COSTA CONCORDIA: Αποζημιώνοντας τα θύματα

Πάνω από ένα χρόνο μετά την ανατροπή του Costa Concordia, πολλά ζητήματα αναφορικά με την ευθύνη παραμένουν ανεπίλυτα. Ποια δικαστήρια είναι αρμόδια για τις απαιτήσεις των θιγμένων και ποιο δίκαιο είναι εφαρμοστέο;

Των Ina Ebert, Olaf K?berl και Claudio Perrella (Πηγή: Munich Re Schadenspiegel 1/2013)*

Το μεγαλύτερο μέρος των ασφαλισμένων απωλειών από το ναυάγιο του Costa Concordia θα προέλθει, κατά πάσα πιθανότητα, από την ίδια την απώλεια του πλοίου και τις πολύπλοκες εργασίες ανέλκυσης. Αναφορικά με την αποζημίωση των θυμάτων, δηλ. των επιβατών, του πληρώματος, των συγγενών των θανόντων και των επιχειρηματιών στο νησί Τζίλιο, η ποικιλία των εθνικοτήτων και τα διάφορα καθεστώτα για την ευθύνη που ενδέχεται να εμπλέκονται, καθιστούν δύσκολο κάθε προσδιορισμό του ύψους της αποζημίωσης.

Πώς εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα
Την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012, το κρουαζιερόπλοιο Costa Concordia, με περισσότερους από 4.200 επιβάτες και πλήρωμα, προσέκρουσε σε βράχο διερχόμενο από το νησί Τζίλιο, στις δυτικές ακτές της Ιταλίας. Από την πρόσκρουση προκλήθηκε ρήγμα μήκους 40 μέτρων στο κύτος του πλοίου. Λόγω της εκτεταμένης εισροής υδάτων, το πλοίο απώλεσε τη δυνατότητα ελιγμών και γρήγορα άρχισε να παίρνει κλίση. Το γεγονός ότι το Costa Concordia προσάραξε στα αβαθή κοντά στην ακτή, αντί να βυθιστεί εντελώς στα ανοικτά, οφείλεται αποκλειστικά στην ευτυχή συγκυρία ύπαρξης ευνοϊκού ρεύματος και μικρής έντασης ανέμου.

Οι συνέπειες του δυστυχήματος
Ο απολογισμός του δυστυχήματος είναι 32 νεκροί, περιλαμβανομένου ενός επιβάτη και ενός μέλους του πληρώματος, οι σοροί των οποίων αγνοούνται ακόμα. Η εκτιμηθείσα απώλεια για την ασφαλιστική βιομηχανία ανέρχεται μέχρι στιγμής σε 1,2 δις Δολ. ΗΠΑ. Εκτός από την ολική ζημιά του σκάφους, για την οποία έχουν ήδη καταβληθεί 500 εκατομμύρια Δολ. ΗΠΑ, που ήταν το ασφαλισμένο ποσό, τα P&I Club και οι αντασφαλιστές τους κλονίζονται από τον αντίκτυπο του τεράστιου κόστους, κυρίως της ανέλκυσης. Ενώ είχε αρχικά εκτιμηθεί από τις εταιρείες ανέλκυσης σε 230 εκατ. Δολ. ΗΠΑ, το κόστος αυτό έχει ήδη υπερδιπλασιαστεί, ξεπερνώντας σήμερα τα 500 εκατ. Δολ. ΗΠΑ. Δεδομένου ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη και πιο πολύπλοκη επιχείρηση ανέλκυσης που έχει αναληφθεί ποτέ, το ερώτημα του κατά πόσο το ποσό αυτό θα είναι αρκετό εξαρτάται από το πόσο ομαλά μπορούν να προχωρήσουν οι εργασίες. Η ανέλκυση του πλοίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού.

