Χωροταξικός Σχεδιασμός & Ασφάλιση ενισχύουν την ανθεκτικότητα

Τι προτείνει η GFIA για την προσαρμογή των κοινοτήτων στις αυξανόμενες φυσικές καταστροφές

Ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να βοηθήσει τις κοινότητες να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις αυξανόμενες φυσικές καταστροφές, καθιστώντας τες έτσι ασφαλέστερες και πιο βιώσιμες, υποστηρίζει η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ασφαλιστικών Ενώσεων (GFIA). Στην έκθεση που δημοσίευσε πρόσφατα, με τίτλο “Planning for the Future: A Road Towards Resilience” (Σχεδιάζοντας για το μέλλον: Ο δρόμος προς την ανθεκτικότητα), επισημαίνει ότι η ενεργός συμμετοχή του ασφαλιστικού τομέα στον χωροταξικό σχεδιασμό, δεδομένης της εμπειρογνωμοσύνης του στη διαχείριση κινδύνων, μπορεί να βελτιώσει τα συνολικά αποτελέσματα, ενισχύοντας παράλληλα την ικανότητά του να ασφαλίζει κινδύνους.

Η αυξημένη συχνότητα και σοβαρότητα των φυσικών φαινομένων είναι ήδη αισθητή και προβλέπεται να επιδεινωθεί περαιτέρω. Όπως αναφέρεται στην Έκθεση της GFIA, μεταξύ του 2000 και του 2019, το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών¹ κατέγραψε 7.348 φυσικές καταστροφές, διπλάσιες από ό,τι μεταξύ 1980 και 1999. Το 2023, τα φυσικά φαινόμενα προκάλεσαν πρωτοφανείς καταστροφές, με αποτέλεσμα 74.000 θανάτους, τεράστιες μετακινήσεις πληθυσμών και ζημιές που εκτιμώνται σε $250 δισ.² Το 2024 σημειώθηκαν, επίσης, σημαντικές φυσικές καταστροφές, με έντονες καταιγίδες, πλημμύρες και δύο μεγάλους σεισμούς, που προκάλεσαν τραγικές απώλειες ανθρώπινων ζωών και συνολικές οικονομικές απώλειες περίπου $120 δισ. κατά τους πρώτους έξι μήνες, εκ των οποίων περίπου €60 δισ. ήταν ασφαλισμένα. Οι ζημιές από τους τυφώνες στη Φλόριντα, τον Οκτώβριο του 2024, εκτιμάται ότι θα ανεβάσουν τις ασφαλισμένες απώλειες του έτους πάνω από $100 δισ., μόνο στην εν λόγω πολιτεία. Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, οι εκτιμώμενες ζημιές από τις πλημμύρες του Ιουνίου 2024 ανέρχονται σε $5 δισ., εκ των οποίων τα $2,2 δισ. ήταν ασφαλισμένα.

Η GFIA υποστηρίζει ότι, για να αποτραπούν σημαντικές ανθρώπινες και οικονομικές απώλειες, οι κοινότητες σε όλο τον κόσμο πρέπει να βρουν τρόπους προσαρμογής, για να μετριάσουν τους αυξανόμενους κινδύνους και τα τρωτά σημεία. Στην κατεύθυνση αυτή, ο χωροταξικός σχεδιασμός διαθέτει σημαντικές δυνατότητες ως βασική στρατηγική για τον μετριασμό των επιπτώσεων των αυξανόμενων φυσικών καταστροφών. Όπως επισημαίνεται, πρόκειται για μια εδραιωμένη προσέγγιση και χρησιμεύει ως ζωτικό εργαλείο για τη διαχείριση των ανταγωνιστικών συμφερόντων στη χρήση της γης, εξισορροπώντας τις ανάγκες διαφόρων ομάδων, κοινοτήτων και κατόχων παραδοσιακών δικαιωμάτων με εκείνες των κρατικών αρχών ή των ιδιωτικών εταιρειών.

