Ασφαλιστικές εταιρείες: Χρηματοδοτώντας το μέλλον

Η υποστήριξη των μακροπρόθεσμων επενδύσεων και της ανάπτυξης παραμένει στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας πολιτικής σκηνής. Με εκτιμώμενα υπό διαχείριση στοιχεία ενεργητικού ύψους 8,6 τρις ευρώ στην Ευρώπη το 2013, ο ασφαλιστικός κλάδος αποτελεί το μεγαλύτερο θεσμικό επενδυτή στην Ευρώπη και, συνεπώς, η Insurance Europe παρακολουθεί από πολύ κοντά τις εξελίξεις στον τομέα αυτόν. Καθώς είναι κάτοχοι μακροπρόθεσμων μη ευχερώς ρευστοποιήσιμων στοιχείων παθητικού, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν την ικανότητα να επενδύουν σε μακροπρόθεσμα και μη ευχερώς ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού, όπως τις υποδομές ή τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη.

Το Μάρτιο του 2013 είχε ξεκινήσει ένας διάλογος στην Ευρώπη, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την Πράσινη Βίβλο για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομίας. Η Insurance Europe απάντησε στην Πράσινη Βίβλο τον Ιούνιο του 2013, χαιρετίζοντας το γεγονός ότι αναγνωρίζει ότι οι αλλαγές στις εποπτικές ρυθμίσεις, τις λογιστικές απαιτήσεις ή τον φορολογικό νόμο, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο στη δυνατότητα των ασφαλιστικών εταιρειών να παρέχουν μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της οικονομίας. Η Insurance Europe τόνισε, επίσης, ότι ο αντίκτυπος των ρυθμιστικών πρωτοβουλιών θα πρέπει να εκτιμηθεί μέσα από μελέτες σωρευτικής επίπτωσης, τόσο εντός όσο και μεταξύ των διαφόρων κλάδων.

Η απάντηση της Insurance Europe στην Πράσινη Βίβλο συνοδεύτηκε και από μία εκτενέστερη έκθεση, «Χρηματοδοτώντας το Μέλλον», που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2013. Στην έκθεση αυτή, εκτός του ότι αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι ασφαλιστικές εταιρείες επενδύουν και ο βαθμός με τον οποίο οι επενδύσεις τους βοηθούν κυβερνήσεις, εταιρείες και ιδιώτες, υπογραμμίζονται επίσης οι σημαντικές αλληλεπιδράσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στις κανονιστικές εξελίξεις –όπως το Solvency II και ο Κανονισμός για τις Υποδομές των Ευρωπαϊκών Αγορών (EMIR)– και τις επενδυτικές αποφάσεις των ασφαλιστικών εταιρειών. Στη διάρκεια των συζητήσεων για τις αλλαγές που θα εισαγάγει η Οδηγία Omnibus II στο Solvency II, η έκθεση συνέβαλε στην εξήγηση του γιατί ήταν απαραίτητες οι αλλαγές στην αντιμετώπιση μακροπρόθεσμων εγγυήσεων, τονίζοντας τα οφέλη που επιφέρουν οι επενδύσεις των ασφαλιστικών εταιρειών στη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη, καθώς και τις πιθανές προκλήσεις που θα αντιμετώπιζαν αυτές οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις των ασφαλιστικών εταιρειών χωρίς τα κατάλληλα μέτρα για τις μακροπρόθεσμες ασφαλιστικές εργασίες.

