Άρθρα
«Πόση Σύνταξη» ή και «Τι είδους Σύνταξη» χρειαζόμαστε;
Πολλοί διερωτώνται γιατί δεν παρατηρείται ζωηρό ενδιαφέρον για την Ασφάλιση Προσόδου ή την Ασφάλιση Σύνταξης, όπως συνηθίζουμε να την αποκαλούμε. Η Σύνταξη (όπως και η Υγεία) συνιστά βασική ασφαλιστική ανάγκη των ανθρώπων σε ολόκληρη την υφήλιο. Η δυστοκία που παρουσιάζεται εκ μέρους των κρατών, να εξασφαλίσουν τους οικονομικούς πόρους ώστε να καλυφθεί η συγκεκριμένη ανάγκη των πολιτών τους, αφήνει διάπλατα ανοιχτή την πόρτα στην Ιδιωτική Ασφάλιση.
| Του Ιωάννη Πεπελάση, Πρώην στελέχους της ΑΤΕ Ασφαλιστικής & ιδρυτή της «Ήλις Ασφαλιστική Πρακτορειακή» |
Στη χώρα μας παρατηρείται διστακτικότητα από τους τρεις συντελεστές της αγοράς για την ασφάλιση της προσόδου, ήτοι από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, από τους καταναλωτές και (λιγότερο) από τη διαμεσολάβηση. Οι αιτίες είναι πολλές και δεν ωφελεί να αναφερθούν επί τροχάδην. Όμως, αυτό που διαπιστώνει κανείς, όταν συζητά με νουνεχείς καταναλωτές και με καταρτισμένους διαμεσολαβητές, είναι ότι η ασφάλιση προσόδου θα “περπατήσει” όταν θα προσφέρει επιλογές στους καταναλωτές (πράγμα το οποίο πράττει η ασφάλιση υγείας). Όταν δηλαδή ΔΕΝ περιορίζεται ο καταναλωτής να επιλέξει ΜΟΝΟ το ποσό της σύνταξής του αλλά έχει την ελευθερία να επιλέξει και ΠΟΙΟ είδος ασφάλισης επιθυμεί. Τούτο σημαίνει ότι είναι εκ των ων ουκ άνευ, το σχέδιο της συντάξεώς του να καλύψει απολύτως τις ανάγκες και να το εναρμονίσει με τις δυνατότητές του.
Επιλογές στην Ασφάλιση Προσόδου (Ασφάλιση Σύνταξης)
Προκειμένου να αναδειχθούν ευχερέστερα οι επιλογές που μπορεί να προσφερθούν στην Ασφάλιση Προσόδου (Ασφάλιση Σύνταξης), θα διαχωρίσουμε τους εν δυνάμει πελάτες – ασφαλισμένους σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
1η κατηγορία: είναι αυτοί που βρίσκονται στην ηλικία συνταξιοδοτήσεως (ή προσεγγίζουν αυτήν), και
2η κατηγορία: είναι αυτοί που θα πρέπει να διανύσουν κάποια χρόνια ακόμη, ώστε να συνταξιοδοτηθούν.
1η κατηγορία
Στα πρόσωπα που βρίσκονται σε ηλικία συνταξιοδοτήσεως, ως μοναδική επιλογή προσφέρεται η Ασφάλιση Αμέσου Καταβολής Προσόδου (Άμεση καταβολή Συντάξεως). Το είδος αυτό της ασφάλισης προβλέπει την καταβολή ενιαίου (εφάπαξ) ασφαλίστρου και αμέσως την έναρξη της καταβολής της Προσόδου (της συνταξιοδοτήσεως).
2η κατηγορία
Στα πρόσωπα που βρίσκονται στις νεαρές ηλικίες και που θα διανύσουν σημαντικό χρόνο για τη συνταξιοδότησή τους, οι επιλογές που προσφέρονται δέον να εξυπηρετούν όλα τα βαλάντια και να καλύπτουν τις ασφαλιστικές τους ανάγκες με ευελιξία. Μπορούν να επιλέξουν από τη «Μικτή Ασφάλιση» κάποιον τύπο της που καλύπτει την εξατομικευμένη ανάγκη:
- Με καταβολή ενιαίου (εφάπαξ) ασφαλίστρου. Στο είδος αυτό της ασφάλισης προβλέπεται η καταβολή του συνόλου των ασφαλίστρων στην έναρξη της ασφάλισης και η σύνταξη αρχίζει να καταβάλλεται μετά από κάποιο προσυμφωνημένο χρονικό διάστημα.