Χωροταξικός σχεδιασμός: ορισμός και βασικές έννοιες

Σε αντίθεση με τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική πόλεων, που μπορεί μερικές φορές να δίνουν προτεραιότητα στο δομημένο περιβάλλον έναντι των φυσικών τοπίων, ο χωροταξικός σχεδιασμός ακολουθεί μια πιο ισορροπημένη και ρυθμισμένη, κατά κανόνα από το Κράτος, προσέγγιση. Αποτελεί τη βάση των νόμων για την οριοθέτηση και τον περιορισμό ορισμένων χρήσεων γης και την προώθηση της ομαλής ανάπτυξης, αποτρέποντας την υπερβολική καλλιέργεια ή οικοδόμηση. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση συγκεκριμένων στρατηγικών και εργαλείων για τον μετριασμό των κινδύνων και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας, όπως³:

• Περιορισμός της ανάπτυξης σε επικίνδυνες περιοχές.
• Εξασφάλιση ότι το οικιστικό δίκτυο μπορεί να αντέξει ένα εύρος φυσικών καταστροφών.
• Διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων που προστατεύουν τις κοινότητες.
• Προώθηση μέτρων προσαρμογής με βάση τη φύση.
• Ενημέρωση των ενδιαφερόμενων και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων σχετικά με τους κινδύνους και τις ευκαιρίες.

Αυτή η ολιστική προσέγγιση λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως η αύξηση του πληθυσμού, η διαχείριση των σπάνιων πόρων, η υποβάθμιση της γης και η μη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, καθοδηγώντας τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους χρήστες γης να επιλέγουν χρήσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινότητας, διατηρώντας παράλληλα τους φυσικούς πόρους και τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος. Συλλογικά, διασφαλίζει ότι η ανάπτυξη προστατεύει το περιβάλλον, εξοικονομεί πόρους, ενθαρρύνει την κοινωνική συγκέντρωση, βελτιώνει τις κοινότητες και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μεταφορών, της βιομηχανίας και της οικονομίας.

Όπως επισημαίνεται στην Έκθεση της GFIA, η αύξηση των κλιματικών φαινομένων προσθέτει περαιτέρω πολυπλοκότητα στον χωροταξικό σχεδιασμό, επιπλέον άλλων προκλήσεων που δεν σχετίζονται με το κλίμα. Ο ρόλος του στην ανθεκτικότητα⁴ είναι ουσιαστικός, βοηθώντας τις κοινότητες να διαχειριστούν τους αυξανόμενους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα. Από τα πρώτα στάδια του σχεδιασμού των κατασκευών, είναι ζωτικής σημασίας να ενσωματωθούν μέτρα ανθεκτικότητας, για να εξασφαλιστεί έτσι η ανθεκτικότητα στους κλιματικούς κινδύνους⁵. Αυτό περιλαμβάνει την ενσωμάτωση κατάλληλου σχεδιασμού και κατασκευής, την εφαρμογή καθολικών αρχών σχεδιασμού, την τυποποίηση των δομικών υλικών, καθώς και τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση. Επιπλέον, η προώθηση μιας κουλτούρας συντήρησης και η εξέταση των οικονομικών, κοινωνικών, διαρθρωτικών, τεχνολογικών και περιβαλλοντικών εκτιμήσεων επιπτώσεων είναι ουσιώδεις για τη βιώσιμη ανθεκτικότητα.

Τα οφέλη του χωροταξικού σχεδιασμού

Σύμφωνα με την GFIA, υπάρχουν δύο βασικά οφέλη από την ενσωμάτωση του χωροταξικού σχεδιασμού στα εθνικά σχέδια δράσης για την προσαρμογή στις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων:

