Το κύρος και η χρήση της ρήτρας «Claims Made Policy»

Η χρησιμοποιούμενη ενίοτε, κυρίως στη διεθνή ασφαλιστική πρακτική, ρήτρα «claims made policy» (ήτοι, αξιώσεις οι οποίες θα προβληθούν), στις συμβάσεις ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης, ως γνωστόν, τίθεται με σκοπό τον προσδιορισμό των προϋποθέσεων που πρέπει να υφίστανται εντός της χρονικής περιόδου μέσα στην οποία ο ασφαλιστής φέρει την ευθύνη για την κάλυψη της ζημίας του ασφαλισμένου ή, με άλλα λόγια, την καταβολή του συμφωνημένου ασφαλίσματος. Στοχεύει, δε, να λειτουργήσει κάθε φορά ως απαλλακτική υπέρ του ασφαλιστή ρήτρα, και υπό τον αναγκαίο, για λόγους διατήρησης της συμβατικής συμμετρίας μεταξύ των συμβαλλόμενων στην ασφαλιστική σύμβαση μερών, στενό έλεγχο ενδεχόμενης καταχρηστικότητας.

Η ρήτρα αυτή προσδιορίζει στην ουσία το πότε επέρχεται, κατά την έννοια του νόμου και σύμφωνα με την ασφαλιστική σύμβαση, η ασφαλιστική περίπτωση για τον ασφαλιστή και συνακόλουθα γεννάται η υποχρέωσή του για αποζημίωση. Οι υποχρεώσεις όμως οι οποίες τίθενται για τον λήπτη της ασφάλισης – ασφαλισμένο, μέσω συμβατικών όρων, ενδέχεται να διαταράσσουν ουσιωδώς την αναμενόμενη ισορροπία των μερών στην ασφαλιστική σχέση.

Στις περιπτώσεις τις οποίες αφορά η ρήτρα, κρίσιμα γεγονότα είναι όχι η επέλευση της ασφαλιστικής περίπτωσης, αλλά η γνώση (διαπίστωση) της επέλευσης αυτής από τον λήπτη της ασφάλισης – ασφαλισμένο και βέβαια, δίχως άλλο, η έγκαιρη, εντός της ασφαλιστικής περιόδου, και έγκυρη, με την τήρηση των συμβατικών υποχρεώσεων, γνωστοποίηση στον ασφαλιστή με πρωτοβουλία του λήπτη της ασφάλισης/ασφαλισμένου του γεγονότος της επέλευσης, εκπληρώνοντας έτσι τη συμβατική του υποχρέωση, η οποία έχει ως συνέπεια την ενεργοποίηση της ευθύνης του ασφαλιστή.

Η ρήτρα αυτή ενίοτε συνοδεύεται από μία σειρά ρητά αναφερόμενων στην ασφαλιστική σύμβαση υποχρεώσεων του λήπτη – ασφαλισμένου για διενέργεια πράξεων, κατά το επίμαχο χρονικό διάστημα, η παράλειψη των οποίων οδηγεί, σύμφωνα πάντα με τη σύμβαση, σε απαλλαγή του ασφαλιστή.

Στο πλαίσιο των ημιαναγκαστικού δικαίου διατάξεων του Ασφ.Ν (Ν 2496/1997 και ειδικά υπό το φως των άρθρων 7, 14 , 18, 19 και 33) με προφανή προστατευτικό για το ασθενέστερο μέρος στην ασφαλιστική σύμβαση χαρακτήρα, τίθεται ενίοτε θέμα κύρους της ρήτρας αυτής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και σε πολύ πρόσφατη απόφασή του, ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 854/2014. Πηγή: ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ) ασχολήθηκε με το ζήτημα του κύρους της ρήτρας αυτής στις περιπτώσεις ασφάλισης πιστώσεων, οι οποίες συνάπτονται στο πλαίσιο άσκησης επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Παρέπεμψε, δε, λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος, τον λόγο της εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής των κανόνων του ουσιαστικού Δικαίου στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την ανωτέρω απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας μας (από την ΝΟΜΟΣ), « …. Με τον πρώτο και τρίτο των λόγων της αίτησης αναίρεσης αιτιάται η αναιρεσείουσα την προσβαλλόμενη απόφαση  για πλημμέλειες από τον αριθμό 1 του άρθρ. 559 ΚΠολΔ, ισχυριζόμενη ότι η απόφαση αυτή εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των αρθρ. 2 παρ.8, 7 παρ1-6, 13 παρ3, 33 παρ1 του ν. 2496/1997 και 361 του ΑΚ, με το να δεχθεί ότι είναι έγκυρη η απαλλακτική ρήτρα “claims made policy”, που συμφωνήθηκε υπέρ της αναιρεσίβλητης στη μεταξύ αυτής και της αναιρεσείουσας σύμβαση ασφάλισης για ζημιές της δεύτερης από κινδύνους κατά την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητάς της. Ανακύπτει έτσι ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος ως προς το κύρος της παραπάνω ρήτρας, το οποίο φέρεται προς κρίση με τους ως άνω αναιρετικούς λόγους, γι’ αυτό, ως προς τους λόγους αυτούς, πρέπει η υπόθεση να παραπεμφθεί κατά το άρθρ. 563 παρ. 2 εδ (β) ΚΠολΔ και 23 παρ. 2 εδ (γ)  (δ) του Οργανισμού των Δικαστηρίων (ν.1756/1988) στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, αφού η απόφαση παραπομπής είναι ομόφωνη, προκειμένου να κριθεί, ειδικότερα, αν σε συμβάσεις ασφάλισης ζημιών από επαγγελματικούς κινδύνους, όπως η επίδικη σύμβαση, είναι έγκυρη κατά τη διάταξη του άρθρου 7 παρ. 6 του ν. 2496/1997 και δεν αποκλείεται από τις διατάξεις των άρθρ. 2 παρ. 8, 13 παρ. 3 και 33 παρ. 1 του νόμου αυτού η απαλλακτική ρήτρα “claims made policy”…..».

Είναι προφανές ότι η κρίση επί του ζητήματος αυτού είναι σημαντική για το κύρος και τη χρήση της ρήτρας αυτής.

Θεόδωρος Κουτσούμπας, Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής (e-mail: [email protected])

Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