«Όλες οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πρέπει να στηρίξουν το έργο μας»

Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς».

Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς» είναι λίγο ή πολύ γνωστό στην ελληνική κοινωνία, μέσα από τις οργανωμένες δράσεις του για την προαγωγή της Οδικής Ασφάλειας και την εκπαίδευση των Ελλήνων οδηγών. Συνεπακόλουθη ωφέλεια από τις δράσεις του Ινστιτούτου απολαμβάνουν και οι ασφαλιστικές εταιρείες, καθώς μοιράζονται τον ίδιο στόχο για ασφαλέστερη οδήγηση από τους ασφαλισμένους τους και μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. 
Η κοινωνική διάσταση του θέματος της οδικής ασφάλειας συνδέεται με τους επιχειρηματικούς στόχους μιας ολόκληρης αγοράς, με τρόπο που μόνο όφελος μπορεί να έχει για το κοινωνικό σύνολο –και αυτό δεν είναι κάτι που συναντάμε συχνά. 
Ως κλαδικό περιοδικό θεωρούμε υποχρέωσή μας να παραχωρούμε το βήμα και σε ανθρώπους που με τη δράση τους, αφιλοκερδώς, προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στην κοινωνία και γι’ αυτό επιδιώξαμε μια συζήτηση με την Πρόεδρο του Ινστιτούτου, κα Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά. 
Ελπίζουμε ότι τα όσα είχε να μας πει θα εμπνεύσουν όχι μόνο τις εταιρείες, που έχουν ακόμα πολλά περιθώρια να στηρίξουν τέτοιες πρωτοβουλίες, αλλά και τον καθέναν από εμάς ως άτομα, που με την οδική συμπεριφορά μας σχηματίζουμε μια εικόνα που χρειάζεται μεγάλη βελτίωση…

Συνέντευξη στην Αμαλία Ρουχωτά

Κυρία Μυλωνά, πόσα χρόνια δραστηριοποιείται το Ινστιτούτο με ενέργειες για την Οδική Ασφάλεια και σε τι ακριβώς συνίστανται οι δράσεις του;
Β.Μ.: Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) Πάνος Μυλωνάς είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός και συστάθηκε στις 12 Μαΐου του 2005 από πανεπιστημιακά ιδρύματα, επιχειρηματικούς φορείς, ελεγκτική εταιρεία και φυσικά πρόσωπα. Η αφορμή της ίδρυσής του ήταν ο άδικος χαμός του γιου μου, Πάνου Μυλωνά, σε τροχαίο δυστύχημα στις 22 Μαρτίου του 2004. Ο Πάνος έχασε τη ζωή του στο δρόμο, καθώς πήγαινε στην Πάτρα για να παρακολουθήσει τα πανεπιστημιακά του μαθήματα… Θελήσαμε τότε να ιδρύσουμε ένα φορέα για να αγωνιστούμε ώστε κανένας άλλος νέος, κανένας άνθρωπος να μην έχει την τύχη του δικού μου παιδιού… 
Την ώρα που η χώρα μας διατηρεί επί σειρά ετών τη θλιβερή πρωτιά σε όλη την Ευρώπη στα θανατηφόρα τροχαία, το Ινστιτούτο υποστηρίζει και προωθεί δραστηριότητες που προάγουν την οδική ασφάλεια, την κυκλοφοριακή αγωγή, τη μελέτη, έρευνα, ενημέρωση και εκπαίδευση, στοχεύοντας κατ’ εξοχήν στην πρόληψη και μείωση των τροχαίων δυστυχημάτων. Το σκοπό αυτό τον εξυπηρετεί μέσα από ποικίλες δράσεις ευαισθητοποίησης των πολιτών αλλά και των αρμόδιων φορέων της πολιτείας αλλά και μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα για νέους και παιδιά.  
Με το Ι.Ο.ΑΣ. συνεργάζονται ενώσεις και Oργανισμοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ αποτελεί μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC).