1. Ευκαιρία ενσωμάτωσης πολιτικών προσαρμογής στον χωροταξικό σχεδιασμό:
   Οι διεργασίες όσον αφορά τον χωροταξικό σχεδιασμό προσφέρουν μία μοναδική ευκαιρία για την ενσωμάτωση προσαρμοστικών πολιτικών, δημιουργώντας μακροπρόθεσμα οφέλη. Οι διαδικασίες αυτές διευκολύνουν τον συντονισμό ποικίλων δραστηριοτήτων, ενώ παράλληλα σέβονται το νομικό πλαίσιο⁶. Επιτρέπουν, επίσης, τον προβληματισμό και τη δράση σε διαφορετικές χωρικές, χρονικές και διοικητικές κλίμακες, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες.
2. Αποδοτικότητα ως προς το κόστος για τον μετριασμό των μελλοντικών κινδύνων:
   Ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να θεωρηθεί ως μία, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, οικονομικά αποδοτική μέθοδος για τη μείωση των μελλοντικών επιπτώσεων των ακραίων φαινομένων και μια προληπτική προσέγγιση για την προσαρμογή στους μελλοντικούς κλιματικούς κινδύνους⁷. Η ενσωμάτωση διαφόρων μέσων και εργαλείων πολιτικής στον χωροταξικό σχεδιασμό θα διευκολύνει την ανάπτυξη προσαρμοστικών υποδομών, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο και την ευπάθεια της κοινότητας. Η συνεργασία μεταξύ δημόσιων αρχών και ασφαλιστών είναι απαραίτητη –οι δημόσιες αρχές θα παρέχουν οικονομική και υλική υποστήριξη, ενώ οι ασφαλιστές θα ενεργούν ως επικοινωνιολόγοι για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Οι προκλήσεις που σχετίζονται με τον χωροταξικό σχεδιασμό

Σύμφωνα με την GFIA, οι προκλήσεις που συνδέονται με τον χωροταξικό σχεδιασμό⁸ είναι πολυάριθμες και πολύπλοκες και απαιτούν μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση.

● Καταρχάς, όπως επισημαίνει, υπάρχει μια αυξανόμενη ανάγκη για ακριβείς και επικαιροποιημένες πληροφορίες. Τα σημερινά συστήματα δεν ενσωματώνουν πάντα φυσικούς κινδύνους, κλιματικές προβλέψεις και σενάρια αποφάσεων, πράγμα που σημαίνει ότι αυτές οι αποφάσεις συχνά βασίζονται σε ξεπερασμένες υποθέσεις και αναξιόπιστα δεδομένα. Επιπλέον, συνυπάρχουν πολλαπλές μορφές στήριξης, χωρίς εναρμόνιση ή συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Γι’ αυτό και η GFIA θεωρεί ότι είναι επιτακτική ανάγκη οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων να έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας, ακριβείς πληροφορίες και συνεχώς επικαιροποιημένα δεδομένα, και τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιούν αποτελεσματικά για την εκπόνηση του σχεδιασμού. Τα φυσικά φαινόμενα εξελίσσονται και οι γνώσεις σχετικά με αυτά πρέπει να επικαιροποιούνται τακτικά, με την ενσωμάτωση της εμπειρίας που προσφέρει η διαχείριση των ζημιών.

● Ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων⁹ αποτελεί σημαντικό εμπόδιο, επιτείνοντας την πρόκληση της πρόσβασης στην πληροφόρηση. Ο στρατηγικός προσανατολισμός¹⁰, η συντονισμένη διακυβέρνηση και η κατανομή ευθυνών μεταξύ των φορέων λήψης αποφάσεων διαφόρων επιπέδων είναι ουσιώδους σημασίας για την εξέταση της ανθεκτικότητας σε καταστροφές, στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού. Η GFIA θεωρεί ότι ο περιορισμένος κυβερνητικός συντονισμός οδηγεί σε ασάφεια όσον αφορά τις αρμοδιότητες, καθώς δεν υπάρχουν σαφώς καθορισμένοι υπεύθυνοι για τη διαχείριση του κινδύνου. Αυτό οδηγεί στην παραμέλησή του και εμποδίζει τον ενιαίο στρατηγικό σχεδιασμό απέναντι στην αβεβαιότητα¹¹.

