Την έκθεση των ασφαλιστικών εταιρειών και των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών ταμείων σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, τους κινδύνους που απορρέουν από την αποδυνάμωση του δολαρίου, την αλληλεξάρτηση των παγκόσμιων αγορών, τους κυβερνοκινδύνους ως πιθανή συστημική απειλή και τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην ενίσχυση των υφιστάμενων συστημικών ευπαθειών επισημαίνει η EIOPA στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για τον Δεκέμβριο του 2025 που δημοσίευσε στις 15 του μήνα.

Η Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για τον Δεκέμβριο του 2025 της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) αναλύει τους κινδύνους και τις ευπάθειες που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες και τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από οικονομική ευπάθεια, υποτονική ανάπτυξη και υψηλή αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον της διεθνούς συνεργασίας και τις επιπτώσεις της στην οικονομία.

Ειδικότερα, το μακροοικονομικό περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025 επηρεάστηκε από την προοπτική υποχώρησης της διεθνούς συνεργασίας, τις συνεχιζόμενες αβεβαιότητες γύρω από το εμπόριο και τις γεωπολιτικές εντάσεις, καθώς και τις ανησυχίες για τα υψηλά επίπεδα χρέους. Ο πληθωρισμός κυμαίνεται γύρω στον στόχο του 2% και η νομισματική πολιτική έχει σταθεροποιηθεί, ωστόσο, τα υψηλά κόστη δανεισμού συνεχίζουν να ασκούν πίεση στα δημόσια οικονομικά. Καθώς οι χρηματοπιστωτικές αγορές παρέμειναν ανθεκτικές, οι εκτιμήσεις φαίνονται αισιόδοξες όσον αφορά τον αντίκτυπο των δασμών στην οικονομία και τον βαθμό στον οποίο η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης θα ενισχύσει την παραγωγικότητα.

Παρά το ευάλωτο οικονομικό περιβάλλον, οι ασφαλιστικές εταιρείες και τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία παρέμειναν ανθεκτικά και καλά κεφαλαιοποιημένα. Οι μέσες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας (SCR) για τις ασφαλιστικές εταιρείες ζωής ανέρχονται σε 235%, για τις ασφαλιστικές εταιρείες ζημιών σε 214% και για τις μικτές ασφαλιστικές εταιρείες σε 218%. Ο συνολικός δείκτης χρηματοδότησης των IORP βελτιώθηκε και υπερβαίνει πλέον το 120%. Ωστόσο, οι δυσμενείς εξελίξεις στο τρέχον περιβάλλον θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανατιμολόγηση των ασφαλίστρων κινδύνου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση και συνετή διαχείριση των κινδύνων.

Oι 5 τομείς ενδιαφέροντος για ασφαλιστικές, ταμεία και εποπτικές αρχές

Πέρα από αυτές τις εξελίξεις, η Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της EIOPA αναλύει επίσης πέντε τομείς ενδιαφέροντος που αφορούν τις ασφαλιστικές εταιρείες, τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία και τις εποπτικές αρχές:

1. Επενδύσεις σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια: Η EIOPA εξέτασε την έκθεση των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών εταιρειών και των φορέων επαγγελματικής πρόνοιας (IORP) σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και τις ευπάθειες που συνδέονται με τέτοιου είδους επενδύσεις. Τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια έχουν αναπτυχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ενώ οι αρχικές τοποθετήσεις καθοδηγούνταν από την αναζήτηση αποδόσεων σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, οι επενδύσεις συνέχισαν να αυξάνονται ακόμη και μετά την άνοδο των άνευ κινδύνου επιτοκίων (after risk-free rates). Τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια προσφέρουν συνήθως εγγύηση ρευστότητας και οφέλη διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου, γεγονός που τα καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικά για μακροπρόθεσμους επενδυτές, όπως ασφαλιστικές εταιρείες ζωής και συνταξιοδοτικά ταμεία. Σύμφωνα με την ανάλυση της EIOPA, η έκθεση των ασφαλιστικών εταιρειών σε ιδιωτικά κεφάλαια ανήλθε συνολικά σε €514 δισ. (ή 5,1 % του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων) στο τέλος του 2024, ενώ η έκθεση των IORP ανήλθε σε €128 δισ. (ή 4,4 % του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων). Οι υποθήκες και τα δάνεια αντιπροσώπευαν περίπου τα δύο τρίτα των ανοιγμάτων σε ιδιωτικά κεφάλαια, ακολουθούμενα από μη εισηγμένα ή μη διαπραγματεύσιμα εταιρικά ομόλογα και εγγυημένα χρεόγραφα που υπόκεινται σε πιστωτικό κίνδυνο. Η έκθεση των εταιρειών και των ταμείων παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα, παράλληλα με τομεακές και γεωγραφικές συγκεντρώσεις που μπορούν να αντισταθμίσουν τα οφέλη της διαφοροποίησης και να ενισχύσουν τις απώλειες σε περίοδο ύφεσης. Τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια χαρακτηρίζονται επίσης από υψηλότερο πιστωτικό κίνδυνο και κίνδυνο ρευστότητας, αβεβαιότητα αποτίμησης και κρυφή μόχλευση, τα οποία, εάν δεν γίνει σωστή διαχείριση, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις εκτεθειμένες επιχειρήσεις. Η συνεχής παρακολούθηση της έκθεσης σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια –συμπεριλαμβανομένων των δεικτών συγκέντρωσης– παραμένει απαραίτητη για τον μετριασμό της συσσώρευσης πιθανών συστημικών κινδύνων.

2. Υποτίμηση του δολαρίου: Η EIOPA παρακολουθεί, επίσης, τη σημαντική πτώση της αξίας του δολαρίου ΗΠΑ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025 και εξετάζει την έκθεση των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών εταιρειών και των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών ταμείων σε περιουσιακά στοιχεία που είναι εκφρασμένα σε δολάρια, μαζί με τους σχετικούς κινδύνους και τους μετριαστικούς παράγοντες. Η ανάλυση της EIOPA δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες και οι IORP κατείχαν συνολικά περίπου €1,8 τρισ. σε περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια ΗΠΑ στο τέλος του 2024. Αν και η έκθεση είναι μεγάλη, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες και τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία μοιράζονται τον κίνδυνο της αγοράς με τους ασφαλισμένους και τους δικαιούχους στην περίπτωση unit-linked και των προγραμμάτων καθορισμένων εισφορών. Για τη διαχείριση του συναλλαγματικού κινδύνου των επενδύσεών τους, οι IORP χρησιμοποιούν συνήθως παράγωγα για την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, ενώ παράλληλα επωφελούνται από την έμμεση αντιστάθμιση όταν το δολάριο ΗΠΑ και οι αμερικανικές αγορές μετοχών κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις.

Από την άλλη πλευρά, οι ασφαλιστικές εταιρείες αντιμετωπίζουν μια πιο σύνθετη σειρά προκλήσεων, καθώς η αποδυνάμωση του δολαρίου μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τις επενδύσεις τους, αλλά και τις υποχρεώσεις και την κερδοφορία τους. Για να μετριάσουν αυτούς τους κινδύνους, οι ασφαλιστικές εταιρείες βασίζονται σε στρατηγικές αντιστάθμισης κινδύνου, διασφάλισης της ισορροπίας μεταξύ ενεργητικού και παθητικού για συγκεκριμένα νομίσματα, αντασφάλιση και κατανομή κινδύνου με τους ασφαλισμένους. Συνολικά, τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της συνεχούς παρακολούθησης των πρακτικών αντιστάθμισης κινδύνου και της διαχείρισης του συναλλαγματικού κινδύνου.