Συμμετέχει το Ι.Ο.ΑΣ. και σε κάποιες διεθνείς δράσεις; 
Β.Μ.: To Ινστιτούτο συντονίζει για 9 χώρες (Ελλάδα, Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ισπανία, Πολωνία, Βουλγαρία) το AVENUE, ένα καινοτόμο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που δημιουργεί τα πρότυπα Κέντρα Αναφοράς για την οδική ασφάλεια και καταρτίζει δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης. 
Στην Ελλάδα έχουμε δημιουργήσει δύο τέτοια πρότυπα κέντρα, ένα στην Αθήνα (το εθνικό – national NEST) και ένα στην Πάτρα (το τοπικό – local NEST, που φιλοξενείται στο Πανεπιστήμιο Πατρών σε κτήριο του Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας), αλλά και την κινητή μονάδα (mobile NEST) με την οποία περιοδεύουμε σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτά τα κέντρα διαθέτουμε σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, μοναδικό στην Ευρώπη, τον οποίο αξιοποιούμε στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα. 
Ο εξοπλισμός μας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, προσομοιωτές σύγκρουσης, ανατροπής, οδήγησης σε επικίνδυνες συνθήκες, η χρήση των οποίων βοηθά τους εκπαιδευόμενους να αντιληφθούν τη σημασία της οδικής ασφάλειας με βιωματικό τρόπο. 

Ποια είναι η εικόνα που έχετε διαμορφώσει ως προς το επίπεδο οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα αλλά και την ευαισθητοποίηση των Ελλήνων οδηγών ως προς το θέμα αυτό;
Β.Μ.: Δεν μπορώ να πω ότι είναι και η καλύτερη. Σύμφωνα με τα στατιστικά και τα επίσημα δεδομένα καθώς και τις δικές μας μετρήσεις και τις έρευνες που έχουμε διεξάγει, είναι απογοητευτική. 
Όσον αφορά στους  Έλληνες οδηγούς, στη συμπεριφορά τους και στη νοοτροπία τους οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος το ότι είμαστε πρώτοι στην Ε.Ε. σε θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς από τροχαία. Η δική μας προσπάθεια είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους  Έλληνες οδηγούς, γιατί πιστεύουμε ότι αυτή η κακή εικόνα που παρουσιάζουν οφείλεται στην άγνοια των κινδύνων που υπάρχουν όταν οδηγούν κάποιο όχημα, στην έλλειψη κυκλοφοριακής διαπαιδαγώγησης, τόσο από την οικογένεια όσο και από το σχολείο, αλλά και στην αντικοινωνικότητα που μας διακρίνει σε πολλές περιπτώσεις. 
Σημαντική παράμετρος γι’ αυτή την εικόνα είναι επίσης και η μη εφαρμογή του νόμου. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι, σε έρευνα που είχαμε διεξάγει σε 12 χώρες, οι  Έλληνες αναδείχθηκαν οι πιο επιθετικοί οδηγοί στην Ευρώπη, ωστόσο, όταν οδηγούν στο εξωτερικό, συμπεριφέρονται με προσοχή και σύνεση. Αυτό είναι ένα στοιχείο που μας δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. 
Η άλλη όψη του ίδιου προβλήματος είναι οι περιπτώσεις ξένων επισκεπτών της χώρας μας που, ενώ στην πατρίδα τους απολαμβάνουν υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας, όταν έρχονται στα ελληνικά νησιά, συμπεριφέρονται οδικά με έναν τρόπο που δεν θα μπορούσαν ούτε καν να διανοηθούν στη χώρα τους. Το κάνουν όμως στην Ελλάδα, ακριβώς επειδή το περιβάλλον δεν είναι υποστηρικτικό της σωστής οδικής συμπεριφοράς.

Θα λέγατε ότι η δράση του Ι.Ο.ΑΣ. έχει στόχο να καλύψει κενά ή ελλείψεις της Πολιτείας και εάν ναι ποια έχετε εντοπίσει ότι είναι αυτά;
Β.Μ.: Ο σκοπός μας από το ξεκίνημά μας είναι να σώσουμε έστω και μια ζωή και πιστεύω ότι έχουμε σώσει πολλές ζωές. Μην ξεχνάτε ότι ο ρόλος μας είναι συμβουλευτικός. Δεν έχουμε τις δυνάμεις αλλά ούτε και την αρμοδιότητα να υποκαταστήσουμε την πολιτεία. Για το λόγο αυτό στηρίζουμε την πολιτεία με όποιον τρόπο μπορούμε. Βραβεύουμε κάθε χρόνο τους τροχονόμους που έχουν διακριθεί για τις καλές υπηρεσίες τους, καταγράφουμε και επισημαίνουμε στους αρμόδιους φορείς τα επικίνδυνα σημεία του οδικού δικτύου, προκειμένου να γίνουν βελτιώσεις. Επιπλέον, έχουμε προσφέρει σημαντικό εξοπλισμό στην Τροχαία, όπως τα αλκοολόμετρα. Έχουμε παράσχει και τοποθετήσει φωτεινούς σηματοδότες και προειδοποιητικές πινακίδες σε διάφορα σημεία του οδικού δικτύου. Η πολιτεία, όμως, έχει τον τελευταίο λόγο στο θέμα της οδικής ασφάλειας. 
Η δική μας συμβολή είναι, ωστόσο, σημαντική ιδιαίτερα στο θέμα της κυκλοφοριακής αγωγής των νέων αλλά και των ανήλικων παιδιών, περιοχή στην οποία η πολιτεία αφήνει ένα τεράστιο κενό. Θεωρούμε ότι ένα από τα μεγαλύτερα έργα μας το επιτελούμε στα σχολεία, όπου, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στις μικρές ηλικίες, προσπαθούμε με βιωματικό τρόπο να μάθουμε στα παιδιά την αξία της οδικής ασφάλειας. Αυτό το ρόλο θα έπρεπε να τον έχει αναλάβει θεσμικά η πολιτεία εδώ και χρόνια.