● Η μετεγκατάσταση πληθυσμών¹² είναι ένα πολύ σύνθετο ζήτημα και θα πρέπει να εξετάζεται πολύ προσεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη τη συναισθηματική και προσωπική διάσταση. Μερικές φορές πρόκειται για μετακίνηση ανθρώπων που είναι εγκατεστημένοι σε ένα συγκεκριμένο μέρος εδώ και γενιές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ισχυροί συναισθηματικοί δεσμοί. Παρά τις εκστρατείες που επικεντρώνονται στην κουλτούρα κινδύνου, δεν πρέπει να συγχέεται με την ευαισθητοποίηση σε θέματα κινδύνου. Μερικές φορές, λόγω της προσκόλλησης –μέσω της κληρονομιάς ή της παράδοσης– κοινοτήτων ή οικογενειών σε μια περιοχή, κάποιοι διστάζουν να εγκαταλείψουν την εκτεθειμένη περιοχή και να εγκατασταθούν αλλού. Δεν είναι πάντα δυνατή η μετεγκατάσταση πληθυσμών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, θα πρέπει να σταθμιστεί η προθυμία των ιδιοκτητών να μετεγκατασταθούν, σε σχέση με τη σκοπιμότητα μιας επί τόπου παρέμβασης, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα, το κόστος κάθε λύσης καθώς και άλλοι σχετικοί παράγοντες. Υπάρχει, επίσης, μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ των ατομικών συμφερόντων (π.χ. των ιδιοκτητών γης) και του ευρύτερου δημόσιου συμφέροντος. Συνεπώς, πρέπει να γίνει δουλειά πάνω στην ευαισθητοποίηση σε θέματα κινδύνου και την ευθύνη της ανάληψης κινδύνου. Επιπλέον, δεν υπάρχει μία, αλλά πολλές κουλτούρες κινδύνου, διότι η κουλτούρα κινδύνου εξαρτάται από τον εκάστοτε κίνδυνο, την τρωτότητα της ιδιοκτησίας και το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.

● Τα κλιματικά ζητήματα και οι φυσικές καταστροφές αυξάνουν την ανάγκη για βαθύ προβληματισμό σχετικά με το νέο θεσμικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένου ενός εκσυγχρονισμένου οικοδομικού κανονισμού.

Τι προτείνει η GFIA

Όπως επισημαίνεται στην Έκθεση, δεδομένης της εμπειρογνωμοσύνης του ασφαλιστικού τομέα στη διαχείριση κινδύνων, η συμμετοχή των ασφαλιστών στον χωροταξικό σχεδιασμό μπορεί να βελτιώσει τα συνολικά αποτελέσματα, ενισχύοντας παράλληλα την ικανότητα του κλάδου να ασφαλίζει κινδύνους. Από αυτή την άποψη, ο χωροταξικός σχεδιασμός διαδραματίζει ρόλο στην προσαρμογή, ενσωματώνοντας στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων καταστροφών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Η ασφάλιση των ζημιών που προκαλούνται από κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα και οι επενδύσεις στην πρόληψη και την ανθεκτικότητα αποτελούν βασικούς μοχλούς προσαρμογής¹³.

Η GFIA προτείνει να υπάρξει μια ανθεκτική στρατηγική χωροταξικού σχεδιασμού, που θα βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή του ασφαλιστικού τομέα και θα περιλαμβάνει τέσσερις βασικούς μοχλούς δράσης:

1. Πρόληψη και εκπαίδευση

Η GFIA υποστηρίζει μια κουλτούρα πρόληψης σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας σε τοπική κλίμακα με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων.

