως προελέχθη, της οικονομικής δυνατότητας των πολιτών αυτών.

Το χάσμα ανάμεσα στις οικονομικές και ασφαλισμένες ζημίες, το επονομαζόμενο από τον ασφαλιστικό κλάδο «κενό προστασίας», είναι μία πολύ μεγάλη απειλή σε έναν κόσμο όπου οι ζημίες από φυσικές καταστροφές αυξάνονται, τόσο σε συχνότητα, όσο και σε σοβαρότητα.

Γιατί, όμως, η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες, έχει τόσο μεγάλο κενό στην ασφάλιση;

Τις αιτίες θα τις αναζητούσαμε σε έξι βασικούς παράγοντες, με την Ιδιωτική Ασφάλιση να είναι η κυρίως υπεύθυνη για την πλειονότητα των παραγόντων αυτών.

Πρώτον, μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού δεν γνωρίζει τους κινδύνους φυσικών καταστροφών, τους οποίους αντιμετωπίζει, ούτε τις στατιστικές πιθανότητες να πληγεί από μια φυσική καταστροφή κάποια στιγμή στη ζωή του. Όπως οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε από την κλιματική αλλαγή, το ενδεχόμενο ενός καταστροφικού σεισμού ή μιας καταστροφικής καταιγίδας ή καταστροφικής δασικής πυρκαϊάς αποτελούν δυσάρεστες προοπτικές και έτσι, ενδεχομένως υποσυνείδητα, πολλοί επιλέγουν να μην ασχολούνται με το θέμα.

Αυτό οδηγεί στο δεύτερο πρόβλημα: πολλοί άνθρωποι δεν κατανοούν τα διαθέσιμα ασφαλιστικά προϊόντα. Εντυπωσιακά μεγάλο ποσοστό ασφαλισμένων δεν κατανοεί πραγματικά τις καλύψεις των συμβολαίων τους. Αυτό αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του κενού προστασίας: ασφαλισμένοι πιστεύουν ότι το προϊόν που έχουν αγοράσει καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες τους σε προστασία, συχνά όμως σφάλλουν και γνωρίζουν την απογοήτευση, όταν έρθει η στιγμή να υποβάλουν μια απαίτηση.

Ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης θα πρέπει να προσπαθήσει περισσότερο, ώστε να συντάσσει σαφέστερες συμβάσεις και να επικοινωνεί με τους πελάτες και υποψήφιους αγοραστές αναφορικά με τις λεπτομέρειες και τις καλύψεις των συμβολαίων.

Το τρίτο πρόβλημα είναι ένα ζήτημα που ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης πρέπει να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο. Δυστυχώς, υπάρχει μεγάλος αριθμός υποψήφιων πελατών που δεν εμπιστεύονται τις ασφαλιστικές εταιρείες και μάλιστα τις εμπιστεύονται πολύ λιγότερο από ό,τι εμπιστεύονται τις πολιτικές ηγεσίες ή τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Ο κλάδος πρέπει να καταπολεμήσει τις φήμες που θέλουν τις ασφαλιστικές εταιρείες να μην πληρώνουν αποζημιώσεις, όταν οι απαιτήσεις είναι δικαιολογημένες, και να δουλέψει, ώστε ο κόσμος να νιώθει ότι μπορεί να έχει εμπιστοσύνη, ότι θα ενεργήσουν ως πιστοί συνεργάτες.

Το τέταρτο εμπόδιο, είναι η άγνοια του κόσμου για τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες του κράτους να ανταποκριθεί οικονομικά στην κάλυψη των ζημιών από μια τεράστια καταστροφή (π.χ. Σεισμός Αθήνας). Μάλιστα, η ανταπόκριση του κράτους σε μικρότερης κλίμακας καταστροφές δημιουργεί πολλές φορές την ψευδαίσθηση ότι οι δυνατότητες του κράτους είναι απεριόριστες και ο κόσμος ενδέχεται να μην αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν οικονομικοί περιορισμοί.

Στην περίπτωση αυτή είναι προφανές ότι ο πληθυσμός δεν έχει κίνητρο να επενδύσει σε ασφάλιση, εάν πιστεύει ότι η κυβέρνησή του θα καλύψει τη ζημία.

Ένα πέμπτο πρόβλημα είναι το αυξανόμενο ποσοστό πελατών που βρίσκει την όλη διαδικασία αγοράς ασφαλιστικών προϊόντων πολύ κουραστική.

Σε έναν κόσμο που όλοι, και ιδίως η γενιά των Millennials, έχουν συνηθίσει να αγοράζουν τα πάντα on line και με την άνεσή τους, εξακολουθεί η ιδιωτική ασφάλιση να είναι σχετικά παραδοσιακός κλάδος.

Τα ασφαλιστικά προϊόντα είναι εκ φύσεως πιο πολύπλοκα από τα προϊόντα του λιανεμπορίου, αλλά πρέπει να υιοθετηθούν νέες τεχνολογικές δυνατότητες, για να ενημερωθούν και να προσεγγισθούν οι υποψήφιοι πελάτες μας.

Τέλος, πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ακριβά τα ασφαλιστικά προϊόντα. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η ασφάλιση των καταστροφικών κινδύνων είναι ακριβή και γι’ αυτό, εν μέρει, φταίει το μήνυμα που στέλνει η αγορά. Δεν γνωστοποιείται επαρκώς η σχέση τιμής προς αξία: οι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται την αξία. αντιλαμβάνονται μόνο την τιμή και, συνεπώς, θεωρούν πάντα ότι το προϊόν είναι ακριβό. Και πάλι, αυτό αφορά στα εμπόδια που αναφέραμε παραπάνω –αν οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν επαρκώς τον κίνδυνο που διατρέχουν ή δεν εμπιστεύονται τον ασφαλιστικό κλάδο, δεν μπορούν να εκτιμήσουν την αξία των ασφαλιστικών προϊόντων.

Στη συνταχθείσα μελέτη γίνεται συνοπτική ανάπτυξη των προγραμμάτων για την αποτελεσματική διαχείριση των επιπτώσεων επέλευσης καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα που εφαρμόζονται από άλλες ευρωπαϊκές και μη Χώρες, Οργανισμούς – Ενώσεις, Ειδικούς με το αντικείμενο κ.λπ. Ειδικότερα, από άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες έχουν συσταθεί Εθνικά προγράμματα διαχείρισης των επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές.

Για κάθε πρόγραμμα, το οποίο έχει μελετηθεί και συνταχθεί συνήθως έπειτα από επέλευση μιας σοβαρής φυσικής καταστροφής στη χώρα που το συντάσσει, λαμβάνονται υπόψη πολλοί παράγοντες, όπως:

• Η συχνότητα επέλευσης των γεγονότων.
• Ο βαθμός διείσδυσης της ιδιωτικής ασφάλισης στον πληθυσμό της χώρας προς την κάλυψη των κινδύνων αυτών.
• Η χωρητικότητα της ιδιωτικής ασφαλιστικής αγοράς και των αντασφαλιστών της, για την επαρκή κάλυψη μεγάλων φυσικών καταστροφών.
• Ο βαθμός οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και οι οργανωτικές ικανότητες της χώρας.
• Οι τοπικές ιδιαιτερότητες κάθε χώρας.

Από τα προγράμματα αυτά έγινε επιλογή εκείνων της Νορβηγίας κυρίως και της Γαλλίας, καθώς είναι πιο οργανωμένα και μπορούν να προσαρμοσθούν στην ελληνική πραγματικότητα. Επίσης, και στη χώρα μας έχω δημοσιεύσει υπό μορφή άρθρου σε ασφαλιστικό περιοδικό (βλ. τεύχος Οκτωβρίου 2017 της «ασφαλιστικής αγοράς» και στο www.aagora.gr) πρόταση – σχέδιο για τον περιορισμό των ανασφάλιστων κατοικιών, που βασίζεται στο πλαίσιο γεωργικής ασφάλισης της Κύπρου. Με βάση αυτό το σχέδιο:

• Η Πολιτεία, δηλαδή το κράτος με τις αρμόδιες υπηρεσίες του, θα αποζημιώνει το 50% των ζημιών της κατοικίας μόνο σε όσους ιδιοκτήτες επιλέγουν να ασφαλίζουν την κατοικία τους σε οποιαδήποτε ασφαλιστική εταιρεία λειτουργεί στη χώρα μας, με ελάχιστο ποσοστό ασφάλισης το 50% της αξίας της σε τιμές καινουργούς, με τους ευνοϊκότερους δυνατούς όρους.
• Για τους ιδιοκτήτες που θα επιλέξουν να μην ασφαλισθούν, το κράτος δεν θα έχει καμία υποχρέωση καταβολής οποιουδήποτε ποσού για την αποκατάσταση των προκληθεισών ζημιών.

Το σχέδιο αυτό δεν συζητήθηκε περαιτέρω, από ό,τι γνωρίζω, λόγω κυρίως των μνημονιακών δεσμεύσεων της Ελλάδος, αλλά και της απροθυμίας της Πολιτείας να συζητήσει – επιβάλει πρόσθετες επιβαρύνσεις των ιδιοκτητών ακινήτων, πέραν των υποχρεώσεων καταβολής του ΕΝΦΙΑ.

Με την παρούσα μελέτη προτείνεται το Πρόγραμμα της Νορβηγίας, προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα, ως πρόγραμμα διαχείρισης των επιπτώσεων επέλευσης καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα.

Με βάση το προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα προτεινόμενο πρόγραμμα:

1. Προβλέπεται ελληνικό Pool καταστροφικών κινδύνων.
2. Δεν θα προβλέπεται υποχρεωτική κάλυψη των καταστροφικών κινδύνων.
3. Θα προβλέπεται ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο που θα καλύπτει τις κατοικίες ως οικοδομές, μόνιμες και μη (με δυνατότητα εάν συμφωνηθεί και του περιεχομένου τους), με κάλυψη τόσο των καταστροφικών κινδύνων, όσο και των κλασικών κινδύνων, καλυπτομένων με τα συνήθη ασφαλιστήρια πυρός, όπως πυρκαγιά, κλοπή, διαρροή σωληνώσεων, απλή πλημμύρα κ.λπ.
4. Θα πρέπει να ιδρυθεί Εθνικό Ταμείο αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών, το οποίο με δημόσια χρηματοδότηση θα συνασφαλίζει με το pool τις κατοικίες έναντι επέλευσης μόνο καταστροφικών κινδύνων. Επίσης, θα μπορεί να ασφαλίζει (μέσω αντασφάλισης) για καταστροφικούς κινδύνους γενικά δημόσιου ενδιαφέροντος ιδιοκτησίες και υποδομές (σχολεία, δημόσια νοσοκομεία, κρατικά κτήρια, δρόμους, γέφυρες, δίκτυα κ.λπ.).
5. Η Δημόσια Χρηματοδότηση του Εθνικού Ταμείου Φυσικών Καταστροφών μπορεί να προέλθει αρχικά από:

• Αποθεματοποίηση μέρους του φόρου επί των ασφαλίστρων κατά κινδύνων Πυρός και λοιπών κινδύνων, που σήμερα ανέρχεται σε 15% επί των ασφαλίστρων του κλάδου αυτού.
• Πόρους που τυχόν διατίθενται από την ΕΕ για τον σκοπό αυτόν ή παρεμφερείς σκοπούς.
• Προκύπτοντα πλεονάσματα προϋπολογισθέντων εσόδων εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού.
• Αλλαγή κατεύθυνσης – προορισμού μέρους των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, προοριζόμενων για την Ελλάδα.
• Τη φορολόγηση των Funds ανάθεσης – διαχείρισης δανειακών χαρτοφυλακίων (κυρίως αυτών που αφορούν κατοικίες).
• Την έκδοση καταστροφικών ομολόγων, με προϋποθέσεις και δείκτες των παγκοσμίων κεφαλαιαγορών.

Το Pool που προαναφέρεται θα ενεργεί ως αντασφαλιστικός σύμβουλος και διαχειριστής της ασφάλισης για φυσικές καταστροφές.

Μεταξύ άλλων, οι κύριες αρμοδιότητές του μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

I. Εξεύρεση του βέλτιστου αντασφαλιστικού προγράμματος αναφορικά με την κρατική συμμετοχή.
II. Συγκέντρωση στοιχείων που απαιτούνται για τον υπολογισμό της συνολικής έκθεσης της χώρας σε καταστροφικούς κινδύνους.
III. Συντονισμός όλων των εμπλεκομένων μερών σε περίπτωση ζημιών και απόδοση στις ασφαλιστικές εταιρείες των ποσών που αντιστοιχούν στην κρατική συμμετοχή όσον αφορά στις αποζημιώσεις που κατέβαλαν.
IV. Εξεύρεση και διαχείριση της βέλτιστης αντασφαλιστικής κάλυψης του δημόσιου ενδιαφέροντος περιουσιών, καθώς και των περιουσιών όσων θα συμμετέχουν στο Εθνικό Ταμείο Φυσικών Καταστροφών.
V. Εξεύρεση και διαχείριση ασφαλιστικής κάλυψης για κατοικίες που δεν πληρούν τις συνήθεις στην ασφαλιστική αγορά προδιαγραφές ασφαλισιμότητας.
VI. Έλεγχος των ασφαλιστικών εταιρειών μελών του, ότι πληρούν τις οικονομικές και λοιπές προδιαγραφές που απαιτούνται από τη νομοθεσία και το καταστατικό του Pool.
VII. Συλλογή στατιστικών στοιχείων ζημιών που επήλθαν και είναι απαραίτητα για την ορθή εκτίμηση των επιπτώσεων καταστροφικών κινδύνων.

Πέραν των παραπάνω, στην αναλυτική μελέτη (δείτε την εδώ) απαριθμούνται και οι τεχνικές λεπτομέρειες που πρέπει να ερευνηθούν και να συμφωνηθούν, στο πλαίσιο της σύμπραξης της Πολιτείας και των Ασφαλιστικών Εταιρειών μέσω του Pool.

Ο βασικός άξονας του προγράμματος που έχει προταθεί προς συζήτηση, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την επέλευση καταστροφικών γεγονότων από φυσικά και καιρικά φαινόμενα, στηρίζεται στη σύμπραξη των δράσεων της Πολιτείας και του κλάδου της Ιδιωτικής Ασφάλισης, με τρόπο που θα αλληλοσυμπληρώνονται οι έννοιες της κοινωνικής προστασίας και της ατομικής ευθύνης.

Η προσπάθεια μιας τέτοιας πολιτικής επιλογής θα πρέπει να στηρίζεται στο τρίπτυχο: ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΚΙΝΗΤΡΑ.

Αναλυτικά, τι εννοώ κατά λέξη:

ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ

Αφορά Νομοθετική Πρωτοβουλία, με βάση την οποία θα καθορίζεται σαφώς ότι η οικονομική συνεισφορά του κράτους από τα δημόσια έσοδα δεν αποσκοπεί στην αποκατάσταση της ιδιωτικής περιουσίας των πολιτών. Αυτό από μόνο του θα αποτελούσε διακριτική μεταχείριση υπέρ κάποιων, αφού από τον «κοινό κουμπαρά» όλων των φορολογουμένων αποκαθίσταται η οικονομική ζημιά στην ιδιωτική περιουσία κάποιων πολιτών.

Παράλληλα, το ενδεχόμενο βραχυπρόθεσμης ή μεσομακροπρόθεσμης οικονομικής αδυναμίας του κράτους περιπλέκει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα. Για παράδειγμα, εάν επέλθει (που το απευχόμαστε) ένα σημαντικό γεγονός σεισμού σε πυκνοκατοικημένη περιοχή (όπως το 1999 στην Αθήνα), σε εποχή που η χώρα θα βρίσκεται σε οικονομική στενότητα και, επιπρόσθετα, θα έχουμε δεδομένη την αρνητική συμμετοχή σε ευρεία κλίμακα των Τραπεζών, οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες για τους πληγέντες, που δεν θα είναι δυνατόν να ενισχυθούν οικονομικά, αλλά και για την οικονομία της χώρας, που θα επιβραδύνει, δυσανάλογα με το μέγεθος της ζημιάς, τους ρυθμούς της.

Είναι σαφές ότι η κοινωνία και το κράτος οφείλει να μεριμνά για τη στήριξη των πληγέντων και των οικογενειών τους για κάποιο αρχικό διάστημα, η οποία προστασία, όμως, θα αφορά τη διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών επιβίωσης (στέγασης, σίτισης, εκτάκτων αναγκών κ.λπ). Έτσι, σε περιπτώσεις καταστροφικών φαινομένων (όπως σεισμού, πλημμυρών, δασικής πυρκαϊάς σε κατοικημένες περιοχές κ.λπ) θα εξασφαλίζεται η παροχή χρημάτων για τα πρώτα έξοδα διαβίωσης ή η παροχή εφοδίων (σκηνές, κοντέινερς, κλινοσκεπάσματα, τρόφιμα κ.λπ.).

Η νομοθετική αποσαφήνιση των υποχρεώσεων του κράτους αλλά και των πολιτών, στο θέμα της αποκατάστασης των ζημιών της ιδιωτικής περιουσίας, θα βοηθήσει και στην εμπέδωση της έννοιας της ατομικής ευθύνης κάθε πολίτη απέναντι στην περιουσία του, και θα αντιστρέψει την αντίληψη όλων μας, ότι για κάθε ζημιά που θα πάθει η ιδιωτική μας περιουσία είναι υποχρεωμένο το κράτος (δηλαδή όλοι οι υπόλοιποι πολίτες, κατέχοντες και μη) να την αποκαταστήσει πλήρως.

Σε κάθε περίπτωση, από πλευράς μας, στο πλαίσιο της νομοθετικής αποσαφήνισης, δεν μπορεί να υιοθετηθεί η επιβολή υποχρεωτικότητας στην ασφαλιστική κάλυψη των ιδιωτικών περιουσιών.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Η ενημέρωση αφορά στο θέμα της πρόληψης για την αποφυγή ζημιών και των ασφαλιστικών καλύψεων από την επέλευση καταστροφικών φυσικών ή καιρικών φαινομένων.

Η ενημέρωση μπορεί να γίνει και από το κράτος, αλλά είναι ιδιαίτερα χρήσιμη η ουσιαστική συμμετοχή του θεσμού της Ιδιωτικής Ασφάλισης. Η εμπειρία, η γνώση και η τεχνογνωσία που διαθέτει ο κλάδος της Ιδιωτικής Ασφάλισης, σε σχέση με τα μέτρα πρόληψης, τους τρόπους ασφαλιστικής κάλυψης των ζημιών και τις λύσεις μετριασμού των επιπτώσεων που θα μπορούσαν να υπάρξουν από την επέλευση ενός ακραίου γεγονότος από καταστροφικά φαινόμενα, καθιστούν τη συμμετοχή του στα θέματα της ενημέρωσης ιδιαίτερα χρήσιμη, αν όχι επιβεβλημένη.

Ιδιαίτερη ενημέρωση χρειάζεται στους πολίτες για την αξία της ασφαλιστικής κάλυψης και του πολύ μικρού κόστους αυτής, σε σχέση με το μέγεθος της προστασίας που παρέχει στον ιδιώτη – ιδιοκτήτη περιουσίας.

ΚΙΝΗΤΡΑ

Τα κίνητρα, σε συνδυασμό με την ενημέρωση, μπορούν να αφυπνίσουν την ασφαλιστική συνείδηση των ιδιωτών, κατόχων ακινήτων.

Τα κίνητρα, εκτός της προτροπής προς ασφάλιση, μπορούν να λειτουργήσουν και ως μέσο αποτροπής ή μετριασμού των ζημιών από φυσικά ή καιρικά φαινόμενα. Μπορούν να αφορούν την ανέγερση ασφαλών κτηρίων, την περιβαλλοντική βελτίωση των περιοχών που χαρακτηρίζονται ευπαθείς σε καιρικά φαινόμενα ή τις αποζημιώσεις μεταφοράς των κατοίκων που ζουν σε αυτές τις περιοχές κ.λπ.

Στα κίνητρα προτροπής προς ασφάλιση μπορούν να περιληφθούν τα χαμηλά ασφάλιστρα και οι εκπτώσεις πάσης φύσεως που μπορούν να θεσμοθετηθούν, επί των καταβαλλόμενων ασφαλίστρων. Σημειώνω ότι το κίνητρο φορολογικών εκπτώσεων των καταβαλλόμενων ασφαλίστρων από το φορολογικό εισόδημα, με βάση τις ισχύουσες σήμερα κλίμακες φορολογίας, δεν μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό κίνητρο, όπως περιγράφεται στην αναλυτική μελέτη. Η σημαντική αύξηση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων και η συνεπακόλουθη αύξηση των συνολικά εισπραττόμενων ασφαλίστρων επιφέρουν σταδιακά μειώσεις των ασφαλίστρων, προς όφελος των ασφαλισμένων ιδιοκτητών.

Η συζήτηση του επιλεγέντος προγράμματος ασφάλισης έναντι καταστροφικών κινδύνων περιλαμβάνει πολλές τεχνικές λεπτομέρειες κατά την εφαρμογή τους, που θα πρέπει να συζητηθούν, όταν υπάρξει βούληση, στο πλαίσιο της επιθυμητής από εμάς συνεργασίας μεταξύ Πολιτείας και Ασφαλιστικών Εταιρειών.

Με την πρότασή μου δεν θέλω να αποκλείσω, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συζήτησης, τη διατύπωση και άλλων προτάσεων από άλλους φορείς ή συλλογικότητες, οι οποίες θα πρέπει να εξετασθούν με γνώμονα την επιλογή της καλύτερης εφαρμόσιμης πρότασης στις επικρατούσες στην Ελλάδα συνθήκες λειτουργίας της ασφαλιστικής αγοράς.

Όπως προαναφέρθηκε, το επιλεγέν πρόγραμμα στηρίζεται στο τρίπτυχο ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΚΙΝΗΤΡΑ. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ενημέρωση, στο πλαίσιο της προτεινόμενης σύμπραξης της Πολιτείας και των Ασφαλιστικών Εταιρειών. Θα πρέπει στην προσπάθεια της Πολιτείας να συνδράμουν και οι ασφαλιστικές εταιρείες, όχι ατομικά, αλλά συλλογικά, μέσω της Ένωσής των, και να καταρτίσουν προγράμματα ενημέρωσης, η προβολή των οποίων θα πρέπει να είναι συνεχής, οπότε και αποκτούν δύναμη παρακίνησης. Η συλλογική μέσω της Ένωσής των ενημέρωση προτείνεται, για να έχει ως αποδέκτες κυρίως τους ανασφάλιστους ιδιοκτήτες και όχι τη μετακίνηση των ασφαλισμένων ιδιοκτητών από εταιρεία σε εταιρεία.

Η ενημέρωση μπορεί και πρέπει να εστιασθεί πρόσθετα και στο χαμηλό, προσιτό σε όλους, ασφάλιστρο που θα προσφέρει η ασφαλιστική αγορά, για την ασφαλιστική κάλυψη των ιδιωτικών περιουσιών έναντι επέλευσης καταστροφικών κινδύνων.

Δείτε εδώ την πλήρη μελέτη του κ. Παναγιώτη Στρατή.

---

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News