Στο παρελθόν έχετε διοργανώσει ή συμμετάσχει σε πλήθος δράσεων. Ποιες από αυτές θα ξεχωρίζατε ως σημαντικότερες και σε ποιες περιπτώσεις υπήρξαν αρωγοί σας φορείς ή εταιρείες της ασφαλιστικής αγοράς;
Β.Μ.: Ξεχωρίζω το πρόγραμμα δημιουργίας πρότυπων κέντρων αναφοράς για την οδική ασφάλεια, AVENUE, που προανέφερα, ένα έργο που στηρίζεται από την Ε.Ε. και διακρίθηκε στην αξιολόγησή του ανάμεσα σε πολλές άλλες προτάσεις, συγκεντρώνοντας την υψηλότερη βαθμολογία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 
Στο πρόγραμμα αυτό είχαμε κατά την έναρξή του συμβολική υποστήριξη από την Εθνική Ασφαλιστική, που ανέλαβε και την ασφάλιση του εξοπλισμού μας. Η ΑΧΑ στηρίζει το πρόγραμμα κυκλοφοριακής αγωγής για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης «Καν’ το Σωστά» και στήριξε, επίσης, πολλές δράσεις μας για «Νύχτες χωρίς Ατυχήματα», ακόμη και με τη συμμετοχή εθελοντών από το προσωπικό της. Άλλες εταιρείες όπως η AIG, αλλά και το ΕΙΑΣ, έχουν στηρίξει με εισφορές  τους, κατά καιρούς, μεμονωμένες δραστηριότητές μας. Ακόμη, η Διεθνής  Ένωση, στα πρώτα βήματα του Ινστιτούτου, μας προσέφερε στήριξη. Πιστεύουμε, ωστόσο, πως όλες οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πρέπει να στηρίξουν το έργο μας. 
Στο εξωτερικό, άλλωστε, με εξέχοντα υποδείγματα τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία, την Ελβετία, την Ισλανδία και την Ιταλία, οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι οι κατεξοχήν υποστηρικτές φορέων και δράσεων όπως το Ι.Ο.ΑΣ. Εξάλλου, ο ασφαλιστικός κλάδος έχει οικονομικό συμφέρον και μεγάλο όφελος όταν υπάρχει υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας. Η λειτουργία των ασφαλιστικών εταιρειών σε μια χώρα με χαμηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας είναι καταστροφική για τη βιωσιμότητά τους. Εμείς, από την πλευρά μας, πιστεύουμε και στηρίζουμε στις ενημερωτικές μας δράσεις την άποψη ότι η οικονομική κρίση δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για τη μη ασφάλιση αυτοκινήτων. Η έλλειψη γνώσης της αξίας της ασφάλισης και κατ’ εξοχήν το να κινείσαι χωρίς ασφάλιση αποτελεί εγκληματική ενέργεια προς το κοινωνικό σύνολο αλλά και δείγμα νοοτροπίας τριτοκοσμικής χώρας.

