Ι.Ο.ΑΣ.: Η επικινδυνότητα της χρήσης κινητού κατά την οδήγηση

Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) «Πάνος Μυλωνάς» και η COSMOTE, Μέλος της Συμμαχίας «Δρόμοι στο Μέλλον», ενημερώνουν για το ζήτημα της απόσπασης προσοχής με τη χρήση κινητού κατά την οδήγηση.

Το Road Safety Inbox είναι περιοδική ψηφιακή έκδοση του Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς», το οποίο περιλαμβάνει θεματικά tips Οδικής Ασφάλειας. Αναλυτικά, αναφέρει:

Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη των τελευταίων δεκαετιών έχει μετατρέψει το κινητό τηλέφωνο από ένα απλό επικοινωνιακό μέσο σε ένα πολύπλοκο και «έξυπνο» εργαλείο. Τα smartphones λειτουργούν πια ως προέκταση των χεριών μας, προσφέροντας μια σειρά από δυνατότητες όπως η εξ αποστάσεως επικοινωνία με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και η μετακίνηση σε ανοίκεια περιβάλλοντα, ενώ παράλληλα ενισχύουν λειτουργίες όπως η οργάνωση, ο σχεδιασμός και η μνήμη. Αυτές οι έξυπνες συσκευές έχουν γίνει ζωτικό στοιχείο της καθημερινότητάς μας, ακόμη και εάν η προσήλωση στη χρήση τους είναι δυνατόν να μας εκθέτει σε κίνδυνο.

Η χρήση του κινητού τηλεφώνου αποτελεί μια multi-tasking διαδικασία^· το ίδιο και η οδήγηση. Στις διαδικασίες αυτές εμπλέκονται λειτουργίες όπως η αντίληψη, η προσοχή, η μνήμη και οι εκτελεστικές λειτουργίες (Stavrinos, et al., 2019). Ο άνθρωπος, όταν αναλαμβάνει πολλές νοητικές εργασίες υψηλών απαιτήσεων, παρουσιάζει μειωμένη απόδοση (Gazzaley & Nobre, 2012). Ως συνέπεια, η ικανότητα για αποτελεσματικό multi-tasking είναι δύσκολη έως και αδύνατη για έργα που απαιτούν τους πόρους της προσοχής μας κατά την ίδια χρονική στιγμή (Rothbart & Posner, 2015).

Η επικινδυνότητα της χρήσης κινητού κατά την οδήγηση

Η χρήση του κινητού τηλεφώνου παράλληλα με την οδήγηση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο πρόκλησης τροχαίου συμβάντος. Υπολογίζεται ότι περίπου 10%-30% των τροχαίων συγκρούσεων οφείλεται σε απόσπαση προσοχής λόγω χρήσης κινητού τηλεφώνου (ETSC, 2022). Ιδιαίτερα όσον αφορά την ομάδα των νέων, η χρήση του κινητού αναγνωρίζεται ως ιδιαίτερα δελεαστική και συχνά επιτακτική, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό νέων αναγνωρίζει την προβληματική χρήση του κινητού κατά την οδήγηση. Σε πρόσφατη έρευνα (AAA, 2020), το 59% νέων σε ηλικία οδηγών ανέφερε χρήση τηλεφώνου ανά χείρας παράλληλα με την οδήγηση, ενώ το 75% των νέων ανέφερε χρήση τηλεφώνου σε στάση/εκκίνηση σε/από φωτεινό σηματοδότη.

Η απόσπαση προσοχής λόγω χρήσης κινητού

Ως απόσπαση ορίζεται η περίσπαση της προσοχής από τις σημαντικές, για την ασφαλή οδήγηση, διεργασίες, προς οποιασδήποτε άλλη απαιτητική διεργασία (Lee et al., 2008). Με αυτό το σκεπτικό, οτιδήποτε απομακρύνει το βλέμμα του οδηγού μακριά από τον δρόμο για περισσότερα από 2 δευτερόλεπτα λογαριάζεται ως ένας παράγοντας απόσπασης της προσοχής. Ο χρόνος αυτός είναι δυνατόν να ισοδυναμεί με τον χρόνο που ένας/μια οδηγός θα χρησιμοποιήσει το κινητό τηλέφωνο για να συντάξει ένα μήνυμα, να ελέγξει κάτι στον χάρτη, να βγάλει μια φωτογραφία ή βίντεο ή να αναζητήσει ένα τραγούδι στο ράδιο μέσω εφαρμογής.

Παρόμοιες συμπεριφορές απόσπασης της προσοχής στην οδήγηση εκδηλώνονται με την ανάπτυξη ταχύτητας, την κόπωση και τη χρήση αλκοόλ. Έχει διαπιστωθεί ότι η οδηγική συμπεριφορά επηρεάζεται περισσότερο κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής κλήσης από ό,τι η οδήγηση υπό την επήρεια κατανάλωσης αλκοόλ με βαθμό 0,8 g/l BAC (ETSC, 2022). Μια τηλεφωνική κλήση ενδέχεται να επιφέρει πέρα από τη γνωστική απόσπαση, αλλαγή της συναισθηματικής κατάστασης του/της οδηγού με αποτέλεσμα να επηρεάσει σε μεγαλύτερο βαθμό τη δυνατότητα ελέγχου της συμπεριφοράς του/της. Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα η εστίαση στο κινητό ανά χείρας για περισσότερο από 2 δευτερόλεπτα παράλληλα με την οδήγηση, ισοδυναμεί με 3.8 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμπλοκής σε τροχαία σύγκρουση, αριθμός σημαντικά μεγαλύτερος σε σχέση τον αντίστοιχο κίνδυνο από υπέρβαση του ορίου ταχύτητας κατά 10χλμ/ώρα (2.88), τη χρήση μαριχουάνας
(3.16) και τις δυσκολίες λόγω κόπωσης (3.62).