Τα αίτια του δυστυχήματος
Παρόλο που ο Διεθνής Οργανισμός Ναυσιπλοΐας (ΙΜΟ) αμέσως παρότρυνε τις ιταλικές αρχές που ερευνούσαν το δυστύχημα (Κεντρική Επιτροπή Διερεύνησης Θαλάσσιων Ατυχημάτων) να συντάξουν χωρίς καθυστέρηση μία αναφορά για τα αίτια του δυστυχήματος, το επίσημο πόρισμα της έρευνας δεν έχει δημοσιοποιηθεί ακόμα, ένα χρόνο μετά το συμβάν. Στις αρχές Μαρτίου, η ιταλική Εισαγγελία δημοσιοποίησε την πρώτη της έκθεση για τα γεγονότα που οδήγησαν στο συμβάν, από την οπτική της πιθανής ευθύνης του πλοιάρχου, άλλων μελών του πληρώματος και των αρμοδίων στην ξηρά. Με βάση την έκθεση αυτή, ο Πλοίαρχος Φραντσέσκο Σκετίνο κατηγορείται για ανθρωποκτονία και πρόκληση σοβαρών σωματικών βλαβών από αμέλεια, καθώς και για εγκατάλειψη του πλοίου. Οι κατηγορίες κατά της εταιρείας Costa αποσύρθηκαν, με την καταβολή προστίμου 1 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με την έκθεση του Εισαγγελέα καθώς και δημοσιευμένες στον τύπο πληροφορίες, είναι προφανές ότι υπήρξε μια σειρά προβλημάτων και σφαλμάτων που συνδυάστηκαν και οδήγησαν στην πρόσκρουση του πλοίου στο βράχο και την επακόλουθη ανατροπή και προσάραξη του Costa Concordia.
Φαίνεται ότι ο πλοίαρχος αμελώς παρεξέκλινε από την αρχική πορεία και ακολούθησε μία πορεία πολύ κοντά στο νησί Τζίλιο, χωρίς να γνωρίζει επαρκώς τις τοπικές συνθήκες και χωρίς να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τους περιορισμούς ενός τόσο μεγάλου και βαριού κρουαζιερόπλοιου στην πραγματοποίηση ελιγμών. Η κακή διαχείριση στη γέφυρα και τα προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ των μελών του πληρώματος, τόσο αναφορικά με την πλοήγηση όσο και με την καθυστερημένη εκκένωση του πλοίου, φαίνεται ότι έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Ένα ακόμα σημείο που πρέπει να διευκρινιστεί είναι το πώς οι ανοικτοί υδατοστεγείς μπουλμέδες του μηχανοστασίου επηρέασαν την εξέλιξη των πραγμάτων και τη ραγδαία απώλεια σταθερότητας του πλοίου.
Εν όψει της μεγάλης συνάφειας της υπόθεσης και της απουσίας αναφορών από την επίσημη έρευνα, μία λεπτομερής αναφορά στα αίτια του δυστυχήματος και τις συνεχιζόμενες εργασίες ανέλκυσης θα δημοσιευθεί σε μεταγενέστερο τεύχος του Schadenspiegel.