Η τραγική προσωπική σας απώλεια στάθηκε η αφορμή για την ίδρυση του Ινστιτούτου. Συμπεραίνω ότι ήταν μια απολύτως συνειδητή επιλογή. Θα ήθελα να μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις που σας οδήγησαν στην ανάληψη αυτής της πρωτοβουλίας και τις τυχόν δυσκολίες που αντιμετωπίσατε για την υλοποίησή της.  
Β.Μ.: Η σύσταση του Ινστιτούτου ξεκίνησε από την αγανάκτηση και τη διαμαρτυρία που θέλησαν να εκφράσουν οι συμφοιτητές και οι καθηγητές του γιου μου, όταν εκείνος χάθηκε. Ο Πάνος ήταν τεταρτοετής φοιτητής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών. Ήταν πολύ αγαπητός στους συμφοιτητές και τους καθηγητές του και στην πραγματικότητα η πρωτοβουλία για την ίδρυση ενός φορέα με στόχο την πρόληψη των τροχαίων ήταν δική τους, καθώς επίσης και των συναδέλφων και συνεργατών του Πάνου από το χώρο του αυτοκινήτου, καθώς ο Πάνος παράλληλα με τις σπουδές του ήταν και δημοσιογράφος του ειδικού Τύπου του αυτοκινήτου, ο πιο νέος διαπιστευμένος στην Ευρώπη στο WRC. Ένας ταλαντούχος νέος, αλλά παράλληλα πολύ σεμνός με εξαίρετο ήθος και αγάπη για τη ζωή. 
Αυτή την πρωτοβουλία, που ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιό του, αγκάλιασε κι η οικογένειά μου και για μένα είναι πλέον σκοπός ζωής μέσα από αυτό τον άδικο θάνατο να σωθούν άλλοι άνθρωποι. Όπως αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, για μας τους γονείς είναι μια προσπάθεια να ξεπεράσουμε κάτι που δεν ξεπερνιέται: την τραγική απώλεια του παιδιού μας που δεν την έχουμε ξεπεράσει ακόμα, αγωνιζόμαστε, όμως, ώστε να μη βρεθούν στη δική μας θέση άλλοι γονείς… 
Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Πατρών αποφάσισε, μάλιστα, και τη θέσπιση υποτροφίας «Πάνος Μυλωνάς», η οποία χορηγείται κάθε χρόνο, στη  μνήμη του αδικοχαμένου Πάνου. 
Όσον αφορά στις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, αρκεί να πω ότι στην Ελλάδα τίποτα δεν είναι εύκολο. Ακόμη και ο πιο απλός στόχος χρειάζεται αφοσίωση, επιμονή και πίστη για να επιτευχθεί. Πόσο μάλλον ένα τόσο περίπλοκο και πολυεπίπεδο ζήτημα, όσο η οδική ασφάλεια. 
Η Οδική Ασφάλεια στην Ελλάδα δεν έχει τύχει της προτεραιότητας που θα έπρεπε. Είναι ένα ζήτημα που δεν “πουλάει”. Παρότι στις μέρες της κρίσης πολλοί δίνουν σημασία σε φορείς που έχουν να κάνουν με τον επισιτισμό των ανέργων, η Οδική Ασφάλεια αφορά τα πάντα: την ασφάλεια και την υγεία, το περιβάλλον, τη ζωή και το θάνατο, αλλά κυρίως την αξιοπρέπεια των ανθρώπων.

