Του κ. Γιώργου Κουτσούκου*

O N.. 4336/2015 είναι πλέον γεγονός, όπως πραγματικότητα αποτελούν και οι νέες συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα μπορούσαν, χωρίς υπερβολή, να χαρακτηριστούν και ως …“αρκούντως πρωτόγνωρες”, σε σχέση ακόμη και με το περιεχόμενο προγενέστερων συνταξιοδοτικών νόμων (Ν. 3863/2010, 3865/2010, 4093/2012), που χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως “ανατρεπτικό”.

O ιδιάζων μεταρρυθμιστικός χαρακτήρας του νέου μνημονιακού νόμου δεν έγκειται μόνο στο ιδιότυπο σύστημα αλγορίθμων για τις μεταβατικές ανά έτος αυξήσεις των ηλικιακών ορίων (το οποίο υιοθετήθηκε και μεταφυτεύτηκε, όπως ακριβώς προτάθηκε από τους θεσμούς), αλλά και στη διαφορετική ερμηνεία-φιλοσοφία που εισήγαγε ως προς την έννοια της θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος (κυρίως στον δημόσιο τομέα), ανατρέποντας σαφώς μακροχρόνιες ασφαλιστικές προσδοκίες, αλλά και ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

Αυτό που, ωστόσο, δεν καθίσταται άμεσα αντιληπτό και συνειδητό είναι οι μεγάλες έως και …χαοτικές διαφορές στα όρια ηλικίας για τη λήψη μειωμένης και πλήρους σύνταξης σε ασφαλισμένους διαφορετικών ασφαλιστικών φορέων ή ακόμη και οι κυμαινόμενες διαφορές στα ποσά των συντάξεων για τους συνταξιοδοτούμενους από 01/01/2015 και μετά (είναι ήδη γνωστό ότι η Εγκύκλιος Α.Π. Φ.80000/οικ.36954/1255 του Υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης Π. Χαϊκάλη υιοθετεί τόσο τον Ν. 3863/10 για τη βασική και την κατώτατη σύνταξη, όσο και τον Ν. 4334/15 για την απονομή αναλογίας της βασικής στους συνταξιοδοτούμενους από 1/1/2015).

Η χορήγηση έως την ηλικία των 67 ετών μόνο του οργανικού ποσού στους συνταξιούχους, το οποίο θα βασίζεται αποκλειστικά στις εισφορές τους, θίγει αναμφισβήτητα όσους έχουν συμπληρώσει 15-20 χρόνια ασφάλισης (4.500-6.000 ένσημα) και χαμηλές αποδοχές. Κυρίως, δε, πλήττει ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων, όπως π.χ. τις μητέρες με ανήλικα τέκνα στον ιδιωτικό τομέα (5.500 ημέρες ασφάλισης), ενώ ακόμη δεν υπάρχει ξεκάθαρο τοπίο, όσον αφορά το πώς θα διαμορφωθούν οι συντάξεις στο Δημόσιο (πλην των ανδρών-γυναικών με ανήλικο, ειδική κατηγορία αποτελούν και οι τρίτεκνοι στον δημόσιο τομέα), με βάση τη διάκριση βασικής και αναλογικής σύνταξης.

Υπενθυμίζουμε ότι νέα δεδομένα αποτελούν:
α) ότι η κατώτατη σύνταξη κινείται αναδρομικά από 01/01/2015 στα 392,70 ευρώ από 486,00 ευρώ (περαιτέρω συρρίκνωση από 01/01/2016 του εθνικού ΑΕΠ και των τιμών δυνητικώς οδηγεί σε περαιτέρω συρρίκνωση και “επιδοματοποίηση” της κατώτατης σύνταξης στα επίπεδα των 350, 250 ή και 150 ευρώ),

β) ότι το αναλογικό ποσό σύνταξης προσδιορίζεται στη βάση του συνόλου του ασφαλιστικού βίου καθενός και υπολογίζεται με συντελεστή που είναι ανάλογος του χρόνου ασφάλισης και

γ) ότι η βασική σύνταξη, το ύψος της οποίας καθορίζεται μέχρι 31.12.2015 στο ποσό των 360,00 ευρώ μηνιαίως, αναπροσαρμόζεται από 1.1.2016 και θα καταβάλλεται:
(i) σε όσους δεν έχουν συμπληρώσει τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης των 15 ετών, έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους και πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια και κριτήρια διαμονής στη χώρα, καθώς και
(ii) στους δικαιούχους αναλογικής σύνταξης, από την ημερομηνία χορήγησης αυτής.

