Αποζημιώνει ο ασφαλιστής όταν ο οδηγός δεν κατέχει άδεια οδήγησης;

Συχνά εμφανίζονται περιπτώσεις ζημιών που προκλήθηκαν από οδηγό, ο οποίος στερείτο της απαιτούμενης άδειας οδήγησης (άρθρο 6β π.δ. 237/1986), κατά τον χρόνο πρόκλησης του ατυχήματος. Το ερώτημα το οποίο τίθεται είναι το εάν επιδρά και πότε η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της μη κατοχής της άδειας και της προκληθείσας ζημίας, ως προς την υποχρέωση του ασφαλιστή για αποζημίωση.

Εν προκειμένω, απάντηση δίνει η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου (ΑΠ 450/2018. ΕΕμπΔ, τόμος ΞΘ, 2018, σελ. 866 επ. και ΝΟΜΟΣ) σχετικά με την ανάγκη ή μη ύπαρξης αιτιώδους συνάφειας:

(…) Η ανάγκη συνδρομής αιτιώδους συνάφειας ισχύει και στην πρώτη περίπτωση του άρθρου 6β παρ. 1 εδ. α’ του ν. 489/1976 (έλλειψη ικανότητας οδήγησης). Τέτοια, κατά κανόνα θα συντρέχει, όταν οι συνθήκες και οι περιστάσεις φέρουν τυπικά στοιχεία ατυχήματος ανίκανου προς οδήγηση προσώπου ως στερούμενου κατά νόμο άδειας ικανότητας οδηγού, π.χ. αδικαιολογήτως υψηλή ταχύτητα πέραν του ορίου, αδικαιολόγητη κίνηση στο αντίθετο ρεύμα πορείας, οφιοειδής κίνηση του αυτοκινήτου, μη αντίληψη ευκρινούς στροφής, κ.λπ.

Στις περιπτώσεις αυτές τεκμαίρεται η συνδρομή αιτιώδους συνάφειας και ο ασφαλιστής, επικαλούμενος τις συνθήκες του ατυχήματος προς απόδειξη του λόγου απαλλαγής του, θεωρείται ότι ανταποκρίθηκε στο επιβαλλόμενο σε αυτόν, σχετικό βάρος απόδειξης.

Στην προκείμενη περίπτωση, όπως εκτέθηκε ανωτέρω, το ζημιογόνο όχημα ήταν ασφαλισμένο, … στη δεύτερη εναγόμενη της κύριας αγωγής και ενάγουσα της παρεμπίπτουσας αγωγής ασφαλιστικής εταιρείας … .

Η ασφαλιστική αυτή σύμβαση διεπόταν από τις διατάξεις του ΠΔ 237/1986, μεταξύ των οποίων και η διάταξη του άρθρου 6β αυτού, σύμφωνα με την οποία εξαιρούνται από την ασφάλιση οι ζημίες που προκαλούνται από ατύχημα και κατά τον χρόνο που ο οδηγός του δεν κατέχει την προβλεπόμενη από τον νόμο άδεια οδήγησης για την κατηγορία του οχήματος που οδηγεί, ….

Ο παρεμπιπτόντως εναγόμενος οδηγούσε το ως άνω ασφαλισμένο φορτηγό αυτοκίνητο στερούμενος της απαιτούμενης κατά νόμο άδειας ικανότητας οδήγησης, καθόσον η … επαγγελματική άδεια οδήγησης, που κατείχε από το έτος 1984, του είχε αφαιρεθεί από το Τμήμα Τροχαίας Ιωαννίνων, από 5-1-2006 και για χρονικό διάστημα πέντε ετών για παράβαση του άρθρου 42 του ΚΟΚ (οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος),…