Στα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την ίδρυση του Ι.Ο.ΑΣ. μέχρι σήμερα υπήρξαν στιγμές ή γεγονότα που ξεχωρίζετε και τα οποία σας έκαναν να νιώσετε δικαιωμένη για την επιλογή σας; 
Β.Μ.: Υπήρξαν πολλές τέτοιες στιγμές. Πρώτα από όλα ο μεγάλος αριθμός νέων εθελοντών που συμμετέχουν στις δράσεις και αυξάνονται ολοένα και περισσότερο σε πανελλαδικό επίπεδο. Ιδιαίτερα δε με συγκινεί η απήχηση που έχουν οι δράσεις μας και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα στα μικρά παιδιά. Το σπίτι μου είναι γεμάτο από ζωγραφιές που μου αφιέρωσαν μικροί μαθητές αλλά και ένα λεύκωμα που έφτιαξαν γράφοντάς μου ποιήματα και άλλα τρυφερά λόγια, που δείχνουν πως τα θετικά μηνύματα αγγίζουν τις αγνές καρδιές των παιδιών και πως ο αγώνας μας έχει νόημα. Αυτό με κάνει αισιόδοξη και για το επίπεδο της οδικής ασφάλειας στο μέλλον. Αυτά τα μικρά παιδιά είναι οι αυριανοί οδηγοί.
Δικαίωση για τον αγώνα μας ήταν, επίσης, η βράβευσή μας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη, από τη σουηδική κυβέρνηση αλλά και δεκάδες ακόμη διακρίσεις των προτάσεων και των προγραμμάτων μας από εθνικούς και διεθνείς φορείς. 
 Ήταν όμως ένα ξεχωριστό γεγονός, που δεν είχα φανταστεί, όταν η πρωτοβουλία μου με προτάσεις για τη λειτουργία και συμμόρφωση των εταιρειών βάσει φιλοσοφίας Οδικής Ασφάλειας, που υποβάλλαμε πριν έξι χρόνια στο ETSC, κατέληξε, μέσω του Σουηδικού Οργανισμού Οδικής Ασφάλειας, στη δημιουργία του νέου πρότυπου ISO 39001 για την Οδική Ασφάλεια, που πριν μερικούς μήνες ολοκληρώθηκε, δημιουργώντας και μια νέα προοπτική για το ζήτημα της Οδικής Ασφάλειας. 
Επίσης, πρόσφατα, μέσα από ένα Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας (ΚΟΧ) στην Περιφέρεια Αττικής και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, εκπαιδεύσαμε και αξιοποιήσαμε ψυχολόγους και παιδαγωγούς για προγράμματα κυκλοφοριακής αγωγής. Μόλις μέσα σε 4 μήνες καταφέραμε να εκπαιδεύσουμε 15.000 παιδιά, φτάνοντας έτσι στις 55.000 παιδιών που έχουμε εκπαιδεύσει σε δημοτικά σχολεία, 20.000 σε Γυμνάσια και Λύκεια και δεκάδες χιλιάδες στρατευμένους νέους μας, σε κέντρα εκπαίδευσης αλλά και στις παραγωγικές σχολές. 
Πόσα όμως παιδιά και πόσοι νέοι είναι ανάγκη ακόμα να ενημερώνονται και να εκπαιδεύονται; Αυτό μας κάνει να είμαστε σε διαρκή προσπάθεια, συσπειρώνοντας διαρκώς γύρω από το έργο μας φορείς και δυνάμεις.

Μέσα από ποιες δράσεις πλησιάζετε τους νέους ανθρώπους, για να τους ευαισθητοποιήσετε ως προς  το ζήτημα της Οδικής Ασφάλειας;
Β.Μ.: Τα τροχαία αποτελούν πρώτη αιτία θανάτου για τις ηλικίες 15-29, δεύτερη για τις ηλικίες 5-14 και τρίτη για τις ηλικίες 30-44. Οι πιο τρυφερές αλλά και πιο παραγωγικές ηλικίες πλήττονται, με συνέπειες για την οικογένεια, την κοινωνία αλλά και την ανάπτυξη αυτού του τόπου. Ως Συμβουλευτικό  Όργανο του Ο.Η.Ε. σε θέματα Οδικής Ασφάλειας είχαμε την τιμή να συντονίσουμε τη συνάντηση για τους νέους στην έδρα του Ο.Η.Ε στη Γενεύη, στις 6 & 7 Μαΐου 2013, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εβδομάδας Οδικής Ασφάλειας. Μια πρωτοβουλία του Ινστιτούτου που έγινε παγκόσμια δραστηριότητα και έχει ενταχθεί στη δεκαετία δράσεων του Ο.Η.Ε. για την Οδική Ασφάλεια (UN Decade for Action for Road Safety). 
Οι «Νύχτες Χωρίς Ατυχήματα» ευαισθητοποίησαν νέους και φορείς, συμβάλλοντας στη μείωση των βεβαιωμένων παραβάσεων και θανάτων από κατανάλωση αλκοόλ στην οδήγηση. 
Τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα για τους προσκόπους διεθνώς παρουσιάστηκαν με επιτυχία στη Σουηδία, στην Ελβετία και το καλοκαίρι στον Καναδά, όπου έχουμε προσκληθεί.
Επίσης, το καινοτόμο πρόγραμμά μας «ΕΡΜΗΣ» σε συνεργασία με τα δικαστήρια ανηλίκων, που εκδίδουν αποφάσεις παραπέμποντας νέους με παραβατική συμπεριφορά στο Ινστιτούτο για παρακολούθηση σεμιναρίων ως αναμορφωτικό μέτρο, είναι σίγουρα άλλος ένας τομέας που επιβεβαιώνει την αναγνώριση του έργου του Ι.Ο.ΑΣ., που με ευθύνη και συνέπεια σκύβει πάνω στα προβλήματα των νέων και της κοινωνίας για την προστασία της ζωής στους δρόμους.