Αποζημίωση από την Costa Cruises
Η Costa Cruises, η ναυτιλιακή εταιρεία που διαχειριζόταν το Costa Concordia, προσέφερε αρχικά στους επιζώντες ως αποζημίωση έκπτωση 30% σε μελλοντικές κρουαζιέρες. Η πρόταση απερρίφθη αμέσως και χαρακτηρίσθηκε απ’ όλους ως “προσβλητική”. Έτσι, η Costa έκανε μία νέα προσφορά. Οι σώοι επιβάτες θα λάμβαναν 11.000 ευρώ (περίπου 14.250 Δολ. ΗΠΑ) ως αποζημίωση για απολεσθέντα προσωπικά αντικείμενα και ψυχική οδύνη, καθώς και επιπλέον 3.000 ευρώ για την κάλυψη εξόδων συνεπεία του δυστυχήματος. Μία αντίστοιχη συμφωνία επετεύχθη με σχεδόν όλες τις καταναλωτικές ενώσεις της Ιταλίας. Μόνη εξαίρεση ήταν η υπηρεσία προστασίας των καταναλωτών Codacons, η οποία έχει εγείρει μία ομαδική αγωγή στις ΗΠΑ κατά της μητρικής εταιρείας Carnival Corp., εκ μέρους των θυμάτων. Παρόμοιες συμφωνίες επιτεύχθηκαν και σε άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, όπου ο διακανονισμός αποδείχθηκε πιο πολύπλοκος και χρονοβόρος απ’ ό,τι ανέμενε η Costa.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσά που συμφώνησε να καταβάλει η Costa είναι μεγαλύτερα από τη μέση αποζημίωση που έχουν επιδικάσει τα ιταλικά δικαστήρια κατά την τελευταία δεκαετία, για απαιτήσεις που έχουν εγείρει σώοι επιβάτες κατά οργανωτών για παράβαση της ταξιδιωτικής σύμβασης (απαιτήσεις για «καταστροφή διακοπών»). Από την άλλη, η καταστροφή του Costa Concordia είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση και η ναυτιλιακή εταιρεία αναμφίβολα προτίμησε να προβεί σε συμβιβασμό των περισσότερων απαιτήσεων από το δυστύχημα, το συντομότερο δυνατό.
Στη Γαλλία, η Costa είχε αρχικά θέσει μια πολύ σφιχτή προθεσμία για την αποδοχή της προσφοράς. Οι επιβάτες έπρεπε να έχουν αποφασίσει μέχρι το Φεβρουάριο του 2012, δηλαδή μέσα σε ένα μήνα από το δυστύχημα. Η προθεσμία αυτή πήρε παράταση, όταν η F?d?ration Nationale des Victimes d’Attentats & d’Accidents Collectifs (FENVAC – εθνική ομοσπονδία θυμάτων καταστροφών), που εκπροσωπούσε μεγάλο αριθμό επιβατών, ισχυρίσθηκε ότι η προθεσμία ήταν πολύ μικρή και παράλογη. Μέχρι σήμερα, περίπου το 65% των επιβατών που δεν τραυματίστηκαν από το συμβάν έχουν δεχθεί το συμβιβασμό αυτό. Οι πιο σοβαρές υποθέσεις έχουν ήδη βρεθεί ενώπιον δικαστηρίων στην Ιταλία και σε άλλες χώρες, κυρίως τις ΗΠΑ.

Περαιτέρω απαιτήσεις αποζημίωσης
Παρά τους συμβιβασμούς, πολλές απαιτήσεις αποζημίωσης εξακολουθούν να εκκρεμούν. Οι περισσότερες εκκρεμούσες απαιτήσεις έχουν εγερθεί από επιβάτες που τραυματίστηκαν στο συμβάν: πολλοί αναγκάστηκαν να πηδήξουν από το πλοίο και να κολυμπήσουν μέχρι την ακτή στα παγωμένα νερά και στο απόλυτο σκοτάδι. Κάποιοι υπέστησαν σωματικές βλάβες, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι υπέστησαν ψυχολογικά τραύματα, όπως διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), εφιάλτες ή ανακλήσεις (flash-backs). Πολλοί από τους επιβάτες αυτούς ισχυρίζονται ότι η εκκένωση ήταν χαοτική, με το πλήρωμα να δίνει αντικρουόμενες εντολές και τον πλοίαρχο να καθυστερεί να δώσει την εντολή εκκένωσης για μία ολόκληρη ώρα από την πρόσκρουση.
Τρία μέλη του πληρώματος υπέβαλαν μήνυση πρόσφατα, θέλοντας να ακυρώσουν τη συμφωνία συμβιβασμού που έκαναν. Ισχυρίζονται ότι υπέγραψαν τη συμφωνία σε μια χρονική στιγμή που ήταν ευάλωτοι, σε κακή ψυχολογική κατάσταση και με οικονομικές δυσκολίες. Υποστηρίζουν, επίσης, ότι η Costa υπονόησε ότι τα μέλη του πληρώματος θα διατηρούσαν τις θέσεις εργασίας τους μόνο αν συμφωνούσαν στο συμβιβασμό. Στις αρχές του 2013, μία οικογένεια έλαβε αποζημίωση διπλάσια από το ποσό που προσέφερε η Costa μετά την καταστροφή (η Costa επιβεβαίωσε αποζημίωση 22.000 ευρώ). Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιπλέον απαιτήσεις αποζημίωσης και μία απόπειρα ακύρωσης των συμφωνιών συμβιβασμού που έχουν γίνει αποδεκτές.