Η Insurance Europe χαιρέτισε, επίσης, μία έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2014 από την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περί μακροπρόθεσμων επενδύσεων. Η ομοσπονδία υποστήριξε την έκκληση που έκανε η έκθεση για ένα σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο, για αξιολογήσεις του αντίκτυπου των ρυθμιστικών αποτελεσμάτων στη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση και για μεγαλύτερη διεθνή σύγκλιση επί μακροπρόθεσμων χρηματοδοτικών πρωτοβουλιών. Η Insurance Europe υπογράμμισε τη σημαντική επίδραση των κεφαλαιακών επιβαρύνσεων στη διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων των ασφαλιστικών εταιρειών και, κατά συνέπεια, τη σημασία της κατάλληλης βαθμονόμησης του πλαισίου Solvency II, ώστε να αντικατοπτρίζει τους πραγματικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθενται οι ασφαλιστικές εταιρείες.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες στο επίκεντρο της παγκόσμιας συζήτησης

Το Φεβρουάριο του 2013, το G-20 δημιούργησε μία ομάδα μελέτης για τη χρηματοδότηση επενδύσεων, η οποία θα σκιαγραφούσε τυχόν κανονιστικές προκλήσεις που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές. Η παγκόσμια συζήτηση εστιάζει σε δύο βασικούς τομείς: πρώτον, την ανάγκη αξιολόγησης του πιθανού αντίκτυπου των ρυθμιστικών παρεμβάσεων στην παροχή μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης και, δεύτερον, στις δράσεις πολιτικής για τη στήριξη μακροπρόθεσμων επενδύσεων και της οικονομικής ανάπτυξης. Το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB) και ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) παίζουν ρόλους-κλειδιά στην εργασία του G-20 για μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Η Insurance Europe είχε την ευκαιρία να συμβάλλει στην εργασία του FSB για τον προσδιορισμό της επίδρασης του υφιστάμενου και του αναδυόμενου ρυθμιστικού πλαισίου για την παροχή μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης.

Πηγές: Insurance Europe, OECD, EFAMA, SWF Institute, Forbes

*2011 data, Oliver Wyman analysis

Επενδύσεις ασφαλιστικών εταιρειών στην οικονομία

21% όλων των ευρωπαϊκών εταιρικών ομολόγων

11% όλου του τραπεζικού χρέους της ευρωζώνης

24% του ευρωπαϊκού κρατικού χρέους

18% του συνόλου των ευρωπαϊκών εισηγμένων μετοχών

Πηγή: “Funding the future: insurers’ role as institutional investors”, Insurance Europe and Oliver Wyman, June 2013

Ειδικότερα, η Insurance Europe προέβαλε συγκεκριμένα παραδείγματα ρυθμιστικών εξελίξεων (Solvency II, EMIR και αλλαγές στα Διεθνή πρότυπα Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης 4 και 9) που μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο, αν δεν σχεδιαστούν και βαθμονομηθούν κατάλληλα. Τα σχόλια της Insurance Europe περιλήφθηκαν στην έκθεση της FSB προς το G-20 τον Αύγουστο του 2013.

Η Insurance Europe εξέφρασε παρόμοιους προβληματισμούς αναφορικά με την εργασία του ΟΟΣΑ περί θεσμικών επενδυτών και την ανάπτυξη των Αρχών Υψηλού Επιπέδου του ΟΟΣΑ για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση. Η Insurance Europe έχει συμμετάσχει, επίσης, και έχει κάνει παρουσιάσεις σε διάφορα εργαστήρια και στρογγυλά τραπέζια του ΟΟΣΑ, με θέμα τους θεσμικούς και μακροπρόθεσμους επενδυτές.

Τον Απρίλιο του 2014 ο ΟΟΣΑ δημιούργησε ένα ερωτηματολόγιο για το ρυθμιστικό πλαίσιο των επενδύσεων των ασφαλιστικών εταιρειών, που στόχο έχει τη συγκέντρωση πληροφοριών από κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ σε τομείς όπως η αποτίμηση στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, η μέτρηση και βαθμονόμηση τυχόν κεφαλαιακών απαιτήσεων συνδεόμενων με επενδύσεις και η ύπαρξη τυχόν ποσοτικών ορίων στην κατανομή ενεργητικού των ασφαλιστικών εταιρειών. Η Insurance Europe πιστεύει ότι η άσκηση αυτή θα δώσει επίσης σημαντικότατες πληροφορίες για διεθνή έργα, όπως τα διεθνή κεφαλαιακά πρότυπα και το ρυθμιστικό πλαίσιο για διεθνείς ομίλους (ComFrame) που αναπτύσσονται από τη Διεθνή Ένωση Ασφαλιστικών Εποπτικών Αρχών. Η FSB και ο ΟΟΣΑ αναμένεται να υποβάλλουν συχνές αναφορές στο G-20 για τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την εργασία τους.

