Οι Ασφαλίσεις της ATE & ο προάγγελος της γέννησης της Αγροτικής Ασφαλιστικής

| Του Ιωάννη Πεπελάση, πρώην στελέχους της ΑΤΕ Ασφαλιστικής
& ιδρυτή της «Ήλις Ασφαλιστική Πρακτορειακή» |

Μια αναλογιστική μελέτη που συντάχτηκε το 1964 από τον Ν. Πρεβελάκη, υπό τον τίτλο «Αναλογιστική Έκθεση για την Εφαρμογή των Ασφαλειών Ζωής από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος», αξιοποιείται από τον κ. Ιωάννη Πεπελάση ως πηγή πολύτιμων πληροφοριών και επισημάνσεων, ακόμη και διδαγμάτων ή συμπερασμάτων, που θα μπορούσαν κάλλιστα να αφορούν και την εποχή μας. Παράλληλα, υπενθυμίζονται πτυχές της δραστηριότητας δύο εταιρειών που δεν υπάρχουν πια, αλλά η καθεμία από αυτές έχει καταγράψει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην τραπεζική και ασφαλιστική ιστορία του τόπου μας.

Η ίδρυση της Αγροτικής Ασφαλιστικής, το 1980, δεν προέκυψε ως κεραυνός εν αιθρία. Η Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος (ATE), επί πολλές δεκαετίες, είχε λάβει ειδική έγκριση από το κράτος να ασκεί ασφαλιστικές εργασίες. Για τη διεξαγωγή των ασφαλιστικών εργασιών, αφενός, είχε συσταθεί, επιτελικά, η «Διεύθυνση Ασφαλειών και Αποκαταστάσεως», αλλά και σε κάθε υποκατάστημα της Τράπεζας λειτουργούσε το «Γραφείο Ασφαλειών». Η Αγροτική Τράπεζα περιοριζόταν επιχειρησιακά στις ασφαλίσεις του αγροτικού τομέα, οι οποίες, όμως, κάλυπταν ολόκληρο το φάσμα των δραστηριοτήτων του.

Τις Ασφαλίσεις Ζωής, σε αντίθεση με τους άλλους ασφαλιστικούς κλάδους, η ΑΤΕ δεν τις είχε αναπτύξει επαρκώς, αν και τα οικονομικά αποτελέσματά της από την άσκηση των ασφαλιστικών εργασιών ήταν εντυπωσιακά.

Ήταν, άραγε, εφικτή η επιτυχής πορεία της Αγροτικής Τράπεζας στις ασφαλίσεις ζωής; Θα ανατρέξουμε στην από το 1964 «Αναλογιστική Έκθεση για την Εφαρμογή των Ασφαλειών Ζωής από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος», του Ν. Πρεβελάκη, στην οποία θα βρούμε χρήσιμες πληροφορίες.

Το πρώτο πράγμα που με έκπληξη πληροφορούμεθα από τον ίδιο, ξεκάθαρα, είναι ότι από την περίοδο του μεσοπολέμου άρχισε να απασχολεί σοβαρά την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος η Ασφάλιση της Ζωής των Αγροτών. Για τον σκοπό αυτόν εκπονήθηκαν αρκετές μελέτες. Η κυριότερη, ίσως, είναι αυτή του Ν. Πρεβελάκη, το 1964.

Ο Ν. Πρεβελάκης εκφράζει δικαίως το παράπονο, ότι οι μελέτες που προηγήθηκαν της δικής του δεν κατέληξαν σε πρακτικά αποτελέσματα. Ως δικαιολογία, εκ μέρους της ΑΤΕ, θα μπορούσε να προβληθεί ότι οι ταραγμένες εποχές του προηγούμενου αιώνα δεν έδωσαν την ευκαιρία στην Τράπεζα να ιδρύσει εγκαίρως τη δική της Ασφαλιστική Εταιρεία και να δράσει ελεύθερα.