Ωστόσο, δεν αποδείχθηκε ότι το γεγονός της μη κατοχής από τον παρεμπιπτόντως εναγόμενο, κατά τον χρόνο του ένδικου ατυχήματος, της προβλεπόμενης από τον νόμο άδειας οδήγησης, λόγω αφαίρεσης αυτής, επέδρασε στην αμελή συμπεριφορά του εναγόμενου, ως οδηγού του ζημιογόνου φορτηγού αυτοκινήτου (παραβίαση των άρθρων 12 και 19 του ΚΟΚ) και ότι συνετέλεσε αιτιωδώς στην επέλευση του ατυχήματος. Και τούτο διότι αυτός είχε την ικανότητα να οδηγεί, γεγονός που αποδεικνύεται από το ότι ήταν κάτοχος άδειας οδήγησης από το έτος 1984 και εργαζόταν ως επαγγελματίας οδηγός φορτηγών αυτοκινήτων και εκ του ότι, αμέσως μετά τη λήξη της πενταετίας, προέβη στην ανανέωσή της από 13-1-2011 με ισχύ έως 13-1-2016.

Επίσης, το τροχαίο ατύχημα δεν έγινε κάτω από τέτοιες συνθήκες και περιστάσεις που καταδεικνύουν ανικανότητα στο πρόσωπο του εναγόμενου να οδηγεί, ως στερούμενου της κατά νόμο άδειας ικανότητας οδήγησης, λαμβανομένου υπόψη ότι κατείχε, όπως προαναφέρθηκε, άδεια οδήγησης που του είχε αφαιρεθεί λόγω παράβασης του άρθρου 42 του ΚΟΚ και δεν είχε παρέλθει, μέχρι την ημέρα του ατυχήματος, ο χρόνος της παρεπόμενης αυτής ποινής.

Συνεπώς, δεν συντρέχει στην προκείμενη περίπτωση η εξαίρεση του ως άνω όρου της ασφαλιστικής σύμβασης, ώστε η πρόκληση του τροχαίου ατυχήματος να μην καλύπτεται από την ενάγουσα ασφαλιστική εταιρεία.

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη μείζονα σκέψη, για να τύχει εφαρμογής ο όρος της ασφαλιστικής σύμβασης περί εξαίρεσης από την κάλυψη του ατυχήματος, για τον λόγο ότι ο υπαίτιος οδηγός στερείται άδειας ικανότητας οδήγησης, πρέπει η παράβαση αυτού του ασφαλιστικού βάρους να συνδέεται αιτιωδώς με την πρόκληση του ατυχήματος, προϋπόθεση που δεν αποδείχθηκε ότι συντρέχει εν προκειμένω.

Η ανάγκη συνδρομής αιτιώδους συνάφειας ισχύει και στην περίπτωση έλλειψης της αδείας ικανότητας οδήγησης, όπως ορίζεται ρητά στο ζήτημα της μέθης ή της διαφορετικής χρήσης του οχήματος, και η απαλλαγή της ενάγουσας δεν επέρχεται μόλις διαπιστωθεί η έλλειψη αυτή, αλλά εφόσον συντρέχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράβασης του ασφαλιστικού βάρους και του τροχαίου ατυχήματος.

Με βάση τα παραπάνω πραγματικά περιστατικά δεν δικαιούται η παρεμπιπτόντως ενάγουσα να διεκδικήσει από τον παρεμπιπτόντως εναγόμενο την αποζημίωση που θα καταβάλει στον ενάγοντα της κύριας αγωγής και τα έξοδα που υποβλήθηκε με αφορμή το τροχαίο ατύχημα.

Πρέπει, επομένως, να απορριφθεί η ένδικη επικουρική έφεση ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν. Έτσι που έκρινε το Μονομελές Εφετείο Ιωαννίνων απαιτώντας για εφαρμογή του άρθρου 6β’ παρ. 1α’ του Π.Δ. 237/1986 και τη συνδρομή αιτιώδους συναφείας μεταξύ ελλείψεως αδείας οδηγήσεως και της ζημίας που προκάλεσε στο ανωτέρω τροχαίο ατύχημα ο ασφαλισμένος της αναιρεσείουσας, παραβίασε ευθέως τη διάταξη αυτή, αφού ζήτησε περισσότερα από όσα στοιχεία αυτή αξιώνει (…).

Θεόδωρος Κουτσούμπας, Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής – M.T.E.Y.
(e-mail: [email protected])

Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