Τον Μάρτιο του 2014, μία αντιπροσωπεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ασφαλιστικών Ενώσεων (GFIA), με εκπροσώπους της Insurance Europe, συναντήθηκε με εκπροσώπους της Αυστραλιανής προεδρίας του G-20. Η Προεδρία έχει διακρίνει ως προτεραιότητες τις στρατηγικές τόνωσης της ανάπτυξης και προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων για υποδομές.  Η αντιπροσωπία της GFIA μπόρεσε να ευαισθητοποιήσει γύρω από το θέμα της του ρόλου του ασφαλιστικού κλάδου ως μακροπρόθεσμου επενδυτή, αλλά και αναφορικά με τους προβληματισμούς της για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις, αν οι ρυθμιστικές πρωτοβουλίες δεν συνυπολογίσουν τις συνέπειες για τις επενδυτικές στρατηγικές των ασφαλιστικών εταιρειών.

Πρωτοβουλίες ΕΕ

Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, στο τέλος Ιουνίου 2013, η πρώτη προδραστική πρωτοβουλία για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις ήταν η πρότασή της για τα ευρωπαϊκά μακροπρόθεσμα επενδυτικά κεφάλαια (ΕΜΕΚ), ένα επενδυτικό πλαίσιο σχεδιασμένο για επενδυτές που θέλουν να επενδύσουν μακροπρόθεσμα σε εταιρείες και σε έργα. Η Insurance Europe χαιρέτισε θερμά την πρόταση, στο πλαίσιο της ευρύτερης πρωτοβουλίας της Επιτροπής να δημιουργήσει νέα μακροπρόθεσμα στοιχεία ενεργητικού που οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να αντιστοιχίσουν με μακροπρόθεσμα στοιχεία παθητικού και να διαφοροποιήσουν τα χαρτοφυλάκιά τους. Σε μία ανακοίνωσή της, το Νοέμβριο του 2013, η Insurance Europe εξέφρασε, ωστόσο, ορισμένους προβληματισμούς σχετικά με την αντιμετώπιση των ΕΜΕΚ από το Solvency II και υποστήριξε ότι οι περιττά υψηλές κεφαλαιακές επιβαρύνσεις στις κεφαλαιουχικές απαιτήσεις φερεγγυότητας και η αστάθεια που προκαλείται στα ίδια κεφάλαια των ασφαλιστικών εταιρειών, θα μπορούσαν να περιορίσουν τις επενδύσεις των ασφαλιστικών εταιρειών σε τέτοια κεφάλαια.

Το Μάρτιο του 2014, σε συνέχεια της Πράσινης Βίβλου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έναν μακροσκελή κατάλογο ενεργειών, με στόχο τη στήριξη μακροπρόθεσμων επενδύσεων στην Ευρώπη. Αυτές περιλαμβάνουν μεγαλύτερη διαφάνεια και περισσότερες πληροφορίες για επενδύσεις σε υποδομές, βελτίωση του περιβάλλοντος στην ΕΕ για τις καλυμμένες ομολογίες και τις ιδιωτικές τοποθετήσεις και βελτίωση του καθεστώτος εταιρικής διακυβέρνησης για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση.