Μηνύσεις στην Ιταλία-Ασαφής νομική βάση για την αποζημίωση των θυμάτων
Ακριβώς ποιο καθεστώς ευθύνης πρέπει να ισχύσει στις αγωγές που κατατίθενται από θύματα ή από συγγενείς των θανόντων, εξακολουθεί να αποτελεί ένα επίμαχο ζήτημα. Σε ορισμένες από τις υποθέσεις που έχουν βρεθεί ενώπιον του δικαστηρίου, γίνεται ο ισχυρισμός ότι οι απαιτήσεις των επιβατών υπόκεινται στις διατάξεις της Διεθνούς Συνθήκης των Συμβάσεων Ταξιδιού (CCV), που υπεγράφη στις Βρυξέλλες το 1970, η οποία έχει κυρωθεί από την Ιταλία, και στην Οδηγία 90/314/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 1990 για τα οργανωμένα ταξίδια και τις οργανωμένες διακοπές και περιηγήσεις, η οποία έχει επίσης ενσωματωθεί στο ιταλικό δίκαιο. Ο προβαλλόμενος λόγος είναι ότι το δυστύχημα συνέβη στη διάρκεια μιας κρουαζιέρας, που προσφερόταν ως οργανωμένη περιήγηση από την Costa.
Η ίδια η Costa έκανε αναφορά στη CCV (έκδοση 2012) στους γενικούς όρους και τις προϋποθέσεις που υπέβαλλε στους επιβάτες της κρουαζιέρας, «εκτός αν υπάρχει εθνικός ή διεθνής κανονισμός που να έχει υποχρεωτικά εφαρμογή στην υπηρεσία στην οποία επήλθε η απώλεια». Με άλλα λόγια, η CCV θα ισχύει, εφόσον δεν υπάρχει υποχρεωτικός εθνικός ή διεθνής κανονισμός που να έχει εφαρμογή στην απαίτηση. Η εφαρμογή της CCV καθώς και των ευρωπαϊκών και ιταλικών κανονισμών για τις οργανωμένες περιηγήσεις και τις συμβάσεις ταξιδιού δικαιολογείται από το γεγονός ότι, ενώ το δυστύχημα επήλθε κατά τη διά θαλάσσης μεταφορά, η μεταφορά αυτή αποτελούσε τμήμα μιας κρουαζιέρας που προσέφερε μια ολοκληρωμένη σειρά δραστηριοτήτων.
Άλλοι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι εφαρμογή έχει το Ιταλικό Δίκαιο και κατ’ επέκταση ο Ιταλικός Κώδικας Ναυσιπλοΐας. Ισχυρίζονται ότι το δυστύχημα συνέβη επί πλοίου με ιταλική σημαία, σε ιταλικά χωρικά ύδατα, στη διάρκεια οργανωμένης περιήγησης εταιρείας με έδρα την Ιταλία. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα υπήρχε περιορισμός ευθύνης για θάνατο ή σωματικές βλάβες, καθώς ο Ιταλικός Κώδικας Ναυσιπλοΐας δεν προβλέπει τέτοια όρια.