• Ειδικότερα, προτείνει τη βελτίωση της επικοινωνίας και της ευαισθητοποίησης του κοινού για την αποτελεσματική εξήγηση των κινδύνων, μέσω ελκυστικού εκπαιδευτικού περιεχομένου. Μέσω της ανταλλαγής γνώσεων και της προληπτικής εκπαίδευσης, οι κοινότητες μπορούν να εξοικονομήσουν σημαντικούς πόρους, μετριάζοντας τις ζημιές που σχετίζονται με το κλίμα στο μέλλον. Η GFIA προτείνει, επίσης, την εκπαίδευση της κοινότητας¹⁴, ώστε όλοι οι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των νεότερων γενεών, να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στους φυσικούς κινδύνους, με σκοπό τη βαθύτερη κατανόηση των κλιματικών κινδύνων και των στρατηγικών πρόληψης.
• Επιπλέον, υποστηρίζει την υλοποίηση μαθημάτων κατάρτισης σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών για όλους τους αρμόδιους αυτοδιοικητικούς, εμπειρογνώμονες και δημόσιους υπαλλήλους, στην αρχή και καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας τους.
• Η Ομοσπονδία προτείνει, επίσης, δράσεις πρόληψης που θα απευθύνονται σε διάφορους κλάδους, των οποίων οι δραστηριότητες επηρεάζουν ή σχετίζονται με τον χωροταξικό σχεδιασμό. Για παράδειγμα, οι δράσεις πρόληψης που απευθύνονται σε επαγγελματίες του κτηματομεσιτικού τομέα, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους ως τυπικό χαρακτηριστικό των συμβάσεων για τους αγοραστές και τους ενοικιαστές ακινήτων. Η ανάδειξη των οικονομικών οφελών από τα μέτρα ανθεκτικότητας και προσαρμογής μπορεί να οδηγήσει στη δέσμευση του κοινού.
• Τέλος, η GFIA θεωρεί ότι οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να υιοθετήσουν πρακτικές συνετού χωροταξικού σχεδιασμού, που απαγορεύουν την ανάπτυξη νέων έργων σε περιοχές υψηλού κινδύνου, ευάλωτες σε φυσικές καταστροφές. Αυτό το προληπτικό μέτρο μπορεί να μειώσει σημαντικά τις πιθανές επιπτώσεις των καταστροφών και να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της κοινότητας.

2. Συνεργασία μεταξύ του ιδιωτικού τομέα –συμπεριλαμβανομένου του ασφαλιστικού τομέα– και των δημόσιων αρχών

• Η GFIA υποστηρίζει την ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ των κυβερνήσεων, των τοπικών αρχών, του ιδιωτικού τομέα και των κοινοτήτων, για μια νέα προσέγγιση του χωροταξικού σχεδιασμού και της διαχείρισης του κινδύνου καταστροφών, με την υποστήριξη του ασφαλιστικού τομέα. Η Ομοσπονδία αναγνωρίζει ότι μπορεί να υπάρχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα και προτεραιότητες μεταξύ των διαφόρων ομάδων ενδιαφερόμενων. Για παράδειγμα, οι τοπικές αρχές ενδέχεται να έχουν κίνητρο να διατηρήσουν ή να αυξήσουν τη φορολογική βάση των ακινήτων τους, γεγονός που μπορεί να συγκρούεται με τον στόχο του περιορισμού της ανάπτυξης σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Ομοίως, σε ορισμένες χώρες μπορεί να υπάρχει ένα ιδιαίτερα κατακερματισμένο ρυθμιστικό τοπίο για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση γης. Εστιάζοντας στα μακροπρόθεσμα οφέλη της οικοδόμησης με γνώμονα την αυξημένη ανθεκτικότητα, οι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να μειώσουν την ανάγκη για δαπανηρές επισκευές ή ανοικοδόμηση μετά από καταστροφές. Πολλοί οργανισμοί έχουν επισημάνει τη μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση κόστους από τις ανθεκτικές υποδομές, με τα οφέλη να εκτιμώνται έως και 13 φορές το αρχικό κόστος¹⁵.
• Η GFIA προτείνει, επίσης, την αναθεώρηση των οικοδομικών κανονισμών και των προτύπων αστικού σχεδιασμού, με τη συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερόμενων, συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστών. Τα εν λόγω πρότυπα θα πρέπει να προβλέπουν περιοδική,¹⁶ εμπροσθοβαρή αξιολόγηση του κινδύνου, ώστε να ενσωματώνονται οι εκτιμήσεις για τον κλιματικό κίνδυνο και η ανθεκτικότητα των υποδομών σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Η ενσωμάτωση των κλιματικών προβλέψεων στον αστικό σχεδιασμό επιτρέπει στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων να εκτιμούν εκ των προτέρων τις μελλοντικές περιβαλλοντικές συνθήκες και να προσαρμόζουν τις αναπτυξιακές πολιτικές, βελτιώνοντας την ανθεκτικότητα στους κλιματικούς κινδύνους. Τα πρότυπα αστικού σχεδιασμού θα πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα διάγνωσης της ανθεκτικότητας μετά από καταστροφές σε περιοχές υψηλής έκθεσης, πριν από οποιαδήποτε έργα ανακατασκευής ή νέα οικοδομικά έργα. Τόσο οι οικοδομικοί κανονισμοί όσο και τα μέτρα μετριασμού, όπως ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης, θα πρέπει να αξιολογούνται ως προς την αποτελεσματικότητα και την ακρίβειά τους. Τέλος, αφού θεσπιστούν, οι οικοδομικοί κανονισμοί θα πρέπει να εφαρμόζονται αποτελεσματικά από τις τοπικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς χρηματοδότησης και της ικανότητας επιβολής προστίμων, για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης και την επίτευξη του επιθυμητού επιπέδου ανθεκτικότητας. Θα μπορούσαν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν φορολογικά κίνητρα σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο για την προώθηση μεγαλύτερης ανθεκτικότητας και των επιθυμητών στόχων χρήσης γης.

3. Προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο

Η GFIA υποστηρίζει την ενσωμάτωση των κινδύνων στο στάδιο του underwriting. Όπως επισημαίνεται, οι ασφαλιστές πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αξιολογούν με ακρίβεια τους κινδύνους και να καθορίζουν τα ασφάλιστρα με βάση αυτούς. Η αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων με βάση τα εφαρμοζόμενα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, όταν αυτό δικαιολογείται αναλογιστικά, δίνει κίνητρα σε ιδιώτες και επιχειρήσεις να επενδύσουν σε ανθεκτικές υποδομές και πρακτικές.

Με την ενσωμάτωση των εκτιμήσεων κινδύνου στις πολιτικές underwriting και την προσφορά εκπτώσεων¹⁷, οι ασφαλιστές ενθαρρύνουν συμπεριφορές πρόληψης που ενισχύουν τη συνολική ανθεκτικότητα της κοινότητας.

Επιπλέον, οι ασφαλιστικές εταιρείες που προσφέρουν σημαντικά διαφοροποιημένα ασφάλιστρα, με βάση τα εφαρμοζόμενα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, μπορεί να ενθαρρύνουν την ταχεία υιοθέτηση των μέτρων αυτών και να συμβάλουν στη διατήρηση συνολικά ενός προσιτού κόστους στα ασφάλιστρα.

4. Καλύτερη οικοδόμηση και “Building back better” προσέγγιση

Η GFIA προτείνει να γίνουν πιο ανθεκτικές οι υποδομές, επισημαίνοντας τρεις παραμέτρους, οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη:

• Η επισκευή και η συντήρηση των υφιστάμενων υποδομών είναι ζωτικής σημασίας, το ίδιο και ο εκ των υστέρων εκσυγχρονισμός και η βιώσιμη αναβάθμισή τους.
• Για την υποστήριξη και της κοινωνικής προσαρμογής, οι νέες κατασκευές θα πρέπει να ακολουθούν μια προσέγγιση ευθυγραμμισμένη με τους στόχους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
• Η ανοικοδόμηση μετά από μια καταστροφή θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην ανθεκτικότητα, όπως αντικατοπτρίζεται στην προσέγγιση “Building back better”/«οικοδομήστε καλύτερα από ό,τι πριν». Η έννοια αυτή περιστρέφεται γύρω από πρακτικές ανθεκτικής δόμησης, όπως η χρήση υλικών ανθεκτικών σε ακραία καιρικά φαινόμενα (π.χ. στέγες ανθεκτικές σε τυφώνες, επενδύσεις ανθεκτικές στη φωτιά) ή προσαρμοσμένη αρχιτεκτονική (π.χ. κατασκευή με υπερυψωμένα θεμέλια για τον μετριασμό του κινδύνου πλημμύρας). Κάτι τέτοιο όχι μόνο συμβάλλει στην πρόληψη ζημιών από φυσικά φαινόμενα, αλλά βελτιώνει επίσης την πρόσβαση στην ασφάλιση για έναν μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων, υποστηρίζοντας τη συνολική οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη. Η στρατηγική «οικοδομήστε καλύτερα από ό,τι πριν» λαμβάνει υπόψη τη θέση κατασκευής για την ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε ακραία καιρικά φαινόμενα, με τον εντοπισμό και την οριοθέτηση των περιοχών που διατρέχουν κίνδυνο. Μπορούν να εξεταστούν διάφορες επιλογές οριοθέτησης: εντοπισμός και διατήρηση περιοχών λιγότερο ευάλωτων στις κλιματικές επιπτώσεις, για την κατασκευή κατοικιών και κρίσιμων υποδομών· περιορισμός των νέων κατασκευών σε ζώνες υψηλού κινδύνου και δημιουργία ζωνών προστασίας γύρω από περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως ακτές και αιγιαλός, για τη μείωση των επιπτώσεων των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Οι παραπάνω τρεις παράμετροι πρέπει να εξετάζονται ολιστικά, για να διασφαλιστεί ότι η επίλυση ενός ζητήματος δεν αυξάνει έναν άλλο κίνδυνο (π.χ. η εμπειρία του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με την επένδυση σε πολυκατοικίες – Grenfell).