Μικρή πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις της G-20 στα παράγωγα

Επί άλλων επενδυτικών θεμάτων, το Σεπτέμβριο του 2013 επετεύχθη ένα σημαντικό ορόσημο στη μεταρρύθμιση των εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, με την οριστικοποίηση, από τον Διεθνή Οργανισμό Επιτροπών Κεφαλαιαγορών (IOSCO), των απαιτήσεων για την αντιμετώπιση των κινδύνων στο μη-κεντρικό περιβάλλον συμψηφισμού.

Η Insurance Europe χαιρέτισε το αποτέλεσμα της εργασίας του IOSCO, ιδιαίτερα τα στοιχεία αυτά που σκοπό έχουν να διαχειριστούν τον αντίκτυπο της ρευστότητας των απαιτήσεων περιθωρίου (αρχικού και μεταβλητότητας) για τους μακροπρόθεσμους επενδυτές, όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες, που αγοράζουν κυρίως παράγωγα για να αντισταθμίσουν μακροπρόθεσμους κινδύνους. Για παράδειγμα, η εισαγωγή μιας απαίτησης για καθολικό όριο αρχικού περιθωρίου ύψους 50 εκατ. ευρώ, κάτω από το οποίο μία εταιρεία θα είχε την επιλογή να μην εισπράξει αρχικό περιθώριο, θα περιόριζε σημαντικά την έκθεση των ασφαλιστικών εταιρειών σε απαιτήσεις αρχικού περιθωρίου. Επιπλέον ο IOSCO καθόρισε μία μεγάλη ποικιλία στοιχείων ενεργητικού ως επιλέξιμα για απαιτήσεις περιθωρίου μεταβλητότητας. Ο ασφαλιστικός κλάδος χαιρετίζει την εξέλιξη αυτή καθώς θα συνεχίσει να είναι δυνατή η χρήση μακροπρόθεσμων στοιχείων ενεργητικού για την κάλυψη αναγκών περιθωρίου, τουλάχιστον στο εξωχρηματιστηριακό περιβάλλον. 

Το επόμενο βήμα πριν από την πλήρη εφαρμογή των κανόνων για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα –που αναμένονται το 2015– είναι η μεταφορά των κανόνων του IOSCO στα τεχνικά πρότυπα EMIR της ΕΕ που θα δοθούν από τις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές για δημόσια διαβούλευση τον Απρίλιο. Η Insurance Europe θα ανταποκριθεί στη δημόσια διαβούλευση, τονίζοντας πόσο σημαντικό είναι οι ευρωπαϊκοί κανόνες να ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές IOSCO, ειδικότερα ως προς την επιλεξιμότητα στοιχείων ενεργητικού ως εξασφάλιση καθώς και το όριο του αρχικού περιθωρίου.

Αναφορικά με το κεντρικό περιβάλλον συμψηφισμού, η καθυστερημένη εξουσιοδότηση των κεντρικών αντισυμβαλλομένων από την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών (ESMA) το Μάρτιο του 2014, προκάλεσε σημαντική καθυστέρηση στην υλοποίηση των κεντρικών κανόνων συμψηφισμού EMIR. Απαντώντας στο έγγραφο συζήτησης της ESMA το Σεπτέμβριο του 2013 για την υποχρέωση συμψηφισμού EMIR, η Insurance Europe υπογράμισε την ανάγκη να γίνει καλύτερη αξιολόγηση από την ESMA των διαφορών στο επίπεδο ετοιμότητας των χρηματοοικονομικών αντισυμβαλλομένων για τον συμψηφισμό. H Insurance Europe ενθάρρυνε την ESMA να αναπτύξει ένα πραγματοποιήσιμο χρονοδιάγραμμα σταδιακής εφαρμογής, το οποίο θα είναι ξεκάθαρο και κατάλληλο για μεγάλα και μικρά μέλη που συμμετέχουν ή όχι στο σύστημα συμψηφισμού. Επιπλέον, η Insurance Europe ενθάρρυνε την ESMA να ελαχιστοποιήσει όσο γίνεται περισσότερο τις εμπροσθοβαρείς υποχρεώσεις (δηλ. τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται στα υπάρχοντα παράγωγα, υπό διαπραγμάτευση πριν από την εφαρμογή της κεντρικής υποχρέωσης), ειδικότερα όπου οι προκλήσεις και το κόστος των υποχρεώσεων αυτών μπορεί να υπερκεράσουν τα πιθανά οφέλη της σταδιακής εφαρμογής.