Κριτήρια υπολογισμού της αποζημίωσης
Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τα ιταλικά δικαστήρια επιδικάζουν ολοένα και μεγαλύτερες αποζημιώσεις για θάνατο και σοβαρές σωματικές βλάβες. Τα επιδικαζόμενα πλέον ποσά είναι συχνά πολύ πάνω από τα όρια που ισχύουν από την CCV ή το Πρωτόκολλο των Αθηνών1. Τα δικαστήρια έχουν προσθέσει ένα πολύπλοκο σύστημα ηθικής βλάβης στο πλαίσιο της προς αποζημίωση ζημίας. Επιπλέον, ο κύκλος των ανθρώπων που δικαιούνται να απαιτήσουν αποζημίωση για ηθική βλάβη μετά από θάνατο συγγενούς, έχει διευρυνθεί σημαντικά.
Πρόσφατα, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας εξέδωσε μία σειρά από σημαδιακές αποφάσεις, με στόχο τη διασφάλιση της ασφάλειας και ομοιομορφίας δικαίου. Υπογράμμισε ότι, ενώ τα δικαστήρια πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα πραγματικά περιστατικά και τη σχετική νομολογία κατά την αξιολόγηση υποθέσεων αποζημίωσης (σύμφωνα με το άρθρο 1226 του Ιταλικού Αστικού Κώδικα), θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο τα κριτήρια που περιλαμβάνονται στους πίνακες που έχουν συνταχθεί και επικαιροποιούνται από το Δικαστήριο του Μιλάνου. Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά, μετά το θάνατο ενός συγγενή, οι απαιτούντες μπορούν να αξιώσουν αποζημίωση για ηθική βλάβη που θα μπορούσε εύκολα να ξεπεράσει τα 400.000 ειδικά τραβηχτικά δικαιώματα (περίπου 460.000 ευρώ).

Πτυχές ειδικά για απαιτήσεις από μη Ιταλούς πολίτες
Οι περισσότεροι επιβάτες και το πλήρωμα του Costa Concordia δεν ήταν Ιταλοί πολίτες. Σύμφωνα με το Άρθρο 16 των γενικών διατάξεων του Ιταλικού Αστικού Κώδικα (οι λεγόμενες “preleggi”), για τέτοιες απαιτήσεις πρέπει να αποδεικνύεται η αμοιβαιότητα. Σύμφωνα με το Άρθρο 16: «Ξένοι υπήκοοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους Ιταλούς πολίτες, ώστε να διασφαλίζεται η αμοιβαιότητα και να μην υφίστανται ειδικοί κανονισμοί που να επιτρέπουν αποκλίνουσες αποφάσεις».
Εντούτοις, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας έχει διαδοχικά περιορίσει το πεδίο εφαρμογής του Άρθρου 16, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ψυχική υγεία και σωματική ακεραιότητα και τα αναφαίρετα δικαιώματα, όπως η υγεία. Επιπλέον, σύμφωνα με την ιταλική νομολογία, δεν απαιτείται πλέον απόδειξη αμοιβαιότητας από πλευράς πολιτών της ΕΕ και ξένων υπηκόων που διαμένουν νόμιμα στην Ιταλία.
Σε μία πρόσφατη ετυμηγορία, μάλιστα, αναφέρεται ότι η προϋπόθεση της αμοιβαιότητας δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε θεμελιώδη δικαιώματα εν γένει, καθώς τα θεμελιώδη αυτά δικαιώματα, όπως η ζωή, η υγεία και η σωματική ακεραιότητα, προβλέπονται από το Σύνταγμα και πρέπει να διασφαλίζονται ανεξαρτήτως εθνικότητας. Συνεπώς, είναι μάλλον απίθανο το Άρθρο 16 να αποτρέψει απαιτήσεις όπως αυτές που εγείρουν οι επιβάτες ή τα μέλη πληρώματος του Costa Concordia.
Ένα άλλο νομικό ζήτημα που σχετίζεται με απαιτήσεις ξένων υπηκόων είναι ότι, κατά την ιταλική νομολογία, στην αξιολόγηση της αποζημίωσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η κοινωνική και οικονομική κατάσταση του θύματος, περιλαμβανομένου του κόστους διαβίωσης στη χώρα διαμονής του απαιτούντος.
Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι σκοπός της αποζημίωσης είναι να αποζημιωθεί το θύμα για κάθε τι που υπέστη ως αποτέλεσμα επιζήμιας ενέργειας. Αν η αποζημίωση που προκύπτει από ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιούνται τα χρήματα, τότε το επιδικαζόμενο ποσό είναι αυτό που πρέπει να ποικίλλει και όχι ο επιτευχθείς βαθμός αποζημίωσης.
Σε πρόσφατη απόφασή του, δικαστήριο του Τορίνο ανέφερε ότι η αρχή της ισότητας δεν ικανοποιείται με την επιδίκαση του ιδίου χρηματικού ποσού σε όλα τα θύματα, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Αυτό θα οδηγούσε σε άδικο πλουτισμό θυμάτων που ζουν σε χώρες όπου οι τιμές είναι χαμηλότερες ή η οικονομία λιγότερο ευημερούσα.