Η χρήση κινητού κατά την οδήγηση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η χρήση κινητού ανά χείρας παράλληλα με την οδήγηση αυξάνει την πιθανότητα πρόκλησης τροχαίου συμβάντος κατά 4 φορές (WHO, 2022). Παρότι είναι κατανοητό ότι η χρήση κινητού κατά την οδήγηση, συνιστά ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, εντούτοις ένα μεγάλο ποσοστό οδηγών αναφέρει ότι εμπλέκεται σε αυτήν την επικίνδυνη συνήθεια, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Στην Ευρώπη το 47,7% των οδηγών Ι.Χ. παραδέχεται μέσω αυτό-αναφοράς τη χρήση κινητού παράλληλα με την οδήγηση για ομιλία μέσω συσκευών hands-free για τα οποία συχνά υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι δεν αποσπούν την προσοχή – λανθασμένη διότι είναι η ομιλία και η γνωστική/ συναισθηματική εμπλοκή του ατόμου που προκαλούν την απόσπαση της προσοχής.

Επιπλέον, το 28,6% των οδηγών στην Ευρώπη αναφέρει χρήση κινητού ανά χείρας και το 24,2% πληκτρολόγηση κειμένου παράλληλα με την οδήγηση (Pires et al., 2019). Η έρευνα του «Fondation VINCI Autoroutes» (2022), παρέχει χρήσιμα δεδομένα για τη χρήση κινητού τηλεφώνου στο οδικό δίκτυο τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας. Όπως φαίνεται, περισσότεροι από τους μισούς οδηγούς αυτοκινήτων, μοτοσικλετιστές και πεζούς τηλεφωνούν την ώρα που οδηγούν ή περπατούν, με υψηλότερα ποσοστά για τη χώρα μας όσον αφορά τους
οδηγούς αυτοκινήτου και τους πεζούς:

• το 66% των οδηγών αυτοκινήτου τηλεφωνούν, ενώ οδηγούν στην Ευρώπη ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 77%
• το 50% των τακτικών μοτοσικλετιστών τηλεφωνούν, ενώ οδηγούν στην Ευρώπη ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 39%
• το 58% των πεζών τηλεφωνούν ενώ περπατούν στην Ευρώπη, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 67%
• το 35% των τακτικών ποδηλατών τηλεφωνούν ενώ ποδηλατούν στην Ευρώπη, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 32%.

Η χρήση κινητού κατά την οδήγηση στη χώρα μας

Στην Ελλάδα, το 45,3% αναγνωρίζει ότι έχει μιλήσει κρατώντας στο χέρι το κινητό, ποσοστό που κατατάσσει τους Έλληνες στην κορυφαία τριάδα των χωρών της Ε.Ε. που χρησιμοποιεί κινητό στην οδήγηση. Παράλληλα, το 56,7% και το 31,9% των Ελλήνων οδηγών μιλά με hands free και πληκτρολογεί μήνυμα κατά τη διάρκεια της οδήγησης, αντίστοιχα.

Μπορεί το ελληνικό φιλότιμο να είναι μια σημαντική αξία αλλά περιστασιακά μπορεί να θέτει τον οδηγό σε κίνδυνο. Αυτό αποτυπώνεται από το γεγονός ότι οι Έλληνες/ίδες συχνά νιώθουν την ανάγκη να είναι συνεπείς στην επικοινωνία τους, με το 7,8% (ποσοστό υψηλότερο από την υπόλοιπη Ε.Ε) να χρησιμοποιεί το κινητό στην οδήγηση γιατί θέλει να είναι σε διαρκή διαθεσιμότητα. Παράλληλα, το 7,2% των Ελλήνων οδηγών, επιδεικνύει εμπιστοσύνη στην ικανότητα να οδηγεί και ταυτόχρονα να ελέγχει τα μηνύματα στο κινητό ενώ η πλειοψηφία (71,6%) αναγνωρίζει ότι το να κρατάς το κινητό ανά χείρας είναι αιτία τροχαίας σύγκρουσης (Pires et al., 2019).

Σε σχέση με άλλες χώρες του κόσμου, οι Έλληνες οδηγοί αναφέρουν συμπεριφορές απόσπασης της προσοχής κατά την οδήγηση (π.χ. σύνταξη μηνύματος, έλεγχος social media) σε αρκετά υψηλό βαθμό, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα μας στην 27η θέση ανάμεσα σε 49 χώρες του κόσμου. Το μεγαλύτερο ποσοστό απόσπασης αναφέρεται από τους πεζούς (63%) και εν συνεχεία από τους οδηγούς Ι.Χ. (32%), τους ποδηλάτες (23%) και τους μοτοσικλετιστές (16%) (NTUA, 2021).

Πιο πρόσφατα δεδομένα παρουσιάζουν μια ακόμη πιο ανησυχητική εικόνα: το 78% των Ελλήνων οδηγών παραδέχεται ότι παίρνει το βλέμμα του από το δρόμο για περισσότερο από 2 δευτερόλεπτα, ενώ το 83% παραδέχεται πως χρησιμοποιεί το τηλέφωνο κατά την οδήγηση, παρότι αναγνωρίζει την επικινδυνότητα της συμπεριφοράς αυτής (Ευρωβαρόμετρο, 2022).

Περισσότερα εδώ.

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News