Στην έκθεσή του, ο Πρεβελάκης επισημαίνει τη σπουδαιότητα του ΟΓΑ ως προς την ασφάλιση των αγροτών και την ίδρυσή του τη χαρακτηρίζει ως συντελούσα μεγάλη πρόοδο στον τομέα αυτόν. Δεν δίστασε, όμως, να τονίσει ότι ο ΟΓΑ δεν είχε (όχι μόνο τότε αλλά και στα επόμενα έτη) τη δυνατότητα να επιλύσει ικανοποιητικά τις ασφαλιστικές ανάγκες του αγροτικού τομέα. Ο συντάκτης της έκθεσης είχε τη δύναμη, εκείνη την εποχή, με παρρησία να εντοπίσει και να επισημάνει τις αδυναμίες της δημόσιας ασφάλισης, η οποία στερείται της δυνατότητας να τις απαλείψει. Συγκεκριμένα, επικαλείται αδυναμίες τις οποίες επικαλούμαστε όλοι μας σήμερα για τη δημόσια ασφάλιση:

• Τα ποσά των συντάξεων είναι πολύ μικρά.
• Δεν αντιμετωπίζονται λυσιτελώς οι περιπτώσεις του «πρόωρου θανάτου» ή του «ατυχήματος» που θα επιφέρει μόνιμη αναπηρία.

Προκειμένου να υπερκεραστεί το πρόβλημα, με τη βοήθεια της γραφίδας του, στέλνει κάλεσμα στην Αγροτική Τράπεζα, ως τη μόνη αρμόδια να διαφωτίσει τον αγροτικό πληθυσμό και να του προσφέρει εφαρμόσιμες λύσεις. Παροτρύνει, δε, ο καθένας να ασφαλιστεί «οικεία και ελευθέρα βουλήσει». Με άλλα λόγια, κηρύσσει απερίφραστα ότι τις αδυναμίες του κράτους στον τομέα των ασφαλίσεων ζωής τις καλύπτει πλήρως η ιδιωτική ασφάλιση, η οποία, για να διατηρήσει το κύρος και την αξιοπιστία της, θα πρέπει να προσφέρεται ορθολογιστικά, με εγκυρότητα, «ελεύθερα και δίχως εξαναγκασμό».

Ο Ν. Πρεβελάκης συνέστησε στην Αγροτική Τράπεζα να καλύψει συγκεκριμένα κενά του ΟΓΑ στις ασφαλίσεις των αγροτών. Μαχόμενος σθεναρά υπέρ της ορθότητας των απόψεών του, χρησιμοποίησε ως αιχμή του δόρατος την ανάγκη να καλυφθούν ασφαλιστικά δύο βασικοί τομείς:

1) Η καταβολή εφάπαξ ποσού ή χρηματικών ποσών περιοδικώς (καταβολή προσόδου, δηλαδή σύνταξης) σε περίπτωση πρόωρου θανάτου του ασφαλισμένου αγρότη ή όταν σε αυτόν επέλθει το γήρας. Αναμφίβολα, πρότεινε τις Ασφαλίσεις Θανάτου και Επιβίωσης για την οικονομική στήριξη του μεγαλύτερου μέρους του παραγωγικού ιστού της χώρας.
2) Η Ασφάλιση Σύνταξης, ειδικά σχεδιασμένη για τους νέους στην ηλικία αγρότες. Με τη συγκεκριμένη ασφάλιση διακρινόταν ευχερώς η προοπτική της βελτίωσης των συνθηκών ζωής των νέων αγροτών.

Με την εφαρμογή των προτάσεων του Πρεβελάκη δινόταν το έναυσμα, στα δυναμικά στοιχεία της αγροτικής οικονομίας, να παραμείνουν στην εργασία τους και να μη στραφούν σε άλλους εργασιακούς τομείς. Δίχως σοβαρές επιφυλάξεις, η πρότασή του στήριζε την ανάπτυξη εκείνου του τομέα της οικονομίας, που θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ για την ευημερία της χώρας. Δηλαδή, στήριζε τον τομέα της «παραγωγής της τροφής», ώστε η χώρα να είναι αυτάρκης αναφορικά με αυτήν.