Έτσι, π.χ. αναφέρεται ενδεικτικώς ότι ασφαλισμένος/η στον ΟΑΕΕ με 15ετία στην 6η ασφαλιστική κατηγορία θα μπορεί να λάβει σύνταξη περί τα 420,00 ευρώ αντί των 640,00 ευρώ που ισχύει έως σήμερα. Καταλύτης για το πώς τελικώς θα διαμορφωθούν οι συντάξεις στον ΟΑΕΕ αποτελούν οι ασφαλιστικές κατηγορίες, στις οποίες υπαγόταν ο εν δυνάμει συνταξιούχος κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου και για πόσο χρονικό διάστημα. Όσο χαμηλότερες οι ασφαλιστικές κατηγορίες, τόσο πιο συρρικνωμένο θα εμφανίζεται και το ποσό της σύνταξης, το οποίο, σε πολλές περιπτώσεις, θα μοιάζει ομολογουμένως με …επίδομα.

Επίσης, σε άνδρα ή γυναίκα με ασφάλιση στο ΙΚΑ με 4.500 ημέρες ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 700,00 ευρώ, θα καταβάλλεται σύνταξη περί τα 315,00 ευρώ αντί των 486,00 ευρώ, ενώ με 20 έτη ασφάλισης και 500,00 ευρώ αποδοχές, η σύνταξή του θα διαμορφωθεί περίπου στα 297,00 ευρώ. Αντιστοίχως, αν έχει αποδοχές περί τα 700,00 ευρώ, θα διαμορφωθεί στα 352,00 ευρώ.

Καθίσταται εύληπτο, δηλαδή, ότι όσο πιο χαμηλές είναι οι αποδοχές του μισθωτού σε σύνολο ασφάλισης 15-20 ετών, τόσο περισσότερο επηρεάζεται το ύψος της σύνταξης, εξουδετερώνοντας ακόμη και το πλεονέκτημα των περισσότερων ενσήμων στο ΙΚΑ, αφού αυτό δεν εγγυάται τελικώς ένα καλύτερο ποσό.

Θα πρέπει να σημειωθεί, τέλος, ότι αλλάζει αναδρομικά από το …2011 ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, με την πρόβλεψη καταβολής αναλογίας της βασικής σύνταξης των 360,00 ευρώ ακόμη και για όσους και όσες έχουν υποβάλει φέτος αίτηση συνταξιοδότησης! Όσοι έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε ταμείου έως τις 31/12/2010 και υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης μετά την 1/1/2015 θα λαμβάνουν δύο τμήματα σύνταξης. Ένα με βάση τα ποσοστά και τις συντάξιμες αποδοχές ή ασφαλιστικές κατηγορίες που ίσχυαν για τον χρόνο ασφάλισης έως το 2010 και ένα δεύτερο τμήμα με χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης και αναλογία της βασικής σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης από την 1/1/2011.

Έτσι, π.χ. αναφέρεται ενδεικτικώς ότι ασφαλισμένος με 35ετία και μισθό 1.500,00 ευρώ έως το 2010 και 1.100,00 ευρώ από 2011-2015, θα λάβει περίπου μεικτή σύνταξη 1.030,00 ευρώ, αντί 1.069,00 ευρώ, εάν υπολογιζόταν η σύνταξη με βάση όσα ίσχυαν πριν τον νέο νόμο. Καθίσταται και εδώ εύληπτο ότι όσο πιο σύντομος είναι ο ασφαλιστικός βίος του συνταξιούχου από 01/01/2011 και μετά (δηλαδή όσο πιο γρήγορα καταφύγει σε συνταξιοδότηση), τόσο λιγότερο θα αισθανθεί τη ζημία του νέου υπολογισμού στην οριστική σύνταξή του, αφού το τελικό ποσό θα οικοδομηθεί κατά κύριο λόγο στο “ωφέλιμο” τμήμα του χρόνου ασφάλισής του έως και 31/12/2010.

Σχετικά Άρθρα

Χρ. Παπακωνσταντίνου: Η Εποπτεία της ΤτΕ θα συμβάλει στην ανάπτυξη των ΤΕΑ

Συνέπειες της δόλιας παράβασης του ασφαλιστικού βάρους

Γ. Κακαλιάντης: Τρεις πρακτικές που οδηγούν στην κορυφή