Σημείωση: Το καταβληθέν ενιαίο (εφάπαξ) ασφάλιστρο ΔΕΝ ισούται με το άθροισμα των ετησίων ασφαλίστρων που αντιστοιχούν σε όλη τη διάρκεια της ασφάλισης αλλά υπολείπεται αυτού, διότι δεν έχει τα έξοδα (κυρίως της διαχείρισης) του περιοδικού ασφαλίστρου.
Για να κατανοηθεί πλήρως το παρόν ασφαλιστικό σχέδιο, χρησιμοποιούμε το ακόλουθο παράδειγμα: σήμερα ασφαλίζεται με «Μικτή Ασφάλιση» γυναίκα 30 ετών και μετά από 25 έτη, όταν δηλαδή θα συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας της, θα αρχίσει να της καταβάλλεται σύνταξη. Σε αυτό το είδος της ασφάλισης ισχύουν τα ακόλουθα:
i. Αν επέλθει ο θάνατος της ασφαλισμένης στο διάστημα που δεν έχει ακόμη αρχίσει η καταβολή της προσόδου (της σύνταξης), θα καταβληθεί το ασφάλισμα στους δικαιούχους που έχουν ορισθεί για την περίπτωση θανάτου της ασφαλισμένης. Αντί της «Μικτής», θα μπορούσε να έχει επιλεγεί η «Επιβίωση με Επιστροφή Ασφαλίστρου» σε περίπτωση θανάτου του ασφαλισμένου προσώπου.
ii. Η ασφαλισμένη – λήπτης της ασφάλισης δύναται να ενισχύσει την πρόσοδο (τη σύνταξη) με σύναψη επιπλέον ασφάλισης, οποτεδήποτε το επιθυμήσει (και σύμφωνα με τα δεδομένα του είδους της ασφάλισης που επέλεξε). - Με την καταβολή περιοδικού ασφαλίστρου. Με τον συγκεκριμένο τύπο ασφάλισης, ο ενδιαφερόμενος αγοράζει την πρόσοδο που του είναι αναγκαία, καταβάλλοντας το ασφάλιστρο περιοδικά, από νεαρή ηλικία. Δηλαδή, ο ασφαλισμένος – λήπτης της ασφάλισης καταβάλλει κατ’ έτος το ασφάλιστρο και μετά από κάποιο συγκεκριμένο και συμπεφωνημένο χρονικό διάστημα, αρχίζει να του χορηγείται η πρόσοδος (η σύνταξη).
Το ασφάλιστρο δύναται να είναι σταθερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ασφαλίσεως, όπως επίσης δύναται να είναι κατ’ έτος αυξανόμενο (π.χ. αυξάνεται 8% κατ’ έτος).
Το αυξανόμενο ασφάλιστρο έχει τους ακόλουθους δύο σοβαρούς δικαιολογητικούς λόγους: Κατά πρώτον, έχει ως στόχο την κάλυψη της απώλειας της αγοραστικής δύναμης του χρήματος που υφίσταται με την πάροδο των ετών. Κατά δεύτερον, στην έναρξη ισχύος της ασφάλισης, ενδεχομένως το εισόδημα του ασφαλισμένου – λήπτη να είναι χαμηλό. Επομένως, η κάλυψη της ανάγκης του για αξιοπρεπή πρόσοδο (σύνταξη) συνδυάζεται με αύξηση ασφαλίστρων παραλλήλως με την αύξηση του εισοδήματός του.
Στο συγκεκριμένο ασφαλιστικό προϊόν, είναι δυνατόν να καλυφθούν (προαιρετικά) και άλλοι κίνδυνοι που σχετίζονται με συμβάντα επί της ανθρώπινης ζωής. Για να διασαφηνίσουμε το σκεπτικό μας, προβάλλουμε ερωτήματα όπως τα ακόλουθα:
i. Ποιες ασφαλιστικές ανάγκες θα προκύψουν και πώς θα καλυφθούν αν ο ασφαλισμένος – λήπτης, κατά τη διάρκεια της ασφάλισης, λόγω ατυχήματος ή ασθένειας αποβιώσει;
ii. Ποιες ασφαλιστικές ανάγκες θα προκύψουν και πώς θα καλυφθούν αν ο ασφαλισμένος – λήπτης, κατά τη διάρκεια της ασφάλισης, λόγω ατυχήματος ή ασθένειας καταστεί μόνιμα και ολικά ανίκανος προς εργασία;
Για την πρώτη περίπτωση, δώσαμε ήδη σοβαρή απάντηση, δεδομένου ότι ο τύπος της ασφάλισης που επιλέξαμε για τα παραδείγματά μας είναι η Μικτή. Οπωσδήποτε ο θάνατος κάθε ανθρώπου έχει οικονομικό αποτέλεσμα στην οικογένειά του και ιδιαίτερα όταν τα παιδιά του δεν έχουν ακόμη ενηλικιωθεί.