Είναι αξιοσημείωτη η παραδοχή του Πρεβελάκη, η οποία είναι και διαχρονική: ο ΟΓΑ έχει εξαντλήσει κάθε περιθώριο επιβάρυνσης του κοινωνικού συνόλου και δεν μπορεί να βελτιώσει τις παροχές του (σ.σ: η καταβολή των παροχών εκ μέρους του ΟΓΑ προήρχετο από τη δημόσια φορολογία και από τα τέλη χαρτοσήμου).

Οι απόψεις του επικουρούν τον δικαιολογητικό λόγο της υπάρξεως της ιδιωτικής ασφάλισης, ο οποίος στηρίζεται στο αξίωμα: καταβάλλουν ασφάλιστρα όλοι οι ασφαλισμένοι, ώστε να εισπράξουν το ασφάλισμα οι λίγοι, που υπέστησαν οικονομική ζημία.

Ειδικά για την ασφάλιση των συντάξεων, υποστήριξε τη χρησιμότητα του «κεφαλαιοποιητικού συστήματος».

Σήμερα, όλοι δεν υποστηρίζουμε ότι το κράτος στερείται πόρων, για να καλύψει τις ανάγκες της δημόσιας ασφάλισης; Όλοι δεν ισχυριζόμαστε, και σωστά ισχυριζόμαστε, ότι μόνο η ιδιωτική ασφάλιση είναι αυτή που μπορεί να καλύψει αξιοπρεπώς τις ανάγκες του πολίτη; Μήπως το κράτος δεν είναι αυτό που, αφού διαπίστωσε το αδιέξοδο, έστρεψε τη δημόσια ασφάλιση σύνταξης στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα;

Στη μνημονευόμενη αναλογιστική έκθεση, αξίζει να επισημανθούν τα ακόλουθα:

• Εστιάζει ως ασφαλιστική ανάγκη την κάλυψη του «Θανάτου από οποιαδήποτε αιτία» & της «Μόνιμης Ολικής Ανικανότητας από Ατύχημα» με συγκεκριμένα ποσά, που συνδυάζονται με ηλικίες, διάρκειες και ασφάλιστρα. Ουσιαστικά, προωθεί την ιδέα του ασφαλιστικού πακέτου.
• Εισηγείται την παροχή οικονομικού κινήτρου στους συνεργάτες της ΑΤΕ, ώστε οι ασφαλιστικές της εργασίες να αναπτυχθούν ταχέως και επαρκώς.
• Καθιερώνει στις ασφαλίσεις ζωής ως απαραίτητα τα χρηστά συναλλακτικά ήθη των συναλλασσομένων μερών και απαιτεί τη δεσμευτική δήλωση του ασφαλιζόμενου με υπεύθυνη δήλωση για το άριστον της υγείας του.
• Προσδιορίζει το ασφάλιστρο σύμφωνα με τους γαλλικούς πίνακες θνησιμότητας PM1949 και για ηλικίες από 25 ως 55 ετών. Το ασφάλιστρο, ευφυώς, το κατανέμει ηλικιακά, έτσι ώστε να μην επιβαρύνει αρκετά τις μεγάλες ηλικίες.
• Προβλέπει συμμετοχή στα κέρδη ανά τριετία, στους νέους ασφαλισμένους, των οποίων θα επιβαρύνεται το ασφάλιστρο προς όφελος των ηλικιωμένων. Επομένως, θα επιστρέφεται στους νέους ένα μέρος του ασφαλίστρου ή, σε περίπτωση μεγάλου κέρδους, ακόμη και ποσά μεγαλύτερα του ασφαλίστρου. Με αυτή την πρόβλεψη, τονίζει, με τον πλέον σαφή τρόπο, την κοινωνική αντίληψη της ιδιωτικής ασφάλισης και τη συναρτά με την αλληλεγγύη των γενεών.