Απαιτήσεις επιχειρηματιών στο Τζίλιο
Αναμφισβήτητα, τόσο ο Δήμος όσο και οι επιχειρηματίες του Τζίλιο θα αξιώσουν αποζημιώσεις, καθώς ο τουρισμός στο νησί σημείωσε πτώση 28% το 2012. Παρόλο που η μείωση εν μέρει οφείλεται στη δύσκολη οικονομική κατάσταση, το τεράστιο ναυάγιο που προβάλλει στις ακτές του νησιού δεν κάνει το Τζίλιο πιο ελκυστικό.

Απαιτήσεις στις ΗΠΑ
Παρόλο που το Costa Concordia βυθίστηκε σε ιταλικά χωρικά ύδατα και η δικαιοδοσία για τις απαιτήσεις αποζημιώσεων φαίνεται να ανήκει στα ιταλικά δικαστήρια, αρκετά θύματα έχουν καταθέσει αγωγές και στις ΗΠΑ. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό: Τα αμερικανικά δικαστήρια συχνά επιδικάζουν πολύ υψηλότερες αποζημιώσεις για προσωπική βλάβη από τα ευρωπαϊκά. Τείνουν, επίσης, να αναγνωρίζουν ευκολότερα την ύπαρξη ψυχικής οδύνης. Επίσης, αντίθετα με τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, είναι δυνατή η αξίωση αποζημίωσης για ηθική βλάβη εκτός της αντισταθμιστικής αποζημίωσης. Συχνά, η εκδίκαση των μηνύσεων γίνεται σε σημαντικά μικρότερο χρονικό διάστημα απ’ ό,τι στην Ιταλία και ο ενάγων διατρέχει πολύ μικρότερο κίνδυνο να βρεθεί υποχρεωμένος να καταβάλει το σύνολο ή μέρος των δικαστικών εξόδων ή ακόμα και τα έξοδα υπεράσπισης των εναγομένων («ο χαμένος πληρώνει»).

Απαιτήσεις επιβατών, μελών πληρώματος και των οικογενειών τους
Οι περισσότεροι ενάγοντες στις ΗΠΑ έχουν βασίσει την απαίτηση για αποζημίωση σε παράπτωμα του Πλοιάρχου Σκετίνο, της ναυτιλιακής εταιρείας Costa Cruises, της μητρικής εταιρείας Carnival Corp. ή του πληρώματος του Costa Concordia. Αν τα αμερικανικά δικαστήρια εξετάσουν την ουσία των απαιτήσεων αυτών, ο βαθμός πταίσματος που αποδίδεται στα μέρη θα καθορίσει πιθανότατα το κατά πόσο υπάρχει περιορισμένη ευθύνη ή αν μπορούν να επιδικαστούν αποζημιώσεις για ηθική βλάβη. Ενήργησε ο Πλοίαρχος Σκετίνο με βαριά αμέλεια; Ενήργησαν επίσης αμελώς η Costa Cruises (ή ακόμα και η Carnival Corp.) ή θα μπορούσαν τουλάχιστον να θεωρηθούν υπεύθυνες για τη φερόμενη βαριά αμέλεια του Σκετίνο; Αν όχι, τίνος ο βαθμός αμέλειας κρίνεται αποφασιστικός τελικά;
Δεδομένου ότι υπάρχουν εκκρεμείς υποθέσεις στις ΗΠΑ, το βασικό ζήτημα μέχρι σήμερα ήταν κατά πόσο υπάρχει επαρκής συνάφεια με τις ΗΠΑ, ώστε να εξασφαλίζεται η δικαιοδοσία των αμερικανικών δικαστηρίων. Οι περισσότεροι ενάγοντες που δεν είναι πολίτες των ΗΠΑ προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ενέργειά τους αυτή λέγοντας ότι η Carnival Corp. έχει την έδρα της στο Μαϊάμι της Φλόριντα. Ωστόσο, ακόμα και για Αμερικανούς ενάγοντες είναι εξαιρετικά αμφίβολο το κατά πόσο τα αμερικανικά δικαστήρια αποτελούν τη σωστή δικαιοδοσία για ένα δυστύχημα που αφορά ένα ιταλικό πλοίο σε ιταλικά χωρικά ύδατα. Το Φεβρουάριο του 2013, δικαστήριο της Φλόριντα απέρριψε αγωγές Αμερικανών πολιτών, παραπέμποντάς τους στη δικαιοδοσία των ιταλικών δικαστηρίων.