3. Διασύνδεση με τις παγκόσμιες αγορές: Στην τρίτη ενότητα η EIOPA κάνει μια επισκόπηση της έκθεσης των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών εταιρειών σε χώρες εκτός του ΕΟΧ όσον αφορά τα στοιχεία ενεργητικού, τα στοιχεία παθητικού και τις ασφαλιστικές συμβάσεις, προκειμένου να εκτιμηθεί η σημασία της εν λόγω έκθεσης από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Ενώ η διεθνής έκθεση μπορεί να προσφέρει πλεονεκτήματα, όπως η διασπορά κινδύνου και οι βελτιωμένες αποδόσεις, μπορεί επίσης να αυξήσει τους κινδύνους της αγοράς, του συναλλάγματος και των αντισυμβαλλομένων, καθώς και τις ευπάθειες των ασφαλιστικών συμβάσεων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες του ΕΟΧ διαθέτουν περίπου το 13% (€1,24 τρισ.) των άμεσων επενδύσεών τους σε τίτλους που εκδίδονται εκτός ΕΟΧ. Σχεδόν το ήμισυ αυτών των ανοιγμάτων (46%) συνδέεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ το 22% με το Ηνωμένο Βασίλειο. Όσον αφορά τις εκχωρηθείσες δραστηριότητες, σχεδόν το 28% των κινδύνων μεταφέρεται εκτός του ΕΟΧ, με το Ηνωμένο Βασίλειο να απορροφά το 42,1%, οι Βερμούδες το 26,5% και η Ελβετία το 22,1% – όλες σημαντικές αγορές στον παγκόσμιο κλάδο αντασφάλισης. Αυτές οι διασυνδέσεις απαιτούν στενή παρακολούθηση, δεδομένων των αυξανόμενων γεωοικονομικών εντάσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών στον κλάδο της ασφάλισης ζωής, όπως η αντασφάλιση με έντονη χρήση περιουσιακών στοιχείων και η μεταφορά κινδύνων σε περιορισμένο αριθμό δικαιοδοσιών.

4. Κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο: Η EIOPA εξέτασε, επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο, που κάποτε θεωρούνταν κυρίως ζητήματα πληροφορικής, έχουν εξελιχθεί σε πρόβλημα μακροοικονομικής σταθερότητας. Στη σημερινή ψηφιακή οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό διασύνδεσης, οι κυβερνοκίνδυνοι έχουν καταστεί μια διαρκής διαρθρωτική απειλή. Οι τεχνολογικές αλληλεξαρτήσεις που εκτείνονται σε διάφορους τομείς και πέρα από τα σύνορα δημιουργούν ευπάθειες τόσο σε κακόβουλες όσο και σε τυχαίες περιστατικές, με δυνατότητα να προκαλέσουν μεγάλες οικονομικές και ασφαλιστικές ζημίες, ακόμη και από ένα μόνο συμβάν. Αυτές οι ευπάθειες υπογραμμίζουν την ανάγκη για στενότερη συνεργασία, βελτιωμένη συλλογή δεδομένων και πιο προηγμένη μοντελοποίηση των κινδύνων συσσώρευσης.

5. Ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στον ασφαλιστικό κλάδο: στην πέμπτη και τελευταία ενότητα η EIOPA εξετάζει την αυξανόμενη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον ασφαλιστικό κλάδο και τις πιθανές επιπτώσεις της στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Ενώ οι περισσότερες τρέχουσες εφαρμογές παραμένουν λειτουργικές, μελλοντικές χρήσεις της στην αναδοχή κινδύνων, τις επενδύσεις και τη διαχείριση κινδύνων θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις υφιστάμενες συστημικές ευπάθειες. Τα βασικά κανάλια περιλαμβάνουν τη συμπεριφορά που καθορίζεται από τη χρήση παρόμοιων μοντέλων, την ομαδοποίηση των επενδυτικών στρατηγικών, τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τρίτους, τις πιέσεις που προκύπτουν από την ολοένα και πιο μεγάλη τμηματοποίηση των κινδύνων και τους κινδύνους που συνδέονται με την ανάπτυξη ασφαλιστικών αγορών που καλύπτουν τις ίδιες τις αστοχίες που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News