Δεν θα ήταν τίμιο να αγνοήσουμε την υπόδειξη Ν. Πρεβελάκη, μέσω της έκθεσής του, συγκεκριμένων απλών διαδικασιών και ασφαλιστικών προγραμμάτων, ώστε να διευκολύνεται η ασφαλιστική πρακτική. Με άλλα λόγια, ανοίγει τον δρόμο στην Αγροτική Τράπεζα, για την πλήρη κάλυψη των αναγκών του κύριου κορμού της πελατείας της, να δημιουργήσει ασφαλιστικά προϊόντα με στόχο:

• Την επικουρική σύνταξη.
• Την ασφάλιση αγροτικών δανείων.
• Την ασφάλιση σπουδών.
• Την ειδική ασφάλιση που προβλέπει την προικοδότηση κοριτσιών κ.λπ.

Ο νουνεχής μελετητής – αναλογιστής δεν είναι αιθεροβάμων ούτε υπερφίαλος, διότι εισηγείται τη δημιουργία περιορισμένου πλήθους ασφαλιστικών προγραμμάτων και χαρακτηρίζει παρακινδυνευμένη την πληθώρα αυτών, κατά την πρώτη εξόρμηση της ΑΤΕ.

Ουδείς εχέφρων αμφιβάλλει ότι ο Ν. Πρεβελάκης, διά της μελέτης του, με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο, αναδεικνύει την ασφάλιση ως «κοινωνικό αγαθό» και το προσεγγίζει με ιδιαίτερο σεβασμό.

Δεν παραβλέπει τις δυσκολίες του εγχειρήματος. Γνωρίζει καλά και το δηλώνει απερίφραστα ότι, στις ασφαλίσεις ζωής, λόγω των πολύπλοκων επιστημονικών, τεχνικών και πρακτικών προβλημάτων τους, απαιτούνται:

• φωτισμένα και έμπειρα στελέχη.
• συνεργασία με σοβαρούς ομοειδείς οργανισμούς, κυρίως για αντασφαλιστική κάλυψη, και κατά προτίμηση με ελληνική επιχείρηση όπως η ΕΘΝΙΚΗ.

Στην τελευταία αυτή δήλωσή του, φανερώνει την αδήριτη ανάγκη της συνεργασίας των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων, με προφανή σκοπό την ευημερία της χώρας.

Στο σημείο αυτό κρίνεται απαραίτητο να πληροφορηθεί ο αναγνώστης ότι ο Ν. Πρεβελάκης ήταν στέλεχος του Ομίλου της Εθνικής Τράπεζας και η αναλογιστική του έκθεση αφορούσε την πρόοδο της Αγροτικής Τράπεζας!

Εκ τούτου συνάγεται ότι, στην ευρύτερη τραπεζική αγορά των αρχών της δεκαετίας του ’60, ο ανταγωνισμός μάλλον δεν ήταν αδηφάγος, αλλά ηπιότερος του σημερινού και η προσπάθεια για την ανάπτυξη της χώρας ήταν ενδεχομένως συνειδητή, άρα ουσιαστική.

Από την αναλογιστική έκθεση του Ν. Πρεβελάκη την οποία μνημονεύουμε, άρχισε η κυοφορία για τη γέννηση της εταιρείας υπό τον τίτλο «Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ». Μέσω αυτής, ανεμπόδιστα η ΑΤΕ αναπτύχθηκε και στον ασφαλιστικό τομέα. Αδιαμφισβήτητα, με την ίδρυση της Αγροτικής Ασφαλιστικής, η ΑΤΕ άρχισε ουσιαστικά να διευρύνει τα όριά της και να εισέρχεται στον αστικό πληθυσμό και στην «ελεύθερη αγορά». Για να στεφθεί η προσπάθειά της με επιτυχία, όφειλε απαραίτητα να δραστηριοποιηθεί στις Ασφαλίσεις Ζωής, όπερ και έπραξε.

---

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News