Ευθύνη προϊόντος
Άλλοι επιβάτες, για να θεμελιώσουν τις απαιτήσεις τους, ισχυρίσθηκαν ότι ο σχεδιασμός του πλοίου ήταν ελαττωματικός. Η Carnival Corp. και οι αρχιτέκτονες του Costa Concordia φέρεται ότι παραμέρισαν τις επιφυλάξεις για την ασφάλεια κατά το σχεδιασμό του πλοίου, ώστε να φιλοξενούνται περισσότεροι επιβάτες και κατ’ επέκταση να εξασφαλίζονται περισσότερα κέρδη. Αυτό κατέστησε την εκκένωση μετά το δυστύχημα πιο δύσκολη. Αυτές οι απαιτήσεις ευθύνης προϊόντος δεν αποσκοπούν μόνο σε αντισταθμιστική αποζημίωση, αρκετά υψηλότερη από το συμβιβαστικό ποσό που προσφέρει η Costa Cruises, αλλά και σε αποζημίωση για ηθική βλάβη, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων Δολ. ΗΠΑ. Από την πλευρά των εναγόντων, το πλεονέκτημα του ισχυρισμού ελαττωματικού σχεδιασμού είναι ότι διευκολύνει την αιτιολόγηση δικαιοδοσίας των αμερικανικών δικαστηρίων: τόσο οι εναγόμενοι όσο και τα αποδεικτικά στοιχεία βρίσκονται στις ΗΠΑ. Η απόπειρα των εναγομένων να μεταθέσουν την εκδίκαση της υπόθεσης από το Περιφερειακό Δικαστήριο της Φλόριντα σε ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο (συνήθως λιγότερο φιλικό προς τους ενάγοντες), απέτυχε το Φεβρουάριο του 2013.
Πολλοί επιχειρηματίες του Τζίλιο κατέθεσαν αρχικά απαιτήσεις κατά της Carnival Corp. στις ΗΠΑ. Οι ενάγοντες ισχυρίσθηκαν ότι υπέστησαν σημαντική οικονομική ζημιά από το δυστύχημα του Costa Concordia και το ναυάγιο που βρίσκεται ακόμα στην ακτή του νησιού. Ωστόσο, οι απαιτήσεις αυτές απορρίφθηκαν από ένα δικαστήριο στο Φορτ Λωντερντέηλ της Φλόριντα το Σεπτέμβριο του 2012, με το σκεπτικό ότι δικαιοδοσία για τις μηνύσεις αυτές έχουν τα ιταλικά και όχι τα αμερικανικά δικαστήρια.

Συμπερασματικά
Αναμφισβήτητα, θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι την οριστική διευθέτηση και της τελευταίας απαίτησης που θα συνδέεται με το ναυάγιο του Costa Concordia. Η νομική διαδικασία, ωστόσο, δείχνει ξεκάθαρα ότι ακόμα και υποθέσεις σωματικών βλαβών εγείρουν θέματα διασυνοριακής ευθύνης. Συνεπώς, έτσι καθίσταται ολοένα σημαντικότερο να λαμβάνονται υπόψη τα ζητήματα αυτά στη διατύπωση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων ευθύνης.