Για τη δεύτερη περίπτωση, η ασφαλιστική ανάγκη θα καλυφθεί κυρίως από τις ασφαλίσεις της Μόνιμης Ολικής Ανικανότητος. Από αυτές, θα καταβληθεί στον ασφαλισμένο ως ασφάλισμα το συμπεφωνημένο ποσό που ασφαλίστηκε για την περίπτωση, και θα συνεχιστεί η ασφάλιση δίχως αυτός να καταβάλλει ασφάλιστρα μέχρι την έναρξη της συνταξιοδοτήσεώς του. Στην περίπτωση Μόνιμης Ολικής Ανικανότητος, η Δημόσια Ασφάλιση είναι φειδωλή στις παροχές προς τον ασφαλισμένο της. Αλλοίμονο αν το κενό αυτό αδυνατεί να το καλύψει η Ιδιωτική Ασφάλιση!
Αν, παρ’ ελπίδα, ο μόνιμα ανίκανος προς εργασία ασφαλισμένος μας αποβιώσει πριν την έναρξη της καταβολής της συντάξεώς του, θα καταβληθεί στους δικαιούχους το ασφάλισμα λόγω θανάτου (εφόσον βέβαια αναφερόμαστε στη Μικτή ασφάλιση).
Το ασφάλισμα (που προκύπτει από τη Μικτή Ασφάλιση και αφορά τον θάνατο ή την επιβίωση, καθώς και το ασφάλισμα λόγω της Μόνιμης Ολικής Ανικανότητος) δύναται να μετατραπεί σε ασφάλιση Αμέσου Καταβολής Προσόδου. Δηλαδή, το ασφάλισμα, στις προαναφερόμενες περιπτώσεις, δεν είναι απαραίτητο να καταβληθεί στους δικαιούχους εφάπαξ. Δύναται να παραμείνει στην ασφαλιστική εταιρεία και με ευχέρεια να μετατραπεί σε πρόσοδο (σε σύνταξη).
Εν κατακλείδι, στο σύνθετο περιστατικό Ασφάλισης Προσόδου που μόλις περιγράψαμε, ο ασφαλισμένος (εν ζωή ευρισκόμενος), εισπράττει πρόσοδο (σύνταξη), όταν καταστεί ανίκανος προς εργασία είτε από γηρατειά είτε KAI από προβλήματα υγείας. Οι δικαιούχοι αποζημίωσης σε περίπτωση θανάτου του ασφαλισμένου (συνήθως σύζυγος και παιδιά) δύνανται να εισπράξουν το ασφάλισμα είτε εφάπαξ είτε υπό μορφή προσόδου.
Επί πόσα έτη θα καταβάλλεται η Πρόσοδος (η Σύνταξη);
Η επιλογή της διάρκειας της συνταξιοδοτήσεως συνδέεται με τις ανάγκες τόσο του ασφαλισμένου όσο και με αυτές του άμεσου οικογενειακού του περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια:
i. Ο ασφαλισμένος επιλέγει τον τύπο εκείνο της σύνταξης που προβλέπει την καταβολή της για ορισμένο χρονικό διάστημα (και συμφωνημένο με την ασφαλιστική επιχείρηση) και εφόσον αυτός ζει.
Παράδειγμα: ο ασφαλισμένος επέλεξε να του χορηγείται Πρόσοδος επί 15 έτη. Το 7ο έτος αποβιώνει, οπότε διακόπτεται η περαιτέρω χορήγηση της Προσόδου.