Στην έκθεσή της η GFIA αναφέρει 4 παραδείγματα εφαρμογής της στρατηγικής «οικοδομήστε καλύτερα από ό,τι πριν»:

• Η «Πρωτοβουλία Sécheresse», ένα έργο που δρομολογήθηκε το 2023 από τη France Assureurs, τη CCR και την MRN για την προστασία των κατοικιών από τις επιπτώσεις της ξηρασίας. Στην πρώτη φάση αυτού του πειράματος, μελετώνται 200 σπίτια, για να εκτιμηθεί η εξέλιξη των λύσεων επισκευής με την πάροδο του χρόνου. Στη δεύτερη φάση, 100 σπίτια αξιολογούνται ως προς τον αντίκτυπο που είχαν, με την πάροδο του χρόνου, οι προληπτικές λύσεις και οι μέθοδοι αντιμετώπισης που εφαρμόστηκαν. Η πρώτη φάση προωθεί την ανθεκτικότητα των κτηρίων έναντι της ξηρασίας, ενώ η δεύτερη φάση προωθεί την ευαισθητοποίηση και την πρόληψη πριν από την εμφάνιση ζημιών.
• Η οικιστική μονάδα Babcock Ranch στη Φλόριντα, που διαφημίστηκε ως η πρώτη, πλήρως βιώσιμη και «ανθεκτική στους τυφώνες» κοινότητα στις ΗΠΑ, συγκέντρωσε το ενδιαφέρον, καθώς δεν υπέστη καμία ζημιά από τους τυφώνες Ian (2022) και Milton (2024), λόγω βασικών χαρακτηριστικών σχεδιασμού που διέθετε, όπως η ενίσχυση της δομής, η αντιπλημμυρική προστασία και οι ανθεκτικές υποδομές.
• Τα οικοδομικά πρότυπα της Καλιφόρνιας για τις πυρκαγιές, που περιγράφονται στο κεφάλαιο 7Α του California Building Code, θεσπίζουν προδιαγραφές για την κατασκευή σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ως Ζώνες Πολύ Υψηλού Κινδύνου Πυρκαγιάς (VHFHSZ). Οι κανονισμοί αυτοί αποσκοπούν στη βελτίωση της αντίστασης μιας κατασκευής στον κίνδυνο πυρκαγιάς, επιβάλλοντας τη χρήση ανθεκτικών στην ανάφλεξη δομικών υλικών και χαρακτηριστικών σχεδιασμού. Οι βασικές διατάξεις περιλαμβάνουν τη χρήση πυράντοχων στεγών, εξωτερικών τοίχων, παραθύρων και αεραγωγών, καθώς και περιορισμούς σε εύφλεκτα δάπεδα και περιφράξεις. Ο στόχος είναι να μειωθεί η ευπάθεια των κατοικιών όσον αφορά την εισχώρηση σπινθήρων, την ακτινοβολούμενη θερμότητα και την άμεση επαφή με φλόγα κατά τη διάρκεια πυρκαγιών, ενισχύοντας έτσι τη δημόσια ασφάλεια και ελαχιστοποιώντας τις υλικές ζημιές.
• Μετά τον τυφώνα Κατρίνα το 2005, η Λουιζιάνα προχώρησε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στους χωροταξικούς κανονισμούς, προκειμένου να υποστηρίξει τη μακροπρόθεσμη ανάκαμψη, την ανθεκτικότητα και τη δίκαιη ανάπτυξη. Η πόλη αναθεώρησε το Comprehensive Zoning Ordinance (CZO), το οποίο τέθηκε σε ισχύ το 2015, εισάγοντας νέες κατηγορίες χρήσεων γης, προωθώντας τις μικτές χρήσεις και ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη υψηλότερης πυκνότητας και με προσανατολισμό στις δημόσιες συγκοινωνίες. Οι βασικοί στόχοι περιλάμβαναν τη μείωση της εξάπλωσης και την ενσωμάτωση της διαχείρισης των ομβρίων υδάτων στον χωροταξικό σχεδιασμό. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αποσκοπούσαν στη δημιουργία ενός πιο προσαρμόσιμου και βιώσιμου αστικού ιστού και στην καλύτερη προετοιμασία της περιοχής για μελλοντικές περιβαλλοντικές προκλήσεις και καταστροφές.