Εξακολουθούν να εκκρεμούν αρκετές τεχνικές λεπτομέρειες και συνεπώς η υποχρέωση κεντρικού συμψηφισμού δεν πρόκειται να εφαρμοστεί πριν από το 2015. Η Insurance Europe θα συνεχίσει να εκφράζει προβληματισμούς για τον σημαντικό αντίκτυπο που θα έχει η υποχρέωση συμψηφισμού στις επενδύσεις των ασφαλιστικών εταιρειών και για τον κίνδυνο οι ασφαλιστικές εταιρείες να χρειαστεί να κατανείμουν περισσότερα σε βραχυπρόθεσμες επενδύσεις ή σε ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού, ακόμα κι αν κατέχουν σημαντικές μακροπρόθεσμες και υψηλής ποιότητας και παρά τον αντίκτυπο που αυτή η αλλαγή θα έχει στις αποδόσεις των ασφαλισμένων. Η Insurance Europe έχει ήδη εκφράσει τους προβληματισμούς αυτούς σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και στον ΟΟΣΑ και στο πλαίσιο της εργασίας της FSB για τις ρυθμιστικές εξελίξεις που ενδέχεται να επηρεάσουν την παροχή μακροπρόθεσμης επενδυτικής χρηματοδότησης.

Καλές κατευθύνσεις στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων των φορέων πιστοληπτικής αξιολόγησης 

Σύμφωνα με τον νέο Κανονισμό της ΕΕ για τους Οργανισμούς Αξιολόγησης της Πιστοληπτικής Ικανότητας του Μαΐου 2013, οι τρεις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ξεκίνησαν το Σεπτέμβριο του 2013 μια εργασία επανεξέτασης όλων των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων της ΕΕ ώστε να εντοπίσουν –και όπου χρειάζεται να απομακρύνουν– σημεία που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αποκλειστική ή μηχανική εξάρτηση από εξωτερικές αξιολογήσεις.  Το Δεκέμβριο του 2013 η Insurance Europe συνεισέφερε στην εργασία αυτή. Παρόλο που υποστήριξε την αρχή της μειωμένης εξάρτησης των αγορών από τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας, τόνισε το γεγονός ότι πρακτικά, η πλήρης αποχή από τη χρήση τους δεν θα ήταν εφικτή. Οι επενδυτικές αποφάσεις των ασφαλιστικών εταιρειών δεν βασίζονται αποκλειστικά (και συχνά καθόλου) στην αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας ενός προϊόντος, και έτσι η Insurance Europe αντιτίθεται οποιασδήποτε υποχρέωσης να πραγματοποιούν οι ίδιες αξιολογήσεις πιστωτικού κινδύνου εταιρειών και χρηματοοικονομικών μέσων, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν ενάντια στις διατάξεις της Οδηγίας Solvency II και θα προκαλούσε κόστη και επιβαρύνσεις. 

Στην τελική έκθεση των εποπτικών αρχών του Φεβρουαρίου 2014 αναγνωρίζεται ότι οι αναφορές στο πλαίσιο Solvency II, δηλ. στον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως μηχανική εξάρτηση από εξωτερικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας. Ωστόσο, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα χρειαστεί να αξιολογούν τις εξωτερικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας. Η συγκεκριμένη διαδικασία γι’ αυτό θα προσδιοριστεί από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) κατά την εφαρμογή τεχνικών προτύπων για το Solvency II.