Ο τύπος αυτός της προσόδου απευθύνεται σε αυτούς που δεν έχουν άμεση οικογενειακή συγκρότηση, δηλαδή δεν έχουν σύζυγο ή και παιδιά, και γενικά ο θάνατός τους δεν επιφέρει οικονομικές ανάγκες σε πρόσωπα.
ii. Ο ασφαλισμένος έχει το δικαίωμα να επιλέξει την καταβολή της προσόδου του (της σύνταξής του) ισοβίως. Επομένως, η πρόσοδος διακόπτεται με τον θάνατο του ασφαλισμένου, οποτεδήποτε και αν αυτός επέλθει.
iii. Παρουσιάζει ενδιαφέρον η επιλογή της καταβολής της προσόδου να είναι μεν ισόβια, να είναι δε εγγυημένη για ορισμένο και συμφωνημένο χρονικό διάστημα, ανεξάρτητα αν ζει ο ασφαλισμένος.
Παράδειγμα: ο ασφαλισμένος άρχισε να συνταξιοδοτείται στην ηλικία των 62 ετών. Η σύμβαση προβλέπει ότι η καταβολή της προσόδου είναι ισόβια με 15ετή εγγύηση. Ο ασφαλισμένος αποβίωσε μετά από 5 έτη, στην ηλικία των 67 ετών. Η πρόσοδος θα εξακολουθεί να καταβάλλεται επί ακόμη 10 έτη (έως ότου συμπληρωθεί 15ετία από την έναρξη της χορηγήσεώς της) στο πρόσωπο που έχει οριστεί για αυτήν την περίπτωση (λ.χ. στον/στη σύζυγο).
iv. Σοβαρό ενδιαφέρον παρουσιάζει η «Μεταβιβαζόμενη Ισοβίως» πρόσοδος σε άλλο πρόσωπο, μετά τον θάνατο του ασφαλισμένου. Σε αυτόν τον τύπο ασφάλισης, ο ασφαλισμένος ορίζει το πρόσωπο που θα μεταβιβαστεί η πρόσοδος μετά τον θάνατό του (λ.χ. στη σύζυγό του).
Πώς καταβάλλεται η πρόσοδος;
Ένας τρόπος καταβολής της είναι ο Ετήσιος. Άπαξ του έτους, ο ασφαλιστής καταβάλλει την πρόσοδο στον δικαιούχο. Όμως, μπορεί η καταβολή της να είναι εξαμηνιαία, τριμηνιαία ή και μηνιαία.
Πώς συγκροτείται η Ασφάλιση Προσόδου;
Στην ασφάλιση Προσόδου (όπως και σε κάθε τύπο ασφάλισης Ζωής), το περιοδικά καταβαλλόμενο ασφάλιστρο είναι σταθερό καθ’ όλη τη διάρκειά της. Έτσι, λοιπόν, ο καθένας, ανάλογα με το βαλάντιό του, κανονίζει και προσδιορίζει την πρόσοδο που επιθυμεί.
Όπως σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες, έτσι και στην ασφάλιση Προσόδου, ό,τι πληρώνεις αγοράζεις! Αν το καταβαλλόμενο ασφάλιστρο είναι χαμηλό, την ίδια πορεία ακολουθεί και η πρόσοδος. Τούτο δεν σημαίνει ότι οι νεαρές ηλικίες, επειδή στερούνται σοβαρού εισοδήματος, αποκλείονται από τα οφέλη μιας σοβαρής και αξιοπρεπούς προσόδου. Απεναντίας, δέον να υπάρχει η επιλογή του αυξανομένου ασφαλίστρου, του οποίου η χρησιμότητα είναι διττή: Αφενός, διορθώνει την ασφάλιση των μη δυναμένων να καταβάλλουν εξ αρχής το ικανοποιητικό ασφάλιστρο από το οποίο απορρέει μια αξιοπρεπής πρόσοδος και, αφετέρου, ενισχύει την αγοραστική δύναμη της προσόδου.
Η πρόσοδος (η σύνταξη) θα είναι σταθερή για όλα τα έτη που θα καταβάλλεται;
Αν η πρόσοδος παραμείνει σταθερή για όλα τα έτη που θα καταβάλλεται, τότε θα σημειώνεται προοδευτικά μείωση της αγοραστικής της αξίας, επομένως άνθρακες ο θησαυρός. Ένα σοβαρό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα οφείλει να προβλέπει αύξηση της προσόδου ανάλογα με τις επιθυμίες – ανάγκες του καταναλωτή, π.χ. να αυξάνει το καταβαλλόμενο ποσό προσόδου κατά 5% ετησίως.
Ποιοι μπορούν να ασφαλιστούν;
Με την ασφάλιση «Άμεση Καταβολή Προσόδου» δύνανται να ασφαλιστούν όλοι ανεξαιρέτως οι ενδιαφερόμενοι, δίχως να επηρεάσει την ασφάλιση η ηλικία και το πρόβλημα της υγείας από το οποίο ενδεχομένως πάσχουν. Το μοναδικό κριτήριο για τη σύναψη της ασφαλιστικής σύμβασης είναι η δυνατότητά τους να καταβάλουν το ασφάλιστρο.
Στην ασφάλιση με «Περιοδική καταβολή ασφαλίστρου» παρέχεται ευρύ πεδίο δράσεως, διότι οι μη έχοντες καλή υγεία μπορούν να ασφαλίσουν τη σύνταξή τους μέσω της ασφάλισης Επιβίωσης και οι υγιείς μέσω της Μικτής.
Υπάρχει διαθέσιμο πλήθος ασφαλιζομένων;
Δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί μονολεκτικά το ερώτημα. Όσοι και όσες διερευνούν συνεχώς και ἐν τῷ βάθει τα δεδομένα της “αγοράς”, μπορούν να δώσουν έγκυρη απάντηση.
Στο σημείο αυτό, επισημαίνουμε ως εμπόδιο στην ασφάλιση την άρνηση της πολιτείας να παράσχει φοροαπαλλαγή στο ασφάλιστρο της προσόδου.
Έχει συμφέρον η πολιτεία να υποστηρίξει την Ιδιωτική Ασφάλιση Προσόδου, διότι, αφενός, ο φόρος που θα εισπράξει από τον συγκεκριμένο κύκλο του χρήματος, κατά πάσα πιθανότητα, θα καλύψει τη φοροαπαλλαγή και, αφετέρου, θα ικανοποιηθούν οικονομικές ανάγκες των πολιτών τις οποίες η ίδια αδυνατεί να καλύψει.
Ενδεχομένως να προκαλέσει την μῆνιν η αναφορά μας στη Μικτή Ασφάλιση ως ἐν πολλοῖς θεμέλιο της ασφάλισης προσόδου. Η Μικτή (όπως και η Επιβίωση) είναι μη επιθυμητό προϊόν για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, ένεκα των συνεχώς μεταβαλλομένων δημογραφικών στοιχείων τα οποία την επηρεάζουν.
Όμως, όταν το “σκαρί” είναι γερό, ο “καπετάνιος” είναι “ψημένος” και το “πλήρωμα” έχει “ψυχή”, η “πραμάτεια” θα φτάσει ασφαλώς στο λιμάνι του προορισμού της.
Ως ἐπιμύθιον
Η «Πρόσοδος» ως έννοια είναι ελληνική και χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα. Ετυμολογικά αναλύεται: πρόσ- + ὁδός. Σε αυτήν αποδίδονται πολλές ερμηνείες. Στην ορολογία της οικονομίας, όμως, ερμηνεύεται ως «έσοδο προς κάποιον». Για παράδειγμα, πρόσοδος είναι το ενοίκιο που εισπράττουμε με περιοδικότητα. Την «Πρόσοδο» με ξεκάθαρη οικονομική ερμηνεία, τη συναντάμε καταγεγραμμένη στον Ξενοφώντα:
Ξενοφῶντος, Πόροι 1.1-5 (διασκευή):
ἡ χώρα πέφυκεν οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσθαι
[η χώρα είναι από τη φύση της ικανή να παρέχει πάρα πολλά έσοδα].
Ξενοφῶντος Κύρου Ανάβασις 7.1.28
ὑπαρχόντων δὲ πολλῶν χρημάτων ἐν τῇ πόλει καὶ προσόδου οὔσης κατ᾽ ἐνιαυτὸν ἀπό τε τῶν ἐνδήμων καὶ τῆς ὑπερορίας οὐ μεῖον χιλίων ταλάντων·
[τα άφθονα, που ήσαν εις την πόλιν (των Αθηνών), χρήματα, και την κατ’ έτος εξ ουχί ολιγωτέραν των χιλίων ταλάντων πρόσοδον, την εισπραττομένην από τους κατοίκους της Αττικής
και τους συμμάχους μας].
Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News