Συμπέρασμα

Εν κατακλείδι, η GFIA επισημαίνει στην Έκθεσή της ότι «ο χωροταξικός σχεδιασμός προσφέρει μια ουσιαστική και άκρως αναγκαία προσέγγιση για τη διαμόρφωση δομημένων περιβαλλόντων, που είναι καλύτερα προετοιμασμένα για τους αυξανόμενους κινδύνους φυσικών καταστροφών. Εν όψει των αυξανόμενων κλιματικών πιέσεων, είναι απαραίτητο να συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα την πορεία αυτή. Η συμμετοχή των ασφαλιστών σε αυτή τη διαδικασία συμβάλλει στη μετάφραση της γνώσης των κινδύνων σε πρακτικές, εμπροσθοβαρείς αποφάσεις, που υποστηρίζουν τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα. Με προσεκτική συνεργασία και σαφείς στρατηγικές, ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να γίνει το θεμέλιο για ασφαλέστερες, πιο βιώσιμες κοινότητες».

1. UNDDR (2021),The human cost of disasters: an overview of the last 20 years (2000-2019). ↩︎
2. Munich Re (2023), Record thunderstorm losses and deadly earthquakes: the natural disasters of 2023. ↩︎
3. Climat-ADAPT (2024), Integration of climate change adaptation in land use planning. ↩︎
4. Η ανθεκτικότητα αναφέρεται στην ικανότητα των αστικών και αγροτικών περιβαλλόντων να αντέχουν, να προσαρμόζονται και να ανακάμπτουν από ακραία καιρικά φαινόμενα και κλιματικούς κινδύνους. ↩︎
5. United Nations Office for Disaster Risk Reduction (2015), Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030. ↩︎
6. Anna C. Hurlimann, Alan P. (2012),The role of spatial planning in adapting to climate change. ↩︎
7. European Union (2009), Adapting to climate change: towards a European framework for action. ↩︎
8. OECD (2024), Infrastructure for a climate resilient future. ↩︎
9. OECD (2020),Towards sustainable land use. ↩︎
10. Real Estate Society (2011), Climate hange adaptation through land use planning and disaster management. ↩︎
11. OECD (2023), Climate adaptation: Why local governments cannot do it alone, Environment Policy Paper No.38. ↩︎
12. Insurance Australia Group (2023), Addressing resilience in land use planning. ↩︎
13. Insurance Australia Group (2023), Addressing resilience in land use planning. ↩︎
14. Insurance Council of Australia (2023), Building Australia’s resilience: policy recommendations. ↩︎
15. AON (2025), Climate and catastrophe insight. ↩︎
16. AON (2025), Climate and catastrophe insight. ↩︎
17. OECD (2024), Infrastructure for a climate resilient future. ↩︎

---

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News