Δημογραφικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση ασφάλισης πλημμύρας

Απόψεις & Θέσεις Φοιτητών του ΠΑ.ΠΕΙ.
Τμήμα Στατιστικής & Ασφαλιστικής Επιστήμης

Του Φίλιππου Ριτσογιάννη & της Αριέλα Κότε, φοιτητών 5ου εξαμήνου

Η ηλικία, η εκπαίδευση των ατόμων, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, ο τόπος κατοικίας είναι, μεταξύ άλλων, παράγοντες που καθορίζουν και επηρεάζουν τη ζήτηση για ασφάλιση πλημμύρας.

Ως κλιματική αλλαγή ορίζουμε τις μεταβολές στο παγκόσμιο κλίμα, φαινόμενο που αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα τα τελευταία χρόνια. Οι επιπτώσεις που έχει παγκοσμίως είναι ολοφάνερες, όχι μόνον εξαιτίας των έντονων καιρικών φαινομένων αλλά και λόγω των φυσικών καταστροφών που έχουν αυξηθεί την τελευταία δεκαετία. Πιο συγκεκριμένα, ένα γεγονός που έχει ανησυχήσει όλο τον κόσμο είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη, συνέπεια της οποίας αποτελεί το λιώσιμο των πάγων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η στάθμη του νερού να ανεβαίνει οδηγώντας σε συχνές και έντονες βροχοπτώσεις, που πολύ εύκολα μπορούν να οδηγήσουν σε πλημμύρα.

Ειδικά στην Ευρώπη, αναμένεται οι έντονες καταιγίδες να γίνουν συχνότερες, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο αριθμός αιφνίδιων πλημμυρών. Μελέτες αποδεικνύουν ότι είναι βέβαιο πως, κατά τη διάρκεια της ζωής του, ένας άνθρωπος θα επηρεαστεί από μια φυσική καταστροφή, η οποία είναι πολύ πιθανό να είναι μια πλημμύρα.

Ο ασφαλιστικός κλάδος μπορεί να καλύψει, αν όχι όλες, τις περισσότερες φυσικές καταστροφές, μία εκ των οποίων είναι και οι πλημμύρες. Η κάλυψη για τέτοιου είδους ζημιές ήταν προαιρετική, ωστόσο, με την αύξηση τέτοιων φαινομένων πλέον περιλαμβάνεται στα περισσότερα συμβόλαια. Με την κλιματική αλλαγή, ολοένα και περισσότεροι επιλέγουν να εντάξουν την κάλυψη για πλημμύρα στο ασφαλιστικό τους συμβόλαιο, καθώς το κόστος του συμβολαίου είναι πολύ μικρότερο συγκριτικά με το κόστος που θα προκύψει από πιθανές ζημιές. Ωστόσο, η ασφάλιση σπιτιού για πλημμύρα δεν καλύπτει όλο το ποσό της ζημίας, αλλά ξεκινάει από ένα ποσό και πάνω. Το ποσό που δεν καλύπτεται λέγεται «απαλλαγή» και επιβαρύνει τον ασφαλισμένο.

Όσοι έχουν βιώσει ένα τέτοιο τραυματικό γεγονός αναζητούν δίκαιες αποζημιώσεις, είτε από την πολιτεία είτε από τις ασφαλιστικές εταιρείες στις οποίες έχουν ασφαλίσει την περιουσία τους. Παρά το γεγονός ότι η ιδιωτική αγορά ασφάλισης πλημμύρας κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια, παρά πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να μην καλύπτονται για πλημμύρες και η πλειονότητα όσων επηρεάζονται από αυτά τα γεγονότα είναι ανασφάλιστοι. Χωρίς ασφάλιση πλημμύρας, οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα πρέπει να πληρώσουν τον λογαριασμό για ζημίες στο σπίτι (οικοδομή) και στην προσωπική τους περιουσία (περιεχόμενο), και οι ενοικιαστές πρέπει να καλύψουν τις απώλειες στα υπάρχοντά τους (περιεχόμενα). Μπορεί να υπάρχουν διαθέσιμα δάνεια για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ανακάμψουν, αλλά αυτά τα δάνεια συνοδεύονται από πληρωμές τόκων.

Οι ετήσιες οικονομικές απώλειες λόγω των πλημμυρών έχουν αυξηθεί παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες. Στη δεκαετία του 1980, οι πλημμύρες προκάλεσαν ζημιές ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως και αυτή η αξία αυξήθηκε στα 24 δισεκατομμύρια δολάρια κατά την περίοδο 2001 – 2011. Μόνο το 2021, οι πλημμύρες προκάλεσαν οικονομικές ζημιές άνω των 80 δισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως.

Τι επηρεάζει τη ζήτηση ασφαλιστικής κάλυψης για πλημμύρα

Οι ιδιωτικές εταιρείες ασφάλισης πλημμύρας αγωνίζονται εδώ και καιρό να βρουν έναν τρόπο να πείσουν τους καταναλωτές για την ανάγκη ασφάλισης πλημμύρας, οπότε είναι σημαντικό να κατανοήσουν από τι επηρεάζεται η ζήτηση για τη συγκεκριμένη ασφάλιση. Μια ανάλυση ποσοστού απορρόφησης μπορεί να βοηθήσει τους ασφαλιστές να εντοπίσουν τις καλύτερες περιοχές για την πώληση των προϊόντων τους.

Παρατηρείται ότι οι καταναλωτές προσπαθούν να αγοράσουν ασφάλιση πλημμύρας όταν νομίζουν ότι κινδυνεύουν. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι παράκτιων περιοχών που βρίσκονται πιο κοντά σε μια ακτή κοντά στο επίπεδο της θάλασσας, αλλά και οι κάτοικοι μη παράκτιων περιοχών που βρίσκονται πιο κοντά σε ποτάμι και σε χαμηλότερα υψόμετρα σε σχέση με τη γύρω περιοχή έχουν αυξημένο κίνδυνο. Επίσης, αυξημένη ζήτηση για ασφάλιση πλημμύρας παρατηρείται σε περιοχές στις οποίες οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πιο έντονες.

Από μελέτες προέκυψε ότι η ζήτηση για ασφάλιση πλημμύρας αυξάνεται το έτος αμέσως μετά από μια πλημμύρα. Αυτή η αλλαγή στην αγοραστική συμπεριφορά των ανθρώπων εξαφανίζεται σιγά σιγά σε μια περίοδο εννέα ετών και βρέθηκε ότι είναι ανεξάρτητη τόσο από το μέγεθος του συμβάντος, όσο και από το κόστος. Παρατηρήθηκαν, δηλαδή, αυξημένα ποσοστά ζήτησης τον πρώτο χρόνο μετά από ένα συμβάν, ενώ στα επόμενα 2 με 8 έτη τα ποσοστά άρχισαν να μειώνονται.

Η υπάρχουσα βιβλιογραφία έχει δείξει ότι παράγοντες όπως η ηλικία, η εκπαίδευση, το εισόδημα, οι πηγές πληροφοριών, η φυλή και ο πολιτισμός μπορεί να επιδράσουν στο εάν και πώς τα καταστροφικά γεγονότα επηρεάζουν τις πεποιθήσεις κινδύνου και, συνεπώς, την αγορά ασφάλισης πλημμύρας.

Αρχικά, έχει παρατηρηθεί μια θετική σχέση μεταξύ της αντικειμενικής έκθεσης σε κίνδυνο και της αντίληψης των ανθρώπων για την εμπειρία της πλημμύρας. Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι τα άτομα με εμπειρίες πλημμύρας και τυχόν απώλειες περιουσιακών στοιχείων απαιτούν σημαντικά περισσότερη ασφάλιση από αυτά που δεν έχουν τέτοιες εμπειρίες.

Αν και εστιάζουμε σε πτυχές συμπεριφοράς που εξηγούν την αύξηση των αγορών μετά τις πλημμύρες, μεγάλο μέρος της αλλαγής στο ποσοστό απορρόφησης της ασφάλισης πλημμύρας μπορεί να εξηγηθεί από κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Η εμπειρική ανάλυση υποστηρίζει τις υποθέσεις ότι το εισόδημα και η τιμή είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες επιρροής στην απόφαση κάποιου να αγοράσει ασφάλιση πλημμύρας. Άλλη μελέτη έδειξε ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι άνθρωποι που έχουν ασφάλιση πλημμύρας είναι πλουσιότεροι από αυτούς που δεν έχουν. Υπάρχει αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι τα νοικοκυριά χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, που χρειάζονται την οικονομική προστασία που παρέχεται μέσω της ασφάλισης, δεν μπορούν να την πληρώσουν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του παρατιθέμενου πίνακα, βλέπουμε ότι στην Ευρώπη, σε περιοχές μακριά από ποτάμια, το ποσοστό αυτών που επιλέγουν να αγοράσουν ασφάλεια πλημμύρας είναι χαμηλό, σε αντίθεση με περιοχές που, ενώ είναι δίπλα σε ποτάμια, βρίσκονται σε ζώνη χαμηλού κινδύνου.

Επιπλέον, διαπιστώνουμε βάσει του πίνακα ότι το εισόδημα των νοικοκυριών παίζει σημαντικό ρόλο στο αν θα επιλέξουν εν τέλει να αγοράσουν ασφάλιση πλημμύρας. Παρατηρείται ότι τα ποσοστά αυτών που επιλέγουν να ασφαλίσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε περίπτωση πλημμύρας είναι χαμηλά σε οικογένειες με μικρό εισόδημα. Το αντίθετο ισχύει για τα νοικοκυριά των οποίων το εισόδημα είναι μεγαλύτερο. Κατά μέσο όρο, το ποσοστό αυτών που επιλέγουν να αγοράσουν το συγκεκριμένο πρόγραμμα ασφάλισης έχοντας υψηλό εισόδημα κυμαίνεται μεταξύ 12%-17%.

Επίσης, παρατηρείται ότι περισσότεροι από τους μισούς που έχουν ανώτερη εκπαίδευση εντάσσουν στα συμβόλαιά τους και ασφάλιση σε περίπτωση πλημμύρας.

Έτσι φαίνεται ότι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η περιοχή κατοικίας, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αλλά και η εκπαίδευση των ατόμων, μεταξύ άλλων, καθορίζουν και επηρεάζουν τη ζήτηση για ασφάλιση πλημμύρας.

Επιπρόσθετα, έχει παρατηρηθεί ότι η ζήτηση για ασφάλιση πλημμύρας αυξάνεται με την αύξηση των τιμών των κατοικιών^. αποτέλεσμα με σημαντικές επιπτώσεις στην κατανόησή μας για τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στις στεγαστικές αγορές. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι η αγορά ασφάλισης πλημμύρας ακολουθεί στενά τις τιμές των κατοικιών, με μια αύξηση 1 τοις εκατό στις τιμές των κατοικιών που οδηγεί σε αύξηση 0,3 τοις εκατό στη ζήτηση ασφάλισης πλημμύρας.

Μια αλλαγή στις τιμές των ακινήτων φαίνεται να επηρεάζει την αντίληψη των ιδιοκτητών κατοικίας σχετικά με το πόσο αναγκαία είναι η ασφάλιση πλημμύρας και συνεπώς να μεταβάλλει τη ζήτηση της ασφάλισης αυτής. Καθώς ο κίνδυνος καταστροφής προβλέπεται να αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες, οι ιδιοκτήτες σπιτιού πρέπει να αποφασίσουν μεταξύ της αγοράς ασφάλισης ή της πληρωμής ζημιών μετά από μια πλημμύρα.

Πηγές

• www.milliman.com, “Insights into consumer demand for flood insurance: Trends in take-up”, Larry Baeder και David D. Evans.
• www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420922006434.
• www.awsinsurance.com, “New study finds correlation between income and flood insurance”, Matthew Hritz.
• Semantic scholar “Flood insurance demand and probability weighting: The influences of regret, worry, locus of control and the threshold of concern heuristic”, P. J. Robinson, W. Botzen.
• muse.jhu.edu/article/806374.
• rff.org, “Rising Home Equity Increases Demand for Flood Insurance”, Resources for the Future και το Κέντρο κινδύνου Wharton στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
• www.semanticscholar.org/paper/Flood-insurance-demand-and-probability-weighting%3A-Robinson-Botzen/7379f1d1fb25e9bc06cc9b3f63d967e0315a578e.

Δείτε εδώ όλες τις προηγούμενες εργασίες.

---

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News