Αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών: Τι σχεδιάζει στη Θεσσαλία η Swiss Re;

Τα στελέχη της Swiss Re, κα Anna Ziswiler και κα Jana Navarrete, μας μιλούν για το έργο στο οποίο μετέχει και η Swiss Re Public Sector Solutions στη Θεσσαλία, με στόχο την προστασία από πλημμύρες στην περιοχή. Οι εμπειρογνώμονες της κορυφαίας αντασφαλιστικής εταιρείας εξηγούν γιατί είναι αναγκαία στην Ελλάδα η δημιουργία ενός συνασπισμού ασφαλιστών και αντασφαλιστών, με την υποστήριξη των ελληνικών εθνικών αρχών, προκειμένου να σχεδιαστεί ένα σύστημα που θα καταστήσει τη χώρα μας πιο ανθεκτική και προετοιμασμένη έναντι μεγάλων φυσικών καταστροφών.

Tα τελευταία χρόνια, οι φυσικές καταστροφές αυξάνονται ολοένα και περισσότερο και μελλοντικά θα αποτελέσουν ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση για τις κοινότητές μας. Με την κλιματική αλλαγή, την περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται και τη συγκέντρωση όλο και περισσότερων ανθρώπων σε περιοχές υψηλού κινδύνου, οι επιπτώσεις από τις φυσικές καταστροφές θα είναι όλο και μεγαλύτερες. Το ίδιο θα συμβεί και με το κενό προστασίας. Οι φυσικές καταστροφές το 2021 είχαν ως αποτέλεσμα συνολικές οικονομικές απώλειες ύψους $270 δισ. παγκοσμίως και ασφαλισμένες απώλειες ύψους $111 δισ., τις τέταρτες υψηλότερες που έχουν καταγραφεί από τη Swiss Re. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι συνεχίζεται η μακροπρόθεσμη τάση αύξησης των ασφαλισμένων ζημιών κατά μέσο όρο 5%-7% ετησίως, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αν και τείνουμε να συνδέουμε τις πολύ μεγάλες ζημιές με τους σεισμούς και τους τυφώνες, το κόστος των φυσικών καταστροφών, που ανέρχεται κατά μέσο όρο σε σχεδόν $220 δισ. ετησίως μεταξύ 2011 και 2021, οφείλεται όλο και περισσότερο σε μικρότερα επαναλαμβανόμενα συμβάντα, γνωστά ως δευτερεύοντες κίνδυνοι. Πολλά από αυτά συνδέονται με πιο έντονα καιρικά φαινόμενα και επιδεινώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής: πυρκαγιές, ξηρασίες, καύσωνες, καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες. Δεν θα πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε τις επιπτώσεις της εντεινόμενης αστικοποίησης, που δημιουργεί πυκνοκατοικημένες περιοχές, περισσότερο εκτεθειμένες στην άνοδο της θερμοκρασίας, τις ισχυρότερες βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες. Οι αξίες των ακινήτων που αυξάνονται, ιδίως στις αστικές περιοχές, οδηγούν επίσης σε μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες. Οι περισσότερες απώλειες από φυσικές καταστροφές δεν είχαν ασφαλιστική κάλυψη. Το κενό προστασίας από φυσικές καταστροφές ανέρχεται κατά μέσο όρο σε $139 δισ. ετησίως, τα τελευταία 11 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ένα μεγάλο και διευρυνόμενο κενό προστασίας.

Για να έρθουμε λίγο και στα της Ελλάδος, οι πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού, που προκλήθηκαν από ένα ιστορικό κύμα καύσωνα λόγω της κλιματικής αλλαγής, σκότωσαν 3 ανθρώπους, έκαψαν 125.000 εκτάρια δάσους και κατέστρεψαν δεκάδες σπίτια. Αν και οι πυρκαγιές δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ελλάδα, οι θερμές και ξηρές συνθήκες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή πιθανότατα θα επιταχύνουν το ενδεχόμενο επανεμφάνισής τους στο μέλλον.

Εκτός από τις πυρκαγιές, βλέπουμε επίσης να αυξάνονται τα πλημμυρικά φαινόμενα. Οι πλημμύρες πλήττουν περισσότερους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο από οποιονδήποτε άλλο κίνδυνο. Οι απώλειες από τις πλημμύρες παρουσιάζουν αυξητική τάση παγκοσμίως και, μάλιστα, με σημαντικά ταχύτερο ρυθμό από το παγκόσμιο ΑΕΠ. Από το 2011 έως το 2020, αγγίζοντας σχεδόν τα $80 δισ., οι σωρευτικές ασφαλισμένες απώλειες από πλημμυρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο ήταν σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Στην Ελλάδα, το κενό προστασίας από τις πλημμύρες είναι πολύ μεγάλο –τα στοιχεία από το sigma της Swiss Re δείχνουν ότι, τα τελευταία 5 χρόνια, μόνο το 12% των οικονομικών ζημιών λόγω πλημμυρών ήταν ασφαλισμένο. Στην Ευρώπη, κατά μέσο όρο, μόνο το 34% των ζημιών από πλημμύρες είναι ασφαλισμένο, ενώ καταγράφονται και τεράστιες διαφορές: σε χώρες με υποχρεωτικά ή ημι-υποχρεωτικά συστήματα ή/και δημόσια-ιδιωτικά ασφαλιστικά pool (π.χ. Γαλλία, Ισπανία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο), η ασφαλιστική διείσδυση τείνει να είναι πολύ υψηλότερη από ό,τι σε χώρες χωρίς τέτοιους μηχανισμούς (π.χ. Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία).

Στην Ελλάδα, η διείσδυση της ασφάλισης περιουσίας παραμένει χαμηλή. Δεδομένης της οικονομικής κατάστασης της τελευταίας δεκαετίας και της έλλειψης ενός συστήματος υποχρεωτικής ασφάλισης, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, αλλά ενόψει της αυξανόμενης απειλής που συνιστούν οι φυσικοί κίνδυνοι, είναι καιρός να έρθει το θέμα αυτό στο προσκήνιο. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι μεγάλων κλυδωνισμών αποτελεί βασική προτεραιότητα για πολλές κυβερνήσεις. Οι λόγοι είναι ξεκάθαροι: σχεδιάζοντας εκ των προτέρων και χρησιμοποιώντας καθιερωμένα και καινοτόμα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων, όπως η παραμετρική ασφάλιση, οι αρχές μπορούν να περιορίσουν τις απειλές, καθώς και τις φυσικές και οικονομικές επιπτώσεις στους ανθρώπους, τις περιουσίες και τις υποδομές. Το παράδειγμα της παραμετρικής ασφάλισης είναι μια εξατομικευμένη λύση, η οποία έχει αποδειχθεί αποτελεσματικός τρόπος για την προσέγγιση ανασφάλιστων ομάδων ή για τη συμπλήρωση παραδοσιακών προϊόντων. Τα παραμετρικά συμβόλαια αποζημιώνουν μέσα σε λίγες ημέρες μετά το χτύπημα μιας φυσικής καταστροφής. Αυτό είναι εφικτό, επειδή η πληρωμή βασίζεται σε έναν προκαθορισμένο δείκτη που θα ενεργοποιήσει την πληρωμή σε περίπτωση συμβάντος. Ο δείκτης μπορεί να βασίζεται, για παράδειγμα, στο μέγεθος ενός σεισμού, σε έναν ορισμένο όγκο βροχόπτωσης ή στην ακραία θερμοκρασία σε μία ημέρα.

Ο ρόλος της κυβέρνησης είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη του κενού προστασίας σε συνεργασία με τους ασφαλιστές. Ένα βήμα σε αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να γίνει μέσω της δημιουργίας ενός ευνοϊκού για την ασφάλιση νομικού πλαισίου. Συγκεκριμένα, καθιστώντας, για παράδειγμα, υποχρεωτική την ασφάλιση από φυσικές καταστροφές για τους ιδιοκτήτες κατοικιών και τους ενοικιαστές, ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως η δυνατότητα διασποράς του κινδύνου. Εάν το κενό προστασίας είναι πολύ μεγάλο, μπορούν να βρεθούν άλλες λύσεις για τον περιορισμό των ενδεχόμενων υποχρεώσεων, λόγω της πολύ μικρής ασφαλιστικής διείσδυσης. Το κράτος μπορεί να ασφαλιστεί το ίδιο, για λογαριασμό των ανασφάλιστων πολιτών του, για να περιορίσει, ιδίως, τις διακυμάνσεις του προϋπολογισμού και την οικονομική πίεση που θα προέκυπτε από ένα συγκεκριμένο καταστροφικό γεγονός.

Οι κυβερνήσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση όσον αφορά τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, στην αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών που έχουν προκληθεί μέχρι στιγμής, καθώς και ως χρηματοδότες. Οι (αντ)ασφαλιστές συμβάλλουν καθοριστικά, βοηθώντας τους ιδιοκτήτες κατοικιών, τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους φορείς να μειώσουν τις επιπτώσεις των ζημιών που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές, καθώς και παρέχοντας έγκαιρα την οικονομική ανακούφιση που απαιτείται σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις.

Η συνεργασία μεταξύ (αντ)ασφαλιστών και κυβερνήσεων έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ενισχύει την ευαισθητοποίηση και κάνει πιο ελκυστική, προσβάσιμη και οικονομικά προσιτή την ασφάλιση, ενώ αυξάνει και την ασφαλιστική διείσδυση όσον αφορά τους φυσικούς κινδύνους. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να λάβει πολλές διαφορετικές μορφές και μπορούν να αντληθούν διδάγματα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σχετικά με τον τρόπο τόνωσης της ζήτησης.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις πλημμύρες, η Flood Re στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί ένα καλό παράδειγμα συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου και η ασφαλιστική αγορά ένωσαν τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου που παρέχει προσιτή κάλυψη για πλημμύρες σε περισσότερους από 350.000 ιδιοκτήτες κατοικιών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Swiss Re είναι ο συν-επικεφαλής αντασφαλιστής στο πρόγραμμα Flood Re από την έναρξή του, τον Απρίλιο του 2016. Αυτό δείχνει πώς ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας μπορούν να ενώσουν αποτελεσματικά τις δυνάμεις τους, για να καλύψουν το κενό προστασίας από τις πλημμύρες.

Ένα άλλο παράδειγμα δείχνει πώς οι Φιλιππίνες ασφαλίστηκαν άμεσα, για να προστατεύσουν τον ανασφάλιστο πληθυσμό τους, μέσω μιας μακροοικονομικής κάλυψης. Στις Φιλιππίνες, το 2013, ο σούπερ τυφώνας Yolanda (γνωστός και ως τυφώνας Haiyan), ο οποίος ήταν μία από τις ισχυρότερες καταιγίδες που έχουν καταγραφεί, στοίχισε τη ζωή σε περίπου 6.000 ανθρώπους και προκάλεσε ζημιές σε ένα εκατομμύριο σπίτια, σε εννέα περιοχές. Το 2017, αγοράστηκε ασφαλιστική προστασία σε υποεθνικό επίπεδο για τις πιο εκτεθειμένες επαρχίες. Με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Swiss Re και άλλων εταίρων, η κυβέρνηση αγόρασε μια παραμετρική κάλυψη για σεισμούς και τυφώνες που προσφέρει προστασία έως και $200 εκατομμύρια σε 25 επαρχίες, κατά μήκος του ανατολικού άκρου του αρχιπελάγους των Φιλιππίνων.

Η προετοιμασία μιας χώρας έναντι φυσικών καταστροφών είναι πολυδιάστατη. Η αύξηση της δυνατότητας οικονομικής ανταπόκρισης είναι μία διάσταση^. μια άλλη είναι η πρόληψη και η ετοιμότητα.

Στην Ελλάδα, η Swiss Re Public Sector Solutions ασχολείται αυτή τη στιγμή μαζί με το Global Infrastructure Basel Foundation και την ΕΤΕπ (EIB) με την ιδέα των Υβριδικών Υποδομών, για την προστασία από πλημμύρες στην περιοχή της Θεσσαλίας. Στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε έργα σε τέτοια κλίμακα, που θα καταστήσουν την περιοχή λιγότερο εκτεθειμένη στις πλημμύρες. Βασικό στοιχείο για αυτό είναι οι πιο πράσινες υποδομές, οι οποίες προστατεύουν περιουσιακά στοιχεία και ανθρώπους από μεγάλα πλημμυρικά φαινόμενα, όπως ο μεσογειακός κυκλώνας Ιανός, που έπληξε την περιοχή. Οι υποδομές αυτές προσφέρουν, επίσης, πρόσθετα οφέλη, όπως προστασία της βιοποικιλότητας, απαντήσεις στην πρόκληση έλλειψης νερού, ευελιξία των υποδομών σε βάθος χρόνου και δυνατότητες εργασίας για τις κοινότητες. Με την οικονομική και πολιτική στήριξη της ΕΕ και την Πράσινη Συμφωνία, μπορούμε να οικοδομήσουμε μια νέα δυναμική στον αγώνα μας κατά της κλιματικής αλλαγής.

Οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορούν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα και να βελτιώσουν την ανταπόκριση των κυβερνήσεων σε καταστροφικές καταστάσεις, προστατεύοντας τους ανθρώπους, τις κοινότητες, τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους οργανισμούς, που είναι ευάλωτοι σε αυτές τις καταστροφές, καθώς και στις συναφείς οικονομικές επιπτώσεις τους. Στη Swiss Re, υποστηρίζουμε σθεναρά την ιδέα ενός συνασπισμού ασφαλιστών και αντασφαλιστών, με την υποστήριξη των ελληνικών εθνικών αρχών, για τον σχεδιασμό ενός συστήματος χωρίς αποκλεισμούς, το οποίο θα καταστήσει την Ελλάδα πιο ανθεκτική και προετοιμασμένη έναντι μεγάλων φυσικών καταστροφών.

Διαβάστε επίσης: Swiss Re: Μεγάλο το κενό προστασίας από τις πλημμύρες